«تحریم‌های جدی‌تری در انتظار ایران است»

ایرج ادیب‌زاده

نمایندگان کشورهای گروه ۵+۱ در سازمان ملل متحد، دیروز در نیویورک برای برای بررسی اعمال دور جدیدی از تحریم‌ها علیه ایران به دلیل برنامه‌ی هسته‌ای جنجال برانگیز این کشور، به گفت‌و‌گو پرداختند.

در این زمینه با دکتر هوشنگ حسن یاری، استاد روابط بین‌الملل و مسائل استراتژیک در کالج سلطنتی کانادا و تحلیل‌گر سیاسی گفت‌وگو کرده‌ام:

آقای حسن یاری، نظر شما در مورد اجلاس جدید گروه ۵+۱ چیست؟

همان‌طور که انتظار می‌رفت این اجلاس صورت گرفت. بحثی که بین کشورهای این گروه در سایه‌ی سازمان ملل در جریان است، حول محور چگونگی اعمال تحریم‌های جدید و ظاهرا تصویب تحریم‌های جدید‌تر علیه ایران است. انتظار می‌رود از زمانی که نزدیکی بیشتری بین آمریکا و روسیه صورت گرفته است، تسریع بیشتری در مذاکرات ۵+۱ و فعالیت‌های دیپلماتیک آن‌ها حول محور ایران صورت بگیرد.

خانم کلینتون، پیمان جدید خلع سلاح هسته‌ای میان آمریکا و روسیه، موسوم به استارت دو را دلیل ترغیب چین برای حمایت از تحریم‌های تازه علیه برنامه‌ی هسته‌ای ایران خوانده است. فکر می‌کنید این پیمان جدید خلع سلاح با ترغیب چین چه ارتباطی داشته باشد؟

از آن‌جایی که این پیمان جدید درصدد کاهش یک سومی زراد‌خانه‌ی کشورهای آمریکا و روسیه یعنی دو ابرقدرت هسته‌ای جهان است، به طور قطع نوع دعوت کشورهای دیگر و جلب‌توجه این کشورها به مسئله‌ی هسته‌ای و نیاز به کاهش زراد‌خانه‌ی هسته‌ای است.

یکی از ایده‌های جدی که اوباما داشت، پیش از انتخابات و حدود یک سال پیش این مسئله را در شهر پراگ جمهوری چک مطرح کرد، همین جهان بدون سلاح هسته‌ای بوده است. البته راه زیادی در پیش است ولی امروز به تدریج این پیمان نشان‌دهنده‌ی این هست که آمریکا و روسیه این امر را جدی‌تر گرفته‌اند و در نتیجه از آن‌جا که چین نیز یک کشور هسته‌ای است منتهی با تعداد کلاهک‌های هسته‌ای بسیار کمتر از این دو کشور، چین نیز راغب خواهد بود که با این کشورها همکاری کند.

به خصوص که انتظار می‌رود به تدریج کشورهایی مانند چین، انگلستان، فرانسه، هند و پاکستان و احتمالا در مرحله‌ی دیگر اسراییل که کشورهای هسته‌ای هستند نیز به ایده‌ی این پیمان نزدیکی پیدا کنند و در نتیجه در مورد مسئله‌ی ایران، چین رغبت بیشتری به همکاری با کشورهای خواهان اعمال تحریم‌ها بر ایران داشته باشد.

آن‌چه که در نیویورک گذشت و مذاکراتی که صورت گرفت به طور قطع نسبت به گذشته بسیار سازنده‌تر بوده است و یکی از دلایل عمده‌ی این سازندگی و به خصوص خوشنودی چین از این مذاکرات به اعتقاد من همین دست‌یابی به پیمان استارت جدید آمریکا و روسیه است. درنتیجه انتظار می‌رود که به تدریج و طی روزها و هفته‌های آینده، آن فاصله‌ای که بین چین و سایر کشورهای گروه ۵+۱ بوده است کاهش پیدا کند و در نهایت به اعتقاد من، چین نیز در مورد اعمال تحریم‌های بیشتر به آن‌ها خواهد پیوست.

عکس از AFP

حشمت‌الله فلاحت پیشه، نماینده‌ی مجلس شورای اسلامی امروز و در گفت‌و‌گو با خبرگزاری جمهوری اسلامی گفته است هر چه کشورهای غربی ۵+۱ به سمت توافق‌های گروهی برای تحریم ایران بروند، مسئولین کشور نیز به همان میزان خودشان را در رونمایی از دست‌آوردهای جدید هسته‌ای بیشتر راغب می‌بینند. به هر حال او خواسته ثابت کند که این تحریم‌های تازه نیز اگر عملی شود نتیجه‌ای نخواهد داشت. نظر شما در این مورد چیست؟

آن‌چه که مسلم است، طی چهار، پنج سال گذشته نوعی فراق بسیار جدی میان ایران و کشورهای گروه ۵+۱ و همین‌طور سازمان‌های جهانی از جمله سازمان ملل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به وجود آمده است به این معنا که ایران راه خودش را می‌رود و این سازمان‌ها و کشورها راه خلاف می‌روند و در جهت خلاف ایران حرکت می‌کنند.

در نتیجه یک نوع گفت‌وگو بین دو انسان کر وجود دارد که این دو طرف حرف‌هایی می‌زنند بدون این‌که طرف مقابل چیزی از این حرف‌ها را درک کند یا توجهی داشته باشد.

انتظار می‌رود این وضعیت تا زمانی که آن اجماعی را که ۵+۱ به دنبالش هستند، کسب کنند و مثل گذشته تحریم‌های جدیدی علیه ایران تصویب کنند ولی به عقیده‌ی من برخلاف سال‌های گذشته، آن‌چه که به وجود خواهد آمد پایدارتر خواهد بود به این معنا که رگه‌هایی از این وضعیت را می‌بینیم. بعضی از کشورهایی که در گذشته نسبت به ایران، بسیار موضع نرمی داشتند، به تدریج از آن موضع دوری گرفتند.

این کشورها که در گذشته به ایران بنزین می‌فروختند، امروز از فروش بنزین به ایران خودداری می‌کنند و همین‌طور به تدریج از خرید نفت ایران نیز خودداری می‌کنند. ظاهرا نفت جاگیزینی از طرف کشورهای عربی، خواسته‌های کشورهای نیازمند را برآورده می‌کند و ایران را در وضعیت مشکل‌تری قرار می‌دهد. زیرا اگر تحریم به نفت ایران کشیده شود به دلیل این‌که نفت شریان تنفسی اقتصادی ایران است و اگر قطع شود لطمات بسیار جدی و عمیقی بر جامعه‌ی ایران وارد خواهد آورد.

دکتر هوشنگ حسن یاری، استاد کالج سلطنتی کانادا و تحلیل‌گر مسایل سیاسی

علی‌رغم این که این بحث به طور جدی در محافلی در ایران در جریان است که تحریم‌های چند دهه‌ی گذشته تاثیر جدی بر ایران نگذاشته است، منتهی این تاثیر را می‌شود در اقتصاد یا مثلا در زمینه‌ی نیازهای ایران در مورد هواپیماها و بسیاری موارد دیگر مثلا موانعی که این تحریم‌ها بر سر راه سرمایه‌گذاری در ایران به وجود آورده‌اند.

زمانی که سرمایه‌گذاری جدی وجود نداشته باشد، کارخانه‌ها یکی پس از دیگری خواهند خوابید. به خصوص بخش نفت و گاز ایران از سرمایه‌گذاری خارجی و تکنولوژی بسیار پیشرفته‌ای که امروز وجود دارد و برای استخراج و استفاده‌ی بهینه از منابع انرژی در ایران وجود دارد، محروم می‌شود. دقیقا به خاطر همین تحریم‌هایی که از نظر بعضی‌ها خیلی‌ها هم مهم نیستند. بسیار شاهد این هستیم که هواپیمایی مثلا از اهواز پرواز می‌کند و ناچار است به دلیل اشکال فنی بعد از دور زدن در شهر دیگری فرود بیاید.

باید دلیل این امر را دریافت که به نظر من تحریم‌هایی است که بر علیه ایران اعمال شده است و متاسفانه شدید‌تر خواهد شد.