اجلاس خلع سلاح اتمی تهران؛ بی‌رونق و ناکارآمد

ایرج ادیب‌زاده

کنفرانس انرژی اتمی، روز شنبه در تهران با شعار «انرژی اتمی برای همه، سلاح اتمی برای هیچ‌کس» با پیام آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی برگزار شد.

در کنفرانس خلع سلاح تهران، در حالی که ٦٠ کشور دعوت شده بودند، فقط ١٤ وزیر خارجه و چند معاون وزیر شرکت کردند. آیا جمهوری اسلامی می‌تواند از کنفرانس خلع سلاح بهره‌ی لازم را ببرد؟ این پرسشی است که با آقای دکتر جمشید اسدی، استاد استراتژی اقتصاد در پاریس در میان می‌گذارم:

به هیچ وجه. بسیاری از مسئولان و سردمداراران جمهوری اسلامی تصور می‌کردند با ریاست جمهوری باراک اوباما، سیاست‌های آمریکا و در مجموع اوضاع جهان به نفع جمهوری اسلامی تغییر جهت می‌دهد. اما تصورات آنان به تحقق نپیوست و ماجرا درست برعکس آنچه که آنان می‌پنداشتند شد و جای تعجب هم نیست. چرا که در زمان ریاست جمهوری جورج بوش، جمهوری اسلامی می‌توانست در جهان تبلیغ کند که رییس جمهور آمریکا تند‌رو و جنگ‌افروز است و در مورد سیاست اتمی ما نرمش نشان نمی‌دهد، در حالی که ما اهل مذاکره و گفت‌و‌گو هستیم.

حال آن‌که باراک اوباما از آغاز اعلام کرد بدون پیش‌شرط آماده‌ی مذاکره با جمهوری اسلامی است اما جمهوری اسلامی به روال گذشته، بخصوص در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد فرصت‌های بیشماری را از بین برد و به تعهداتش در جامعه‌ی جهانی عمل نکرد و خودش را زیر سؤال برد.

برای مثال به نشست‌های پاییز امسال در سوییس می‌توانیم اشاره کنیم. به این ترتیب سیاست تنبیهی که امروز باراک اوباما علیه ایران اتخاذ کرده است با پشتیبانی ملل جهان همراه خواهد بود. زیرا دیگر کسی گمان نمی‌کند که گویا جمهوری اسلامی در پی مذاکره و یافتن راه حل است و این آمریکایی‌ها هستند که تندروی می‌کنند.

آقای اسدی، می‌توانیم از گفته‌های شما چنین برداشت کنیم که در حال حاضر، تهران از سیاست جدید دولت آقای اوباما احساس خطر می‌کند؟

دقیقاً این نکته‌ای است که می‌خواستم از آوردن این مقدمه خدمت‌تان عرض کنم. جمهوری اسلامی بسیار در این شرایط هراس‌مند است. زیرا اگر در گذشته ادعا می‌کرد آماده‌ی مذاکره است اما جرج بوش جنگ‌افروز مانع گفت‌وگو میان ایران و آمریکاست، با آمدن باراک اوباما و با توجه سیاست‌های او و این واقعیت که اوباما برای مذاکره با ایران اعلام آمادگی کرده بود، مشروعیت جمهوری اسلامی اکنون از دست رفته است.

امروز سران جمهوری اسلامی می‌دانند که در مورد پرونده‌ی اتمی هیچ امید دیگری در صحنه‌ی بین‌المللی ندارند. به دیگر سخن: دیگر راه گریزی ندارند.

شما تصویب قطع‌نامه‌ی تازه علیه ایران در هفته‌های آینده را چقدر محتمل می‌دانید؟

صددرصد این تحریم‌ها صورت خواهد گرفت. اجازه بدهید پیش درآمدها را خدمتتان عرض کنم. اولاً جمهوری اسلامی با فروش نفت عملاً با مشکل روبه‌رو شده است. نفت‌کش‌های جمهوری اسلامی در بندرهای ایران باقی مانده‌اند و مالزی اعلام کرده است از فروش بنزین جدید به ایران خودداری می‌کند. این‌ها پیش‌در‌آمد هستند. شورای امنیت سازمان ملل در آوریل یا ماه می تصمیم‌گیری خواهد کرد.

یعنی حدوداً یک ماه و نیم مهلت داده‌اند. در عین حال رییس جمهوری فرانسه افزوده است که آمریکا و اروپا هم با در نظر داشتن تصمیم شورای امنیت به اقدامات تنبیهی و تحریم‌ها مبادرت خواهد کرد. می‌بینید که جمهوری اسلامی در این شرایط در محاصره است و هیچگونه امکان گریزی از این شرایط نخواهد داشت.

علی‌اکبر صالحی رییس مرکز انرژی اتمی ایران در شرایطی که شما توصیف کردید، از آمادگی جمهوری اسلامی برای معاوضه‌ی ١٢٠٠ کیلوگرم اورانیوم ٣.٥ درصد غنی‌شده‌ی ایران با سوخت اتمی ٢٠ درصد غنی شده خبر داده است. به نظر شما کنفرانس تهران و گفته‌های آقای صالحی می‌تواند به معنای تغییر سیاست عمده‌ی ایران باشد؟

خیر، هرگز. سیاست پایدار جمهوری اسلامی خریدن وقت از جمله برای پرونده‌ی هسته‌ای است. اگر آقای صالحی به آنچه که می‌گوید اعتقاد دارد و واقعاً می‌توان در این مورد به حرف جمهوری اسلامی اعتماد کرد، پس چرا توافقی را که در پاییز امسال با کشورهای جهان در مورد پرونده‌ی هسته‌ای در مورد مسأله‌ی مبادله‌ی اورانیوم با اورانیوم غنی‌شده تا ٢٠ درصد را زیر پا گذاشتند و حرف‌ها و بهانه‌های مختلف آوردند. از جمله این‌که اگر ما بنزین را بگیریم باید در همه‌ی شرایط اورانیوم ٢٠ درصد داشته باشیم و بهانه‌های دیگر ازین دست.

در نتیجه حرف آقای صالحی، حرف جدیدی نیست. سخنی است که از زمان آقای خاتمی هم بوده و هر بار جناحی از جمهوری اسلامی بهانه‌ای پیدا کرده که موافقت‌ها و تعهدات جمهوری اسلامی را در این مورد زیر سؤال ببرد، کما اینکه در این مدت موافقت‌ها و تعهدات‌شان را زیر سؤال هم برده‌اند.

جامعه‌ی جهانی دیگر نمی‌تواند به حرف آقای صالحی اطمینان داشته باشد و من فکر نمی‌کنم که ایشان حرفی زده‌اند یا طوری این حرف را گفته‌اند که اعتماد جامعه‌ی جهانی به چمهوری اسلامی و تعهداتش بازگردانده شود.

عکس‌های کنفرانس انرژی اتمی، برگزارشده در تهران - ایسنا

شما گفتید جمهوری اسلامی برای خرید زمان بیشتر کنفرانس انرژی اتمی را در تهران برگزار کردند. فکر می‌کنید خرید وقت بیشتر در شرایط کنونی چه نفعی برای جمهوری اسلامی داشته باشد؟

دستیابی جمهوری اسلامی به اسلحه‌ی اتمی. جمهوری اسلامی در پی سلاح اتمی است. ممکن است در این شرایط نخواهد سلاح اتمی بسازد، اما در پی آن است که توان ساختن آن را داشته باشد و هر لحظه که به آن نیاز داشته باشد، بلافاصله بتواند اقدام کند.

ممکن است بگویید این حرف در تضاد با پیام رهبر جمهوری اسلامی، آیت‌الله خامنه‌ای است که سلاح اتمی را حرام دانسته است، اما حتی ولی‌فقیه و رهبر جمهوری اسلامی هم به آنچه گفته است باور ندارد. چرا که در باور آقایان و در ادبیات فقهی ایشان زمانی که عمارت و حکومت اسلامی به خطر بیفتد، می‌شود حرف‌های گذشته را زیر سؤال برد و عوض کرد.

در عین حال درب تقیه همیشه به روی آقایان باز است. تقیه یعنی چه؟ یعنی زمانی که مسلمان احساس خطر بکند، حرفی خلاف میل خود بزند که از خطر بجهد و در شرایط دیگر به آن حرف بازگردد. جمهوری اسلامی با خریدن وقت در پی توان اتمی است.

در این میان فتوای آقای خامنه‌ای به دلیل مصلحت عمارت و حکومت اسلامی و نیز مسأله‌ی تقیه، سخنی است که نمی‌توان به آن اطمینان داشت.