«عالیه، اولین زندانی جنبش زنان»

اردوان روزبه

خبر روشن و ساده بود. عالیه اقدام‌دوست، یکی از دستگیر‌شدگان جریان میدان هفت تیر تهران روز دوازدهم بهمن‌ماه در محل زندگی‌اش در فومن دستگیر شد. او راهی زندان شد تا سه سال حکمی را که دادگاه تجدید نظر برای او تایید کرد بود تحمل کند.

پیرامون به اجرا گذاشته شدن حکم عالیه با ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار و عضو این کمپین گفت و گو کرده‌ام.

روز دوازدهم بهمن‌ماه امسال خانم عالیه اقدام‏دوست دستگیر شد. چطور و چرا؟

تفاوت پرونده‏ی خانم اقدام‌دوست و به زندان رفتن ایشان با سایر بازداشتی‏هایی که جنبش زنان در این مدت داشته، در یک نکته‏ی خیلی مهم متفاوت است که متأسفانه بعضی‏ها به آن بی‏توجه هستند؛ خانم اقدام‌دوست اولین زندانی جنبش زنان است.

چرا می‏گوییم اولین زندانی؟ چون ایشان تنها کسی است که در تمام این‏ سال‏ها حکم زندانش به اجرا گذاشته شده است. سایر کسانی که در جنبش زنان بازداشت شده‏اند، (خیلی از دوستان و حتا خود من که سابقه‏ی سه بار بازداشت دارم)، همه بازداشت موقت بودیم.

خوشبختانه تا به‏ حال در تمام این سال‏ها، حکم زندان را درباره‏ی هیچ‏کدام از فعالان جنبش زنان به اجرا نگذاشته بودند. یعنی حکم زندان می‏دادند و الان خیلی‏ها حکم دارند ـ احکام یک ساله، دو ساله، سه ساله ـ اما این حکم‏ها اجرا نشده و اجرای ‏‏آن‏ها به شکلی معلق مانده است.

اما دادگاه، خانم اقدام‌دوست را به خاطر شرکت در یک تجمع مسالمت‏آمیز در ۲۲ خرداد سال ۱۳۸۵ در میدان هفت تیر، به سه سال زندان محکوم کرد.

البته حکم او اول سه سال و چهار ماه و بیست ضربه شلاق بود. ایشان اعتراض داد، حکم تبدیل به سه سال شد و بیست ضربه شلاق هم حذف شد.

او را به خاطر شرکت در یک تجمع مسالمت‏آمیز پنج‌شنبه‏ی گذشته به زندان بردند که سه سال را در زندان سپری کند، بسیار بی‏رحمانه است.

ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار / عکس: آرش عاشوری‌نیا

این‏که می‏گویید حکم فقط در مورد ایشان اجرا شده، یعنی تا الان تمام احکامی که صادر شده، به صورت معلق بوده است؟

عنوان احکام معلق نبوده. اتفاقاً امروز حساسیت فعالان حقوق زنان، روزنامه‏نگاران و فعالان حقوق بشر در ایران، روی حکم خانم اقدام‏دوست خیلی بالا است. چرا که در درجه‏ی اول، اجرای این حکم یک هشدار است.

به قول خانم نسرین ستوده، وکیل پرونده‏ی خانم اقدام‏دوست در یک مصاحبه «با اتفاقی که امروز برای خانم اقدام‏دوست افتاد، باید منتظر بازداشت‏ها و زندانی‏های بعدی باشیم.»

منتظر باشیم که هر روز کسانی را از جنبش زنان به زندان ببرند. در واقع راه دارد به شکلی باز می‏شود. همین الان تعدادی از دوستان ما حکم زندان از شش ماه تا چهار سال دارند.

نمی‏شود گفت معلق، اما تا به حال این احکام مسکوت بود. برای این‏ها حکم زندان صادر کرده بودند و در ایران مشهور بود که این احکام مثل شمشیری بالای سر آدم‏ها نگاه داشته می‏شود که فعالیت‏های آینده‏ی آن‏ها کنترل شود.

اما الان به نظر می‏رسد که نه! قوه‏ی قضاییه یا حاکمیت خیلی جدی‏تر از این‏ها است و می‏خواهد در‌باره‏ی فعالان جنبش زنان و حقوق بشر، کسانی که مثلاً در یک تجمع شرکت کرده‏اند، حکم‏های زندان سنگین اجرا کند. از این بابت، این حکم خیلی مهم و نگران کننده است.

به نظر می رسد حکم دادگاه تجدید نظر یک سال پیش ابلاغ شده. آیا این حکم به دست کسی رسیده بوده است؟

نه دیگر. ظاهراً نه. البته این را دقیق نمی‏دانم. موردی است که باید وکلای او در‌باره‏اش صحبت کنند. ولی تا ‏آن‏‏جایی که می‏دانم، وکلای خانم اقدام‏دوست اشکالات قانونی به ابلاغ حکم داشتند.

چرا که آن‏ها معتقد هستند وقتی حکمی می‏خواهد اجرا شود، اول باید به وکلا ابلاغ شود. اما در این مورد، اجرای حکم اصلاً به وکلا ابلاغ نشده است و پنج‌شنبه‏ی گذشته مستقیم به منزل ایشان رفته، وی را سوار و به زندان منتقل کرده‏اند که خیلی شگفت‏انگیز بود.

همان‏طور که گفتید حکم مربوط به قبل است، یک هفته‏ی پیش صادر نشده، بلکه یک سال پیش صادر و مسکوت مانده بود. حال به چه دلایلی یک‏باره قوه‏ی قضاییه به این نتیجه می‏رسد که خانم اقدام‏‏دوست را به زندان ببرد، جای سوال دارد.

آیا شما به عنوان یک روزنامه‏نگار ایرانی و فعال مدنی زن، می‏دانید که فعالیت در «کمپین یک میلیون امضا»، فعالیتی قانونی یا غیرقانونی است؟

ما هیچ قانونی مبنی بر غیرقانونی بودن فعالیت در این کمپین نداریم. اصلی‏ترین فعالیت کمپین عبارت است از جمع‏آوری امضا از مردم، برای تغییر قوانین تبعیض‏آمیز. در هیچ‏کدام از قوانین جمهوری اسلامی ایران بند یا ماده‏ای وجود ندارد که بگوید جمع‏آوری امضا غیرقانونی است.

بنابراین، من نتیجه می‏گیرم که فعالیت در کمپین یک میلیون امضا، به واسطه‏ی قوانین ما، هیچ منع قانونی ندارد. کسانی که با فعالان کمپین یک میلیون امضا برخورد می‏کنند و دوستان ما را هنگام جمع‏‏آوری امضا بازداشت می‏کنند، آن‏ها کار غیرقانونی می‏کنند.

تصمیم جمع فعالان کمپین در مورد حکم صادره برای خانم عالیه‏ اقدام‏دوست چیست؟

نه تنها کمپین یک میلیون امضا٬ بلکه سایر گروه‏های جنبش زنان در ایران، روی این مسأله، بسیار حساسیت نشان داده‏اند و ائتلافی بین گروه‏های مختلف جنبش زنان و فعالان حقوق بشر تشکیل شده است.

این فعالان سعی می‏کنند در وهله‏ی اول از طریق جلب افکار عمومی داخل و بین‏المللی، حساسیت را نسبت به این قضیه بالا ببرند. علاوه بر آن در حد امکان، از راه‏های قانونی اقدام کنند.

مثلاً وکلای او قصد دارند خواستار توقف اجرای حکم شوند که فقط به دستور رییس قوه‏ی قضاییه امکان‏پذیر است. چون وقتی حکم در مورد کسی اجرا می‏شود، کار خیلی دشوار می‏شود و مراحل خیلی پیچیده‏تر می‏شود.

بعضی از وکلا، حتا خیلی ناامید هستند. چون می‏گویند وقتی حکم در‌باره‏ی کسی اجرا می‏شود، این‌که بشود نجاتش داد و باعث رهایی‏اش از زندان شد، اگر غیرممکن نباشد، حداقل خیلی سخت است.

این هم یکی از تفاوت‏های این حکم با بازداشت موقت است. در هر حال دوستان، کمپینی تشکیل داده‏‏اند که ائتلافی از گروه‏های مختلف جنبش زنان و گروه‏های حقوق بشری است.

بیانیه‏ای هم صادر کرده‏اند که نزدیک به سی گروه جنبش زنان و فعالان حقوق بشر در داخل و خارج از ایران آن را امضا کرده‏اند. هر کاری که امکان داشته باشد، دوستان انجام می‏دهند که این خانم بسیار مظلوم ـ از نظر ما ـ آزاد شود.

ایشان یک خانم ۵۷ ساله و دبیر سابق آموزش و پرورش بوده و حتا رابطه‏ی تشکیلاتی هم با هیچ‏کدام از گروه‏های جنبش زنان نداشت. فقط در یک حرکت اعتراضی که در ۲۲ خرداد ۱۳۸۵ در میدان هفت تیر اتفاق افتاد، حضور داشته است.

نکته‏ی دیگر در مورد ایشان این است که چون به درستی کارش اعتقاد داشت، به گفته‏ی وکلایش در تمام دادگاه‏ها، از شرکت در آن تظاهرات دفاع و به درستی آن پافشاری کرده است.

شاید همین بر سر موضع بودن او و پافشاری بر این‌که کار او و شرکت در این تجمع قانونی بوده، باعث شده که وضعیت‏ بدتری در انتظارش باشد.