«اعدام‌ها هزینه سنگینی برای ایران دارد»

اردوان روزبه

هادی قائمی، سخن‌گوی کمپین حقوق بشر ایران در آمریکا است. این سازمان هم مانند سازمان‌های دیگری که علیه خشونت فعالیت می‌کنند در تلاش است به مواردی که نقض حقوق انسانی در ایران است، بپردازد.

در پی صدور حکم اعدام برای رضا حجازی و بهنام زارع، دو نوجوان در ایران، در رابطه با صدور اطلاعیه در مورد اعدام افراد نابالغ در ایران از سوی این کمپین، با این فعال حقوق مدنی گفت و گو کردم.

آیا فکر می‌کنید بیانیه‌هایی را که کمپین‌ها و گروه‌های مدافع حقوق بشر صادر می‌کنند؛‌ تاثیری بر تغییر روند اعدام‌ها خواهد داشت؟

سوالی است که قوه قضاییه ایران باید جداً به آن جواب بدهد. ولی این وظیفه‌ی ما است که وقتی اعدام‌هایی در این سطح انجام می‌شود، اطلاع‌رسانی کنیم و به آن اعتراض کنیم.

نکته‌ی مهم این است که درحال حاضر ایران تنها کشوری است که این‌گونه اعدام‌ها را برخلاف قوانین بین‌المللی انجام می‌دهد.

سازمان‌های حقوق بشری از این وضع در شوک هستند که چرا ایران این روند را هم‌چنان ادامه می‌دهد و حاضر نیست مجازات‌های جایگزین را برای این نوجوانان و خردسالان در نظر بگیرد.

امید است مبارزه با اعدام‌ها هم درون کشور و هم در سطح بین‌المللی، موجب شود قوه قضاییه متقاعد شود که نه تنها در سطح جامعه با این کار جرم و سن جرم را پایین می‌آورد، بلکه حق حیات این کودکان و خردسالان را هم نفی می‌کند.

امیدواریم که گوش شنوایی در ایران باشد، در غیر این‌صورت، ایران به‌عنوان تنها کشوری که به اعدام نوجوانان و خردسالان می‌پردازد شناخته خواهد شد.

هادی قائمی، سخنگوی کمپین بین‌المللی مسایل حقوق بشر در ایران

در بیانیه‌های شما به اعدام‌های خاصی اعتراض شده است؟

بله، در بیانیه‌ی پنج شهریور هم به مساله‌ی بهنام زارع و هم به اعدام دیگری که چند هفته‌ی پیش انجام شد؛ اعتراض شد.

سوال ما این است که چرا با وجود تلاش‌ها‌یی که در سطح بین‌المللی برای توقف این اعدام‌ها می‌شود، قوه قضاییه اصرار به اجرای سریع آن‌ها دارد.

چه نتیجه‌ای از این اعدام‌ها به غیراز این‌که چهره‌ی خشونت‌آمیز از قوه قضاییه ایران در سطح جهانی ترسیم شود، گرفته می‌شود. درحال حاضر جداً به ضرر منافع ملی کشور است.

در چند ماه گذشته نمایندگان برخی از سازمان‌های حقوق بشری وارد ایران شدند و مذاکراتی با وکلای این افراد و قوه قضاییه انجام دادند؛ آیا نتیجه‌ای داشته است؟

مساله‌ بسیار ریشه‌ای است، آن چیزی که در قوانین ایران برای مجازات اعدام مطرح می‌شود و قضات به آن منوال تصمیم می‌کنند؛ برای دختران نه سال و برای پسران ۱۵ سال است.

در دنیای امروز براساس تجربه‌ی بشریت، غیرقابل قبول است که چنین کودکانی در چنین سنینی به مجازات اعدام برسند.

اما در ایران، حداقل در مواردی این‌گونه احکام را متوقف می‌کنند. وقتی در مورد دیه، خانواده مقتول موافقت کرد اعدام متوقف می‌شود.

به نظر قوه قضاییه هم می‌آید که این تنها راهی است که بشود جلوی این اعدام‌ها را گرفت. ولی مساله‌ی عمده، در قوانین ایران است.

چطور است که در کشور ایران، رانندگی از ۱۸ سالگی صادر می‌شود و سن بلوغ فکری برای تمامی موارد دیگر در سطح اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ۱۸ سالگی است ولی برای این مورد که حق حیات نوجوانان مطرح هست، اصرار بر این هست که ۹ سالگی و ۱۵ سالگی باشد.

مساله‌ی دیگر این است که این قوانین به‌عنوان قوانین اسلامی که غیر قابل تغییر است ادعا می‌شود، ولی بسیاری در حوزه علمیه قم هستند که سن بلوغ فکری و جنسی را یکی نمی‌بینند تا این دو را هم ردیف هم بشمارند و مجازات‌های سنگینی مانند اعدام را همراه با بلوغ جنسی قبول کنند.

در فقه شیعه هم این اعدام‌ها مورد بحث و اختلاف نظر است. در نتیجه متاسفانه به نظر می‌رسد که یک نوع طرز فکر محدود در ایران است که قدرت را به دست دارد و اصرار بر اجرای این‌گونه اعدام‌ها دارد. ولی امید ماست که هم براساس تلاش‌های داخل کشور و هم در خارج از کشور این‌ طرز فکر منسوخ شود.

آیا تاکنون راه‌کارهای عملیاتی هم از سوی سازمان‌های بین‌المللی در زمینه‌ی اعمال نظر بر توقف اعدام‌ها صورت گرفته یا خیر؟

ایران از نظر بحث حقوق بشر، از جمله کشورهای بسیار اندکی مانند کره شمالی، ترکمنستان و میانمار است که اجازه نمی‌دهد سازمان‌های بین‌المللی در آنجا فعالیت کنند.

در این مورد با سازمان‌های بین‌المللی هیچ نوع همکاری نشان نمی‌دهند. هم‌چنین ایران در برابر اهرم‌های سازمان ملل هیچ‌گونه همکاری ندارد. درنتیجه در حال حاضر از طریق دیالوگ و گفت و گو به نتیجه رسیدن ممکن نیست و این مساله را بحرانی‌تر می‌کند. در انظار بین‌المللی، ایران منزوی‌تر می‌شود. چرا کشور باید امروز تا این حد در این مساله هزینه پرداخت کند؟