تحریم‌های مشترک آمریکا و اروپا جدی‌تر می‌شود

حسین علوی

نشست نمایندگان کشورهای گروه ١+٥ که روز شنبه ٢٦ دی‌ماه به منظور بررسی مناقشه هسته‌ای و تشدید تحریم‌ها علیه ایران در نیویورک برگزار شد، بدون تصمیم‌گیری پایان یافت. چین که با تشدید تحریم‌ها مخالف است، نماینده‌ای رده پایین را به این نشست فرستاده بود.با این حال ویلیام برنز، معاون وزیر خارجه آمریکا این نشست را بسیار مفید خوانده است.

دکتر «هوشنگ حسن‌یاری»، کارشناس مسائل استراتژیک در کانادا‌ می‌گوید که شکست تصمیم‌گیری‌های ١+٥، بحث اتحاد آمریکا و اروپا برای اعمال تحریم‌های مستقل علیه ایران را جدی‌تر می‌کند:

با توجه به اجلاس‌ها و قطع‌نامه‌های صادر شده در گذشته و بعد از شکست این گفت‌وگوها، به خصوص شکست اخیر در مورد تعویض اورانیوم غنی‌شده ایران با اورانیوم با درصد بالاتر، بر این امر می‌توان تأکید کرد که اجماعی در بین بیشتر کشورهای جهان درباره‌ی نیاز برخورد با ایران به ‌وجود آمده و اکنون بحث برسر نوع این برخورد است.

کشور چین با این‌که رفتار غیر متعارف ایران را در این مورد اخیر پذیرفته‌است، تاکید دارد که نیاز بیشتری به دیپلماسی است؛ اما با توجه به این که دیپلماسی در این مدت اخیر به کار نیامده است، چین منتظر استفاده از زمان است تا راه حلی برای چگونگی تحریم‌هایی که به طور قطع اعمال خواهند شد پیداکند.

چین با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روابط تجاری نزدیک دارد، در زمینه نفت به ایران متکی است و درنتیجه سود اقتصادی، چین را به گرفتن چنین تصمیمی وادار کرده و نه بررسی این‌که آیا ایران قادر به پذیرفتن تعهدات بین المللی خود هست یا خیر؛ بنابراین گفت‌وگوهای این اجلاس بیشتر برمحور ارزیابی شرایط برای تحریم‌ها و چگونگی آن بوده است.

گذشته از چین، آمریکا نیز بار دیگر مطرح‌کرده که ایران باز هم فرصت دارد تا از طریق دیپلماتیک از این بحران خارج شود، آیا منظور پیشنهادات قبلی است یا امکانات دیپلماتیک جدیدی مطرح است؟

زمانی‌که آقای اوباما به قدرت رسید، براین عقیده بود که باید به کشورها فرصت داد تا حسن نیت خود را نشان بدهند ولی در آمریکا نیز به دلیل آن‌که ایران بیشتر به دنبال گذراندن زمان و ادامه دادن غنی‌سازی است، اجماعی جهت برخورد با آن در حال شکل‌گیری است.

ولی این تنها جهت باز گذاشتن باب گفت‌وگو است و به معنای آن نیست که آمریکایی‌ها امید چندانی به دیپلماسی دارند به همین دلیل گروه ١+٥ تشکیل جلسه دادند.

در صورتی که ایران به تعهدات خود عمل کند، طبعا گفت‌وگو کم‌خرج‌ترین راه است ولی دیگر راه‌های عملی را نیز نباید بست. بنابراین باید دیپلماسی از یک طرف و فشار را از طرف دیگر ادامه داد.

یکی از راه‌های دیگری که در آمریکا و اروپا اکنون بیش از گذشته بر سر آن بحث می‌شود، این ‌است که آمریکا به همراه بعضی از هم‌پیمانان اروپایی خود خارج از گروه ١+٥ طرح تحریم‌هایی را بریزند و دنبال کنند، چنین طرحی تا چه اندازه جدی است؟

آمریکا امید چندانی ندارد که بتواند نوع تحریم‌هایی را که می‌‌خواهد، به دلیل مخالفت چین و تا حد کمتری روسیه، از طرق گروه ١+٥ بر علیه ایران اعمال کند.

درنتیجه بحث‌های خیلی فشرده‌ای بین اتحادیه اروپا و آمریکا وجود دارد که با توجه به این که اتحادیه اروپا شریک عمده بازرگانی ایران است، این دو بتوانند تحریم‌هایی را بدون فشار چین و روسیه بر علیه ایران اعمال کنند. از نظر من این مسئله‌ی جدی‌تری است که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها به آن امید بیشتری دارند.

هر چند که قطع‌نامه‌های گذشته شورای امنیت در جهت اهداف آمریکا نبوده است ولی راه را بر این اتحاد جدید باز می‌کند؛ یعنی آمریکا و اروپا می‌توانند با در نظر گرفتن روح قطع‌نامه‌های سازمان ملل، تحریم‌هایی را که می‌خواهند اعمال کنند.

آیا شخص باراک اوباما و دستگاه دیپلماسی او به این طرح به طور جدی فکر می‌کنند؟

به نظر من بسیار جدی است. اگر به آن‌چه در واشنگتن می‌گذرد و گفته‌های جسته وگریخته که در دولت اوباما انجام می‌گیرد و به خصوص از زمانی که اتحادیه اروپا برای اعتبار بخشیدن به این تشکیلات جدید، یک وزیر خارجه برای خود تعیین کرده است، اروپا خواهان انجام همکاری بیشتری با آمریکا است.

دولت اوباما در این زمینه بسیار کوشا است و باید انتظار داشت در کنار مذاکرات ١+٥ مذاکرات دیگری نیز انجام پذیرد که از جنجال‌های این گروه برکنار ولی در نتیجه بسیار مؤثرتر خواهد بود.