«پاسخ منفی ایران باعث افزایش فشارها می‌شود»

نیک‌آهنگ کوثر

روز دوشنبه، چهارم آبان ماه، منوچهر متکی وزیر امور خارجه ایران، در جمع خبرنگاران در نمایشگاه بین‌المللی مطبوعات گفت که ایران پیشنهاد دریافت اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد در ازای تحویل اورانیوم غنی‌شده زیر پنج درصد را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده که مذاکرات فنی درباره این موضوع ادامه خواهد داشت.

در همین رابطه با دکتر هوشنگ حسن‌یاری، استاد امور استراتژیک از دانشگاه سلطنتی نظامی کانادا و تحلیل‌گر سیاسی در باره تبعات تاخیر در پاسخ‌گویی ایران به پیشنهاد کشورهای ۵+۱ گفت و گو کرده‌ام.

تاثیر این مساله را باید در ارتباط مستقیم با آنچه در ایران می‌گذرد دانست. جواب مثبت یا منفی ایران را باید در راستای نتیجه برخوردی که کشورهای غربی، به اضافه روسیه و چین می‌کنند ارزیابی کرد.

به هر صورت این مجلس ایران است که باید جواب قطعی به این پیشنهاد بدهد. اگر مجلس رای منفی به این طرح بدهد، چه عواقبی را می‌توان برای ایران پیش‌بینی کرد؟

هیات‌هایی که ایران برای گفت و گو با گروه ۵+۱ ابتدا به ژنو و بعد به وین فرستاد رضایت خود را از مذاکرات اعلام کردند. همچنین علاقه به ادامه کار را ابراز داشتند به این ترتیب که ادامه کار برمی‌گردد به ارسال ۱۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنی‌شدگی سه و نیم درصد ایران به روسیه و بعد به فرانسه برای بالا بردن غنای آن تا نزدیکی ۲۰ درصد.

اگر ایران به هر دلیلی، چه بر اساس تصمیم مجلس و چه دولت، تحت فشارهای مختلف این پیشنهاد را قبول نکند، به طور قطع پرونده هسته‌ای ایران وارد مرحله جدیدی خواهد شد که در این مرحله فشارها بر ایران افزایش خواهد یافت.

به خصوص این‌که سه قطع‌نامه‌ای که در گذشته در شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران وضع شده، همچنان به قوت خود باقی است و انتظار می‌رود که قطع‌نامه‌های بعدی با شدت و تحریم‌های بیشتری همراه باشند. بنابراین می‌شود گفت که پرونده هسته‌ای ایران حل پس از یک دوره کمون یکی دو ساله، وارد یک دوره بسیار بسیار پرتلاطمی خواهد شد.

هوشنگ‌ حسن‌یاری، استاد ایرانی‌تبار دانشگاه کالج نظامی سلطنتی کانادا

بسیاری معتقدند که ایران در طول سال‌های اخیر، با بازی خاصی که در روند مذاکرات در پیش گرفته، عملا وقت بیشتری برای خود خریده است تا اورانیوم بیشتری در اختیار داشته باشد که می‌تواند برای مصارف هسته‌ای مورد استفاده قرار گیرد. آیا این مساله می‌تواند منتهی به زنده شدن گزینه نظامی شود که به قول آمریکایی‌ها هنوز از روی میز هم برداشته نشده؟

به‌طور قطع این گزینه همیشه روی میز بوده، منتها مطابق روند سیاسی که در داخل این کشورها، به خصوص آمریکا و بعد در تعامل آمریکا با دیگر کشورها، نظیر روسیه و چین بود، گاهی این گزینه‌ی نظامی کم‌رنگ و گاهی هم پر رنگ می‌شد.

نکته‌ی مهم این است که اگر ایران جواب منفی بدهد، حتی کشورهایی که در گذشته در مورد اعمال فشار بیشتر بر ایران تعللی داشتند مانند روسیه و چین، با آمریکا و جامعه‌ی جهانی همخوان خواهند شد. یعنی این کشورها هم برای فشار بیشتر بر ایران اقدام خواهند کرد. به خصوص روسیه که به عنوان رابط و خط ارتباطی مابین غرب و ایران عمل می‌کرد، با پاسخ منفی ایران اقدامات دیگری خواهد کرد.

در مورد گزینه نظامی، به اعتقاد من دولت اوباما به چنین گزینه‌ای علاقه ندارد مگر این‌که شرایط به شکلی پیش برود که چاره‌ی دیگری وجود نداشته باشد. منتها در کنار دولت آمریکا، دولت اسراییل قرار دارد که در گذشته معتقد به جنگ پیش‌گیرانه بوده است. یعنی اینکه اسراییل معتقد به این است که کشورها، قبل از این‌که ابتکار عمل را در دست بگیرند و بخواهند به حمله‌ی نظامی به اسراییل دست بزنند، مورد تهاجم قرار داده است.

آخرین نمونه‌ی آن هم سوریه بود که اسراییل به آن‌جا حمله کرد و تاسیسات هسته‌ای آنها را از بین برد. در مورد ایران هم خطر اصلی‌تر از جانب اسراییل است. به خاطر این‌که اسراییل بر این اعتقاد است که دستیابی ایران به جنگ‌افزارهای هسته‌ای، با توجه به سخنان احمدی‌نژاد در مورد محو اسراییل، مساله‌ی هستی و نیستی اسراییل را پیش می‌کشد.

بنابراین گزینه نظامی همچنان وجود دارد، منتها به اعتقاد من ایران می‌تواند با پذیرش ارسال اورانیوم غنی‌شده‌ی ضعیف خود به روسیه و فرانسه امتیازات جدی در زمینه‌ی ادامه‌ی پروسه‌ی غنی‌سازی اورانیوم در داخل بگیرد. با توجه به اینکه سه قطعنامه‌ی شورای امنیت از ایران خواسته‌اند تا ایران به غنی‌سازی در داخل پایان دهد.