تنفیذ احمدی‌نژاد؛ ورود به مرحله‌‌ی تازه‌ای از اعتراضات؟

مریم محمدی

مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری دوره‌ی دهم در فضایی که آشکارا نسبت به دوره‌های قبل متفاوت بود، برگزار شد. غیبت اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس خبرگان رهبری و شورای تشخیص مصلحت نظام، همچنین محمد خاتمی به عنوان رئیس جمهور سابق، مهدی کروبی و میرحسین موسوی، به عنوان رقبای انتخاباتی که طبق یک سنت سیاسی باید حضور می‌داشتند؛ مورد توجه اکثر رسانه‌های داخل و خارج از کشور قرار گرفت.

این بحثی است که از جوانب مختلف در گفت و گو با آقای سعید رضوی فقیه، تحلیل‌گر سیاسی در تهران به آن می‌پردازیم:

هر رئیس جمهوری در جمهوری اسلامی، به طور معمول، باید ابتدا حکم تنفیذ از طرف رهبری بگیرد تا رسماً بتواند کارش را شروع کند. بنابراین، از این حیث، مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد، اتفاق ویژه‌ای تلقی نمی‌شود.

اما با توجه به این که همچنان اعتراضات مردمی نسبت به مشروعیت انتخابات بیست و دوم خرداد و صحت نتیجه‌ی آن ادامه دارد؛ گمان می‌کنم که آقای احمدی‌نژاد دوره‌ی دوم ریاست جمهوری خود را با دشواری شروع کند.

دشواری کار ایشان از چه جهتی هست؟

به‌ خصوص از این جهت که آقای احمدی‌نژاد با طیف‌های مختلف جناح راست هم مشکلات جدی دارد و در آینده این مشکلات، اگر نه به زودی ولی به هرحال طی زمان بروز خواهد کرد و ممکن است آقای احمدی‌نژاد دشورای‌های زیادی را با مجلس و حتی با دیگر طیفهای جناح راست داشته باشد.

سعید رضوی فقیه / عکس: یاری‌نیوز

چهارشنبه‌ی آینده، مراسم تحلیف رئیس جمهور و بعد مسأله‌ی معرفی اعضای کابینه را خواهیم داشت. فکر می‌کنید، در شمار دشواری‌های ایشان، مسأله‌ی رأی اعتماد برای کابینه هم باشد؟

با توجه به تعریف و تمجیدهای غلیظ آقای خامنه‌ای از آقای احمدی‌نژاد در مراسم تنفیذ، بعید می‌دانم که نمایندگان مخالف آقای احمدی‌نژاد یا حتا طیف‌هایی از جناح راست که به تازگی با آقای احمدی‌نژاد مشکل پیدا کرده‌اند، در کوتاه مدت نسبت به آقای احمدینژاد، حرف‌ها و عملکرد او واکنشی نشان بدهند. حتی گمان می‌کنم سعی شود و احتمالاً، از بالا نیز دستوراتی در این زمینه داده شده‌است که در دادن رأی اعتماد به کابینه‌ی مورد نظر آقای احمدی‌نژاد، سختگیری هایی که پیشبینی می‌شد، اتفاق نیفتد.

احیاناً، با توجه به نصایح آقای خامنه‌ای در هفته‌ی گذشته که طی آن از جناح راست خواستند اختلافات را کنار بگذارند، در کوتاه مدت، اختلاف شدیدی بین احمدی‌نژاد و مخالفانش در جناح راست، به وجود نیاید. اما در میان‌مدت و بلندمدت، با توجه به ریشه‌دار بودن اختلافات حلقه‌ی آقای احمدی‌نژاد و دیگر ستون‌های جناح راست، مشکلات جدی در این جناح سیاسی به وجود بیاید.

آقای رضوی فقیه، آیا شما ارتباطی بین دادگاه متهمان وقایع اخیر که دو روز پیش برگزار شد، با مراسم تنفیذ می‌بینید؟

پخش مراسم اولین جلسه‌ی محاکمه‌ی صد نفر از متهمان و از جمله تعداد زیادی از فعالان برجسته‌ی سیاسی، برای این بود که اولاً، حوادث دو روز پیش از آن یعنی پنج‌شنبه‌ی گذشته، تحت تأثیر قرار بگیرد و ثانیأ، روی مراسم تنفیذ حکم آقای احمدی‌نژاد هم تاثیرگذار باشد و احیاناً، اگر قرار است اعتراضاتی صورت بگیرد، جلسه‌ی دادگاه و سخنان دو تن از فعالان سیاسی، بتواند بستر مناسب را برای برگزاری مراسم تنفیذ فراهم کند.

فکر می‌کنید که عدم حضور آقایان هاشمی رفسنجانی، موسوی، خاتمی و کروبی در مراسم تنفیذ، می‌تواند تاثیرات معینی در اطرافیان آقای احمدی‌نژاد یا در سطح جامعه داشته باشد؟

وقتی در مراسم تنفیذ حکم آقای احمدی‌نژاد، شخصیتی مثل آقای هاشمی رفسنجانی که از وزنه‌های اصلی نظام جمهوری اسلامی است و تا حدی با وزن و اعتبار رهبری برابری می‌کند، غیبت دارد و حضور پیدا نمی‌کند؛ یعنی این‌که مشروعیت ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد از طرف شخصیت‌های برجسته‌ی همین نظام تا حدی زیر سؤال است.

غیبت آقای هاشمی رفسنجانی در این مراسم، می‌تواند خیلی معنادار باشد و همچنین غیبت برخی دیگر از شخصیت‌های نظام، مثل چهره‌های مهمی از مجلس خبرگان. اما آن‌چه از این‌ها مهم‌تر است، این است که ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد، هنوز از طرف جمعیت قابل توجهی از مردم ایران، مشروعیت پیدا نکرده‌است و قطعاً این حرکت‌های اجتماعی می‌تواند در آینده تأثیرگذار باشند و روی اعتبار و اقتدار جمهوری اسلامی و از جمله قوه‌ی مجریه، تأثیر بگذارد.

پیش‌بینی شما این است که اعتراضات مردم، بعد از این همچنان ادامه پیدا خواهد کرد؟

به گمان من، بله. این‌که آقای خامنه‌ای حکم آقای احمد‌ی‌نژاد را تنفیذ کند یا نه، این‌که آقای احمدی‌نژاد در مراسم مجلس بتواند سوگند یاد کند یا نه، کابینه‌ی مورد نظر ایشان از مجلس رأی اعتماد بگیرد یا نه، هیچ کدام در اعتبار آقای احمدی‌نژاد در افکار عمومی ایران خیلی تأثیرگذار نیست.

جامعه‌ی ایران دچار شکاف شده‌است و تعداد زیادی از مردم هنوز در مورد مشروعیت ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد و صحت نتیجه‌ی انتخابات قانع نشده‌اند و این طبیعتاً موجب بروز تنش‌هایی در سطح جامعه خواهد شد که ما طی پنجاه و چند روز گذشته، شاهد آن بوده‌ایم.

اما اندکی پس از مراسم تنفیذ آقای احمدی‌نژاد چه در خیابان‌های تهران گذشت؟ مهران احمدی، خبرنگار یکی از روزنامه‌های تهران از مشاهدات خود می‌گوید:

بعد از مراسم تنفیذ، اگر در تهران سوار تاکسی می‌شدید؛ به طور مشخص می‌شنیدید که مردم به خاطر این که آقای هاشمی به این مراسم تشریف نبرده‌اند سپاسگزار بودند و نگاه مثبتی به این مسأله داشتند. از حوالی ساعت پنج بعد از ظهر، در میدان ولیعصر تهران، نیروهای بسیج با جلیقه، پوشش خاص، باتوم و تجهیزاتی که دارند، دور میدان متمرکز شده بودند.

نیروی انتظامی با خودروهای ترانسپورتر، دور میدان ایستاده بود. مردم هم به صورت پراکنده، چه خانم‌ها و چه آقایان، با پوشش سبز، روسری، تی‌شرت و یا مانتوی سبز کاملاً مشخص بودند. منتها نیروهای لباس شخصی و انتظامی، به هیچ عنوان اجازه نمی‌دادند مردم مجمتع شوند و آن‌ها را متفرق می‌کردند. حتی اگر خودرویی قصد توقف داشت؛ می‌خواستند که سریع حرکت کند.

از میدان ولیعصر به سمت میدان ونک، باز هم در میدان ونک نیروهای امنیتی، انتظامی، بسیج و لباس شخصی بیشتری مشاهده ‌می‌شدند. دیدم که یکی از درجه‌داران ارشدشان داشت آن‌ها را توجیه می‌کرد که با مردم خوب برخورد کنند، درست صحبت کنند و احترام مردم را رعایت کنند. موتورسیکلت‌های بسیج هم دور میدان ونک مانور می‌دادند. مردم نشسته ‌بودند و حالت منتظر و مضطربی داشتند. ظاهراً منتظر این که اتفاقی بیفتد.

منظورتان چیست؟ یعنی مردم روی زمین نشسته بودند و...؟

مردم به صورت پراکنده در گروه‌های حدوداً پنج و ده نفره، اطراف میدان، در ایستگاه‌های اتوبوس، کنار پیاده‌رو و یا در ماشین نشسته بودند. بعضی‌ها هم گل رز به دست داشتند. آنچه تصور می‌شد، این بود که گویا مردم منتظرند اتفاقی بیفتد و اعتراض خود را آغاز کنند.

آیا نشانی هم از هواداران آقای احمدی‌نژاد که برای ابراز شادمانی و جشن به خیابان‌ها آمده باشند، بود؟

خیر، نشانی از جشن و خوشحالی از تنفیذ ایشان مشاهده نکرده‌ام. برخلاف ادوار گذشته که بعد از دوم خرداد و دور دوم ریاست جمهوری آقای خاتمی، این اتفاق می‌افتاد؛ این دفعه خبری از جشن نبود.

از طرف ستاد آقای احمدی‌نژاد هم گویا برنامه‌ی خاصی اعلام نشده بود و هنوز نشانی از مراسمی مثل آن‌چه دو روز بعد از انتخابات در میدان ولیعصر برگزار شد، دیده نمی‌شود و پیش‌بینی‌ام این است که این اتفاق نخواهد افتاد. چون همان طور که دیدیم مردم عصبانیت خود را نسبت به آن جشن، یک روز بعد، در روز دوشنبه بیست و پنجم خرداد، چگونه نشان دادند.