«ایرانی هستیم، همه ما»

اردوان روزبه

گفتگو را از «اینجا» بشنوید.

‌

اگر یادتان باشد چندی پیش در شبکه‌ی سوم سیما با فردی یمنی گفت‌وگو شد که طبق اظهارات، به تازگی شیعه شده بود. بعد از این مصاحبه مولوی عبدالحمید، امام جمعه‌ اهل سنت زاهدان به سیاست تلویزیونی ایران درباره‌ی اهل سنت انتقاد کرد.

مولوی عبدالحمید گفت: «این فرد ادعا کرده است که قبلاً نسبت به حضرت علی، کینه و بغض و عداوت داشته؛ اما اینک خود را بر بالای مناره‌ای مرتفع و دیگران را در زیر می‌بیند. این شخص الفاظ نامناسب دیگری را هم بر زبانش آورده و در ادامه خبرنگار این برنامه خطاب به این شخص می‌گوید، شما قبلاً دشمن ما بودید و حالا دوست ما هستید.»

جناب مولانا چندی پیش در نمازجمعه‌ اعتراضی داشتید نسبت به برخوردی که در شبکه‌ی سه سیما به وجود آمده بود. شما کدام قسمت این جریان را توهین‌آمیز می‌دانید؟ تغییر مذهب یک فرد و طرحش یا نحوه‌ی بیانش را؟

عرض به حضور شما که روز عید فطر بود و اعتراض بر این بود که به هر حال صدا و سیما یک رسانه‌ی ملی و مربوط به همه ایرانیان است و تنها از آن شیعه محسوب نمی‌شود و یک شبکه‌ی رسمی است.

در این شبکه با افراد مصاحبه کردند و علناً دعوت دادن اهل سنت به شیعه، که بیایند مذهب شیعه را اختیار کنند، اهل سنت این را توهین و بر خلاف اخوت و بر خلاف برادری دانستند که از یک رسانه‌ی رسمی چنین چیزی بشنوند.

قبلاً شبکه‌ی سلام چنین برنامه‌هایی داشته و حتی دعوت‌هایی خصوصی گاهی در ادارات هم انجام می‌گیرد. وقتی کسی مراجعه می‌کنند برای استخدام، گاهی شده است که گفته‌اند شما شیعه بشوید، کار شما بهتر درست می‌شود.

این مسایل بوده که باعث رنجش اهل سنت بوده است. ولی این یک شبکه‌ی سراسری و رسانه‌ی ملی و رسمی دولت است که باز زیر نظر مجموعه رهبری است که امسال را به عنوان سال انسجام و نیروی وحدت ملی اعلام کرده‌اند.

اما این در جهت تفرقه است که بالاخره با افرادی که به قول خودشان شیعه شده‌اند، مصاحبه بکنند که ما اهل سنت بودیم و شیعه شده‌ایم و یکی هم گفته است که من قبلاً با حضرت علی دشمنی داشتم و الان محقق پیدا کرده‌ام.

آن کسی که با او مصاحبه داشته هم گفته که شما قبلآً دشمن بودید، الان شده‌اید دوست، که این امر مخصوصاً به اهل سنت برخورده است که اگر ما برادریم، پس این سخنان چه هست؟ آقای (کیجانی) هم که نفر دوم بود، گفته است که من رسماً اهل سنت را دعوت می‌نمایم و برای تمام اهل سنت نوشته‌ام.

این مایه نگرانی جامعه اهل سنت ایران شده و احساساتشان جریحه‌دار شده‌. تا حالا چنین چیزی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی از اوایل انقلاب نبوده.

من هم همین صحبت را کرده‌ام که بعضی از علمای شیعه هم سنی شده‌اند و کتاب هم نوشته‌اند و همان طور که آقای (کیجانی) مدعی بود که من بعد از این که شیعه شدم، خواب هم دیدم، بعضی از بزرگان اهل بیت آن‌ها هم خواب دیده‌اند. حتماً آن‌هایی که گرایش به اهل سنت پیدا کرده‌اند، شیعه بودند و سنی شدند، آن‌ها هم کتاب نوشته‌اند و هم خواب دیده‌اند.

من گفتم صدا و سیما اگر واقعاْ می‌فرماید که با دموکراسی و آزادانه عمل می‌کند، از آن‌ها هم بیاورد درکنار آقای (کیجانی). هم آقای (کیجانی) صحبت‌هایش را می‌کرد، هم آن‌ها. هم او خوابش را بیان می‌کرد و هم آن‌ها خواب خودشان را و کتابهای خودشان را معرفی و تبلیغ می‌کردند و اهل سنت هم هیچ نگرانی نداشت. قضاوت هم با مردم بود. ولی یک‌طرفه این‌ها رفته‌اند.

این برخوردها را در گذشته نداشتیم؟

به این صراحت و با این بی‌پردگی نبوده. اگر هم بوده، چیز جزیی بود؛ به این صورت نبوده است. این در یک رسانه‌ی رسمی و ملی کشور بی‌سابقه است.

آیا اعتراضی به صورت رسمی طرح شده یا خیر؟

اعتراضات بیشتر شفاهی و در مراکز نماز جمعه‌ها و مصلاهای شهر که نماز عید خوانده شده بوده است و یا در مراسم‌های ختم نماز تراویح اشاره شده است.

در شیعه بحث ارتداد وجود دارد که البته نظر علمای شیعه با هم تفاوت می‌کند و برداشت‌های متفاوتی در بین علما از مسأله‌ی روی گرداندن از مذهب شعیه وجود دارد. برایم جالب است که بدانم اگر در اهل سنت، کسی مذهبی، حالا یکی از گرایش‌های اهل سنت مثل حنفی یا شافعی و یا هر چیز دیگری داشته باشد، به شیعه یا مسیحیت و یا به ادیان دیگر روی بیاورد، حکمش در فقه اهل سنت چه هست؟

عرض کنم که عقیده مربوط به الله تعالی است و مال کسی دیگر نیست. عقیده را اگر انسان بررسی بکند و به خاطر طمع اسم و نام نباشد و به خاطر طمع دنیا و مال نباشد، واقعاً کسی اگر تحقیق می‌کند و به طرفی گرایش پیدا بکند، هم از دیدگاه قانون اساسی ایران، آزادی هست برای اعتقاد و هم مانعی نیست و البته در زمانی که در فرقه‌های اسلامی باشد و از چارچوب اسلام خارج نشود.

مثلاً اگر کسی بررسی بکند و بگوید من مسیحیت را یا یهودیت را حق یافتم، اینجا دچار مشکلات هست و با به عنوان مرتد برخورد می‌شود. ولی اگر در فرقه‌های اسلامی باشد، حکم ارتداد هم ندارد. در مذاهبی که در خود اهل سنت هست، یا سایر آن فرقه‌هایی که خود را به اسلام نسبت می‌دهند و خود را مسلمان می‌گویند، حکم ارتداد هم ندارد.

جامعه اهل سنت نسبت به قضیه‌ای که اشاره شد، چه رویکردی نشان داده است؟

جامعه اهل سنت ملتهب است و پریشان. احساس می‌کند که شاید تغییر سیاستی در حکومت به وجود آمده یا مسئولین نظام مثلاً مقداری نگرششان را نسبت به گذشته عوض کرده‌اند. این نگرانی وجود دارد که این قضیه، قضیه‌ای اتفاقی نباشد و ریشه‌دار باشد.

انتظار اهل سنت آن است که کسانی دیگر، نه بالاتر، ولی حداقل آقای ضرغامی که مدیریت صدا و سیما را به عهده دارد، از جامعه اهل سنت عذرخواهی بکند. گفتیم برای این که این التهاب بخوابد و اهل سنت آرامش پیدا بکند، راهش همین است که آقای ضرغامی عذرخواهی بکند و این افرادی که به این صورت سلیقه‌ای رفتار کرده‌اند، که واقعاً به نظر من سلیقه‌ای هم هست، باید مورد توبیخ قرار بگیرند.

پس شما این موضوع را یک حرکت سلیقه‌ای تحلیل می‌کنید؟

بیشتر من آن را سلیقه‌ای می‌‌دانم و به نظرم تغییری در نظام به وجود نیامده است. گر چه در دولت نهم، دولت جناب آقای احمدی‌نژاد، نسبت تعصبات مذهبی بیشتر تعریف شده و کسانی که روی کار هستند و مسئولیت دارند، در بسیاری از این‌ها تعصبات مذهبی نسبت به سابق بیشتر است.

به هر حال برخورد سلیقه‌ای است. ولی اگر بابت این‌ها عذرخواهی نشود، توجه نشود و تکرار بشود، دیگر ثابت می‌شود که اصل حکومت بالاخره در این برنامه‌ها دست دارد.

ولی اگر تکرار نشود، خب ما می‌دانیم که این برخوردها سلیقه‌ای بوده و بالاخره یک اشتباه بوده و برخی از کارکنان صدا و سیما سلیقه‌ای عمل کرده‌اند و بالاخره جریان خاتمه یافته است.

فکر می‌کنید عموم شیعیان نگرش و رویکردشان به اهل تسنن و سایر دیگر گرایش‌های مذهبی در ایران چگونه است؟

ما به همه خوشبین هستیم که بسیاری از برادران شیعه نگرششان نسبت به اهل سنت خیلی خوب است. الان ما با بسیاری از برادران شیعه که حتی در داخل حکومت و نظام هستند و خدمت می‌کنند، ارتباط داریم. چون همه دارای یک سلیقه و یک نگرش و نگاه نیستند.

ولی مثلاً اهل سنت الان توی خیلی ادارات نیستند، پست‌های بلند را ندارند، پست‌های کلیدی در دستشان نیست و همچنین در نیروهای مسلح از اهل سنت الان استخدام نمی‌کنند. تقریباً اهل سنتی الان در نیروهای مسلح وجود ندارد، مگر خیلی قلیل و کم.

این نگاه بیشتر نگاه همان‌هایی است که موافق با حضور اهل سنت نیستند. آن‌ها که نگاهشان نسبت به اهل سنت نگاه خوبی نیست، نگاه بسته‌ای است.

ولی خیلی از برادران شیعه هم هستند، از علما، از مراجع و از شخصیت‌های بزرگ، هم در داخل حکومت و از مسئولین که نگاه خوبی دارند. ولی نگاه آن‌ها فعلاً زیاد مؤثر نیست. فعلاً آن‌هایی که بیشتر گرفتار عصبیت‌اند و تندند، حکومت یا از آن‌ها حساب می‌برد، نگاهشان نسبت به اهل سنت منفی است.

ما می گوییم، واقعاً جرم است که یکی به عنوان شیعه در یک مملکتی از حقوقش محروم بشود، یا یکی به عنوان اهل سنت از حقوقش محروم بشود. ما این را جرم می‌دانیم، چون اعتقاد ما این است که نزد خدا برابرند.

کسی که این اعتقاد را داشته باشد، در عرض دنیا قابل بخشش نیست و (الله) او را سؤال خواهد کرد. بالاخره اعتقاد مال (الله) است. اگر این اعتقاد صحیح باشد، پاداش هم می‌گیرد. اگر غلط باشد، مال هر کسی باشد، بالاخره خدا او را مجازات می‌کند.

ما مخصوصاً اینجا می‌گویم، ما ایرانی هستیم و الان به ایران افتخار داریم؛ ما به اسلام افتخار داریم. اسلام همه‌ی ما را دربرمی‌گیرد، ایران هم همه‌ی ما را در بر می‌گیرد. و در اسلام ما با تمام مسلمانان شریک‌ایم و در ایران هم با همه هم‌وطنان ایرانی‌مان شریک‌ایم. حال مسیحی یا یهودی، بالاخره ایرانی است.