«حمایت از رزمندگان ایران دخالت نیست»

فرنگیس محبی

سخنان اخیر محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهوری اسلامی ایران در آنچه که مقامات ایران آن را جشن ملی هسته‌ای می‌خوانند، نشان می‌دهد که گویا جمهوری اسلامی تصمیم ندارد که مشکل هسته‌ای‌اش را از طریق مذاکره با غرب حل کند.

این موضوعات و تاثیر آن بر مردم ایران را با حمید عرب‌زاده فعال حقوق بشر و محیط زیست و کارشناس مسائل امور بین‌الملل در میان گذاشتم. آقای عرب‌زاده ابتدا به این سوال پاسخ می‌دهد که آیا به‌نظر او این ناسازگاری‌های جمهوری اسلامی راه را برای اقدامات بعدی غرب هموار می‌کند؟

من به عنوان کسی که مسائل محیط زیست و منابع طبیعی برای‏ام مهم هستند، می‏بینم که طی دو دهه‏ی گذشته در ایران، تمام منابع انسانی و طبیعی ایران دارد فدای آمال و آرزوی پوچی به نام رسیدن به نیرو و سلاح هسته‏ای می‏شود که جز این که ایران را به خرابی بکشاند، چیز دیگری به‏بار نیاورده است.

مضافاً بر این که حتی انرژی صلح‏آمیز هسته‏ای‏اش را هم فقط کشورهایی می‏توانند داشته باشند که از سیستم‏های بسیار پیش‏رفته‏ی ایمنی برخوردار باشند. اما در ایران که صنایع پیش‏رفته و یا کارهایی مانند هواپیمایی کارنامه‏ی بسیار فاجعه‏انگیزی دارند، چگونه می‏شود حتی نیروی صلح‏آمیز هسته‏ای را در کشوری زلزله‏خیز، بدون سیستم‏های لازم ایمنی داشت.

آقای عرب‏زاده، ارزیابی‏تان از صحبت‏های اخیر آقای اوباما که گفته بود امریکا حق استفاده از نیروی اتمی علیه کشورهایی چون کره‏ی شمالی و ایران را برای خود محفوظ می‏دارد، چیست؟ آیا این هشداری به جمهوری اسلامی است؟

به نظر من، مسلماً همین‏طور است. منتها این واقعا فاجعه است و هرکسی که فکر کند حتی یک تیر به سوی سرزمین کوروش، امیرکبیر و ایران شلیک بشود، جز فاجعه نخواهد بود. اما باید دید چه کسی است که دارد بر تمدید و ادامه‏ی این فاجعه پافشاری می‏کند. آن هم نیرویی است که در ایران بیهوده و با امید به اهدافی بسیار بی‏پایه، هدفی را دنبال می‏کند که جز فاجعه برای مردم ایران، دست‏آوردی نخواهد داشت.

واکنش و سخنان آقای احمدی‏نژاد هم که بارک اوباما را گاوچران، بی‏تجربه و … توصیف کرده بودند، بسیار تند بود. به نظر شما، این نوع رفتارهای غیردیپلماتیک باعث انزوای بیشتر جمهوری اسلامی در جامعه‏ی بین‏المللی نمی‏شود؟

متاسفانه موضوع آن‏قدر جدی است که نباید آن را ساده‏تر کرد. ولی اولاً این که کسی حرفه‏اش پرورش احشام باشد، اشکالی ندارد. اما جدی‏تر بخواهم بگویم، در سؤال خودتان این حرف نهفته است که اصلا دیگر تمام عرف و رفتار دیپلماتیک از بین رفته است.

طبیعتاً خواندن رییس جمهور یکی از بزرگ‏ترین کشورهای دمکراتیک دنیا به این صورت، برای مردم ایران جز ضرر چیزی در پی نخواهد داشت و واقعا کمال بی‏فرهنگی را نشان می‏دهد.

بسیاری از ناظران امور ایران معتقدند که تحریم اقتصادی و حتی اقدام نظامی، دست‏یابی جمهوری اسلامی به نیات خود را تنها به تأخیر می‏اندازد، اما نمی‏تواند آن را متوقف کند. این ناظران معتقدند مؤثرترین راه برای جلوگیری از این برنامه‏ها، حمایت از جنبش آزادی‏خواهی مردم ایران است. از سویی هم حکومت ایران، هرگونه حمایت خارجی از جنبش را به اسلحه‏ای علیه آن تبدیل می‏کند. به نظر شما، جامعه‏ی جهانی چگونه می‏تواند به این جنبش کمک کند و از آن حمایت کند، بدون این که ضربه‏ای به آن بزند؟

من به عنوان کسی که در نهایت خود را طرف‏دار دمکراسی و نهادهای مردم‏سالاری می‏داند و کار تخصصی‏ام حفاظت از محیط زیست و کارگران است، باید بگویم یکی از وظایف کشورهایی که بر اساس دمکراسی و حقوق آرای مردم کار می‏کنند – نظیر امریکا و اروپای غربی - ‏حمایت معنوی از جنبش‏های آزادی‏خواهانه است.

این حمایت به معنای دخالت نیست و اتفاقا کسانی مانند پرزیدنت اوباما، آقای سارکوزی، آقای براون و دیگران باید این را بدانند که حمایت از حقوق انسان‏ها، جزو اهداف و اصول قوانین اساسی امریکا و غرب است (همان‏طور که آقای اوباما دوبار شعر سعدی را مثال آورده‏اند) و حمایت از جنبش آزادی‏خواهانه‏ی مردم ایران و محکوم‌کردن هرنوع عمل غیرانسانی و بر خلاف حقوق بشر بر علیه آن‏ها، به هیچ‏وجه به معنای دخالت نخواهد بود.

اخیراً تعدادی از اعضای مجلس نمایندگان امریکا در همین زمینه‏ نامه‏ای به آقای اوباما نوشته‏اند؛ مبنی بر این که بزرگ‏ترین خطر برای حکومت ایران، آزادی مردم است و از آقای اوباما خواسته‏اند از رزمندگان راه آزادی و دمکراسی در ایران حمایت کنند. این نمایندگان در نامه‏ی خود حتی از شیوه‏های خبررسانی و برنامه‏سازهای صدای امریکا هم انتقاد کرده‏اند و آن را به نفع مردم ایران ندانسته‏اند. به نظر شما، این انتقادها از کجا سرچشمه می‏گیرد؟ یعنی آقای اوباما چگونه می‏توانند به انتقاد این عده از نمایندگان پاسخ مثبت بدهند؟

همان‏طور که همه می‏دانند، صدای امریکا نهادی است که از سوی مردم و دولت امریکا حمایت می‏شود و بسیار مهم است که کاملا با اتکا به اصول ژورنالیسم و برخورد آزاد، بتواند اخباری را که در جهت منافع مردم امریکا و مردم ایران است پخش کند. اما به نظر من، به همان اندازه مهم، نقش تمام رسانه‏ها است. همین‏طور رسانه‏ی شما (رادیو زمانه) که بر حقوق بشر و مبانی انسانی بسیار اتکا دارد و این بسیار مهم و قابل تقدیر است.

ولی در عین حال، تکنولوژی مدرن ارتباطی، نظیر فیس‏بوک، تویتر و … که مردم و جوانان بسیار کوشا و بااستعداد ایرانی از آن استفاده می‏کنند و این که بشود با تکنولوژی‏های مختلف از جمله ماهواره، اینترنت را به دست مردم ایران رساند، بسیار مؤثر خواهد بود.

چون بسیار مهم است که اخبار درست که به هیچ‏وجه اخبار مداخله‏گرانه نیست به ایران، کشوری که یکی از باسوادترین و روشنفکرترین جمعیت‏ها را دارد و همیشه تاریخاً مردم آگاه داشته است، برسد.

تمام آن‏هایی که برای آزادی و حقوق بشر تلاش می‏کنند، چه دولت‏ها، چه مردم و چه ان‏جی‏او‏ها باید تلاش‏شان در این مورد را چندین برابر کنند که مردم ایران اخبار صحیح به‏دست‏شان برسد و اتفاقاً این‏ها باعث خواهد شد که شانس وقوع مسائل فاجعه‏انگیزی نظیر برخورد نظامی کم‏تر شود.

فعالان حقوق بشر می‏گویند که پرونده‏ی هسته‏ای ایران مدت‏ها است تمام مسائل مربوط به ایران را تحت‏الشعاع خود قرار داده است و توجه به مساله‏ی نقض موازین حقوق بشر در ایران خیلی کم‏رنگ شده است. فکر می‏کنید چرا جامعه‏ی جهانی در ارتباط با این مشکل بی‏تفاوت شده و تنها گاه و بی‏گاه بیانیه‏هایی از سوی سازمان‏های مدافع حقوق بشر و برخی از دولت‏ها در این زمینه صادر می‏شود؟

اولاً باید از تمام سازمان‏های حقوق بشری‏ای که تاجایی که می‏توانند سعی می‏کنند در زمینه‏ی نقض حقوق بشر از مردم ایران حمایت کنند، تشکر کرد. ولی باید مسائل را همه‏جانبه دید. دولت‏مردان غربی، تا حدودی هم به درستی، فکر می‏کنند که مسلح شدن دولت ایران به سلاح اتمی بسیار خطرناک است.

منتها نظر افراد مختلف این است که اگر مسائل حقوق بشر در ایران، به عنوان مساله‏ی اصلی عنوان شود و تداوم نقض حقوق بشر محکوم و از مردم ایران حمایت شود، باعث می‏شود نهادهای دمکراتیک در ایران قوی‏تر بشوند و رشد کنند و نتیجه‏ی دل‏خواه جهان متحد و غرب که همان نرسیدن دست حاکمان جمهوری اسلامی به سلاح اتمی است نیز حاصل شود.

این مساله‏ی بسیار مهمی است که اتفاقا باید بیشتر در مورد آن کنکاش و صحبت شود. باید موضوع از این زاویه بررسی شود که این‏ها هردو دو روی یک سکه هستند. یعنی بدون رعایت حقوق بشر برای مردم ایران هدف دیگری هم که جهان متحد دارد، به دست نخواهد آمد. مردم ایران هم می‏دانند و درک می‏کنند که دنیا نمی‏خواهد دست حاکمان جمهوری اسلامی به سلاح اتمی برسد.

اتفاقا بر خلاف نظری در غرب که معتقد است اگر دست حاکمان جمهوری اسلامی به سلاح اتمی برسد، می‏توانند به مدل چینی ایران را تحت کنترل قرار بدهند، مردم ایران ثابت کرده‏اند این‏طور نخواهد شد.