«موضع کروبی برای باز کردن راه مذاکره بود»

مریم محمدی

تفسیرهای گوناگون از جمله‏ای که آقای کروبی روز دوشنبه، پنجم بهمن در مورد محمود احمدی‏‏نژاد به خبرنگار خبرگزاری فارس گفتند و امواج مخالفت و موافقت با گفته‏ی ایشان علی‏رغم همه‏ی تصحیح‏ها و توضیحات و از جمله توضیحات آقای حسین کروبی فرزند ایشان در گفت‏وگوی دیروز خود با زمانه، هم‏چنان ادامه دارد.

آقایان جمشید اسدی، استاد اقتصاد دانشگاه پاریس و عضو هیأت هماهنگی «اتحاد جمهوری‏خواهان ایران» و همین‏طور علی کشتگر، فعال و تحلیل‏گر سیاسی که ایشان نیز مقیم پاریس هستند.

آقای اسدی، اطلاع دارم که شما با این موضع‏گیری آقای کروبی مخالفت دارید. اما با توجه به این که ایشان بر مواضع گذشته‏ی خویش نسبت به تقلب در انتخابات و مسائلی که اتفاق افتاده هستند، این مخالفت شما چه مبنایی دارد؟

این که آقای کروبی کماکان به تقلبات و اشکالاتی در این انتخابات معتقد هستند، مساله‏ای را حل نمی‏کند. حقیقت این است که حتی در دمکرات‏ترین کشورهای دنیا هم ممکن است تقلباتی در انتخابات صورت بگیرد.
مساله این است که تقلب در انتخابات و دفاع آقای خامنه‏ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی از آقای احمدی‏نژاد که در دقایقی پس از اعلام نتایج اعلام شده بود را همه می‏دانستند.

اما این که ایشان از خرداد ۸۸ تا به امروز منتظر ماندند که امروز اعلام کنند به علت تنفیذ مقام رهبری، این دولت را می‏پذیرند، موجب کمال تعجب است و از موضع‏گیری‏های شیردلانه‏ی آقای کروبی به دور است.

جمشید اسدی، استاد اقتصاد دانشگاه آمریکایی پاریس می‌گوید باید از وقوع شکاف در جنبش سبز بیمناک بود

این استدلال فرزند آقای کروبی در گفت‏وگوی دیروزشان با ما، به نظر منطقی می‏آید که در هر حال آقای احمد‏ی‏نژاد دارد امور کشور را اداره می‏کند و اگر رسمیت مقام ایشان پذیرفته نشود، مسئولیت را هم نمی‏توان متوجه وی کرد.

من از این دلیل‏آوری هم بسیار متعجب‏ام! یعنی واقعا اگر آقای کروبی کماکان بر مواضع انتقادی خود می‏ایستادند و مشروعیت این دولت را نمی‏پذیرفتند، آن‏گاه همگان می‏گفتند چون آقای کروبی نپذیرفته است، پس تقصیرهای پرونده‏ی هسته‏ای، افزایش بدهی‏ها به بانک مرکزی، افزایش تورم و عدم سرمایه‏گذاری در ایران، با آقای احمدی‏نژاد نیست؟

از سوی دیگر حتی اگر آقای کروبی با چنین سیاست و زرنگی‏ای خواسته باشد تقصیرها را متوجه آقای احمدی‏‏نژاد ‏بکند، اگر در بر همین پاشنه بچرخد، باز هم آقای احمدی‏نژاد، مقام معظم رهبری و آقای جعفری سردار سپاه پاسداران فریاد و های و هویی می‏کشند و بعد مجلسیان هم در مورد انتقاد به آقای احمدی‏نژاد و تقصیرات ایشان در اداره‏ی کشور سکوت خواهند کرد. اگر این طرز استدلال است، پس از امروز تکلیف جنبش سبز تا آخر معلوم است.

با توجه به این که آقای کروبی می‏گویند که از مطالبات خویش عقب نخواهند نشست، فکر می‏کنید این موضع‏گیری چه لطمه‏ای به روند مبارزه‏ی جنبش سبز خواهد زد؟

نفس مبارزه‏ی جنبش سبز را به زیر سؤال می‏برد. جنبش سبز از آن‏جایی آغاز شد که گفت: «رأی من کو؟»، «چرا در چهارچوب آرایشی که خودتان به انتخابات می‏دهید، رأی ما را به حساب نمی‏آورید؟» اگر این رأی به حساب آمده است، پس جنبش سبز، آقای کروبی و همه‏ی ما باید عذرخواهی کنیم که از ۲۲ خرداد تا به امروز جنجال آفریده‏ایم.

اما آقای کروبی نگفتند که رأی ما به حساب آمده است.

همین را می‏خواهم عرض کنم؛ پس اگر این هست، دلیل مشروعیت دولتی که برآمده از تقلب است، کجاست؟!

البته آقای کروبی لفظ مشروعیت را هم به کار نبرده‏اند، گفته‏اند «آقای احمدی‏نژاد رییس دولت است». از سوی دیگر آقای کروبی و آقای موسوی همیشه گفته‏اند در چهارچوب قانون اساسی جنبش سبز را راه می‏برند. الان هم مطابق با همین قانون اساسی ایشان رییس جمهور است.

البته در بیانیه‏ی پنج ماده‏ای آقای موسوی هم این مطلب به نوعی آمده بود که دولت را در مقابل مجلس پاسخ‏گو می‏خواست.

در ارتباط با این صحبت کلیدی شما دو نکته را توضیح خواهم داد؛ اول این که همین‏جاست که با کمال تأسف باید از وقوع یک شکاف در جنبش سبز بیمناک و هراسناک بود.

اگر درک بخشی از جنبش این است که علی‏رغم این که می‏دانیم در انتخابات تقلب شده و دولت برآمده از آن، دولت برآمده از تقلبات است، اما چون رهبری آن را تنفیذ کرده است، ما هم می‏پذیریم، این حرفی نیست که بخشی از جنبش سبز آن را قبول داشته باشد.

مگر جنبش سبز غروب ۲۲ خرداد نمی‏دانست که رهبری با آن نامه‏ی بسیار تهدیدآمیز خود، دولت آقای احمدی‏نژاد را عملا تنفیذ کرده است؟ مگر علی‏رغم آگاهی به این موضع نبود که به خیابان‏ها آمد؟ مگر آقای کروبی و آقایان موسوی و خاتمی این را‏ نمی‏دانستند؟

نکته‏ی دومی که می‏خواهم تاکید کنم این است که به نظر من، مشی اصلاحات و مشی مسالمت‏آمیز کماکان بهترین استراتژی سیاسی برای حل مشکلات ایران است.

اما هراس من از آن است که اگر با سیاست‏های بد و تسلیم‏طلبی این تصویر به مردم داده شود که اصلاح‏طلبی و مسالمت‏آمیزی یعنی تسلیم‏طلبی در مواردی که ذکر آن رفت، آن وقت مردم طریق دیگری به جز اصلاح‏طلبی و مسالمت، برای حل مشکلات سیاسی ایران برگزینند و این نگران کننده است.

از تسلیم‏طلبی که صحبت می‏کنید، موضع‏گیری آقای کروبی به نظرتان نوعی تسلیم طلبی آمده است؟

دقیقا!

اما آقای علی کشتگر از فعالان اپوزیسیون و تحلیل‏گران سیاسی در پاریس، بسیار متفاوت از آقای اسدی می‏اندیشند:

به نظر من، هیچ چیز عوض نشده است. چه در بیانیه‏ی شماره‏ی ۱۷ آقای مهندس میرحسین موسوی و چه در صبحت‏های دیروز آقای کروبی، بحث این است که این دولت با تقلب روی کار آمده است. اما رییس دولتی که با تقلب روی کار آمده است، آقای احمدی‏نژاد است.

مگر زمانی که نلسون ماندلا رژیم آپارتاید را قبول نداشت، دِکلرک را رییس دولت آپارتاید نمی‏دید؟ یا مگر جنبش آزادی‏بخش شیلی زمانی که با پینوشه مخالفت می‏کردند، رییس دولت کودتا را پینوشه نمی‏دیدند؟

علی کشتگر، تحلیل‌گر سیاسی مقیم پاریس می‌گوید تغییر موضعی در کار نیست و نکته‏ای که آقای کروبی به آن اشاره کردند، تازگی ندارد

آقای کشتگر علت برخوردهای متفاوتی را که نسبت به موضع‏گیری آقای کروبی شده است، این‌گونه می‏بینند:

بیشتر خود رسانه‏های رسمی جمهوری اسلامی، از جمله روزنامه‏ی کیهان، کوشش می‏کنند بگویند که این‏ها در بن‏بست هستند و عقب نشسته‏اند. بعد هم آقای توکلی در سایت «الف» می‏نویسد که راه توبه باز است و …

در گفت‏وگویی که با آقای جمشید اسدی داشتم، ایشان این گفته‏ی آقای کروبی را یک تغییر موضع می‏دانستند و اشاره می‏کردند که این که آقای احمدی‏نژاد با توجه به تنفیذ رهبری رییس دولت است، می‏توانست از قبل اعلام شود و چرا این صحبت‏ها پیش از این و در همان ۲۲ خرداد طرح نشده است؟

اولا هیچ وقت آقای کروبی نگفته است که آقای خامنه‏ای رهبر جمهوری اسلامی نیست و احمدی‏نژاد هم رییس دولت نیست. منتها آن‏ها معتقدند که همین رهبر جمهوری اسلامی بر یک تقلب مهر تایید زده است و به این تقلب و کودتای انتخاباتی اعتراض می‏کنند.

به نظر من، تغییر موضعی در کار نیست و نکته‏ای که آقای کروبی به آن اشاره کردند، تازگی ندارد. زمانی می‏توانیم بگوییم ایشان تغییر موضع داده‏اند که اعلام کنند که به اعتقاد ایشان این حکومت بدون تقلب روی کار آمده است. یا این که دولت آقای احمدی‏نژاد بدون ابطال انتخابات، می‏تواند تا چهار سال آینده ادامه پیدا کند. اما نظر آقای کروبی و دیگر هم‏فکران ایشان این است که باید از طرق مختلف، راهی پیدا کرد تا به انتخابات آزاد رسید.

فکر می‏کنید چرا اساسا آقای کروبی در این مقطع، این مساله را طرح کرد و تاثیر احتمالی آن در روند مبارزات آتی جنبش سبز چه خواهد بود؟

کودتاگران سعی کردند تا حد ترور آقای کروبی هم پیش بروند. از طرفی چند ترور مشکوک هم در ایران اتفاق افتاده است. شرایط ویژه‏ای است و فشار سنگینی بر مخالفین وارد می‏شود.

ملاحظاتی که آقای کروبی دارد این است که نباید راه را بر گفت‏وگویی بین خود او از یک سو و مثلا هاشمی رفسنجانی در درون جمهوری اسلامی که نقش میانجی‏گری دارد در سوی دیگر ببندد.

این‏ها مانورهای معینی است که صورت گرفته و نمی‏توان الان فوراً قضاوت کرد که آیا این مانورها درست هستند یا خیر. ممکن است آقای کروبی نکته‏ای را بیان کند، بعد به این نتیجه برسیم که خیلی درست نبوده است و یا ممکن است در روزهای آینده به این نتیجه برسیم که بسیار مانور درستی کرده است. چون ما از یک سری داده‏هایی که دارد می‏گذرد، اطلاع نداریم.

آن‏چه مشخص و مسلم است این است که در هشت ماه گذشته، آقای مهدی کروبی و آقای میرحسین موسوی خیلی رشیدانه مقاومت کرده‏اند و محکم بر سر مواضع خود ایستاده‏اند. قضاوت امروز ما روی این دو نفر هم باید بر اساس حرکتی باشد که در این هشت ماه کرده‏اند.

اما این سؤال را هم‏چنان دارم که به نظر شما، احتمالا چه سیاست معینی پشت این موضع‏گیری‏ها هست؟

من معتقدم نکته‏ای که آقای کروبی گفته است، نکته‏ی جدیدی نیست و بیشتر یک موضع‏گیری سیاسی برای باز کردن راه گفت‏وگو و مذاکره است.

در شرایط فعلی امکان آن وجود دارد؟

به طور کلی، دمکراسی‏خواهی یا جنبش سبز در هشت ماه گذشته به دست‏آوردهای بزرگی رسیده است و بسیار امکان دارد که آقای خامنه‏ای را در آینده به عقب‏نشینی‏هایی وادار کند. به خصوص در آستانه‏ی روز ۲۲ بهمن، حکومتیان نگرانی‏های مختلفی دارند و تلاش می‏کنند با برخی از اصلاح‏طلب‏ها مذاکراتی صورت بدهند و چه بسا برای باز کردن راه مذاکره، امتیازاتی بدهند.

البته من هیچ اعتمادی به آقای خامنه‏ای و قول و قرارهایی که ممکن است بدهد ندارم. اما معتقدم فعل و انفعالاتی که اتفاق افتاده و از جمله موضع آقای کروبی، به مسائلی مربوط می‏شود که همه‏ی آن‏ها بر ما روشن نیستند.

به همین اعتبار، مدام اصرار دارم که صبر کنیم ببینیم در روزهای آینده موضع آقای کروبی و آقای موسوی، از جمله در مورد تظاهرات ۲۲ بهمن و ادامه‏ی اعتراضات جنبش سبز چه خواهد بود.