«میرحسین موسوی، یک احمدی نژاد اتو کشیده است»

نیک آهنگ کوثر

با ادامه‏ی بازداشت گروهی از دانشجویان دانشگاه صنعتی امیرکبیر، به نظر می‏رسد این بار برخلاف همیشه، پیش از انتخابات ریاست جمهوری، برخورد قوه‏ی قضاییه با فعالان دانشجویی، چندان مهربانانه و مهرورزانه نباشد.

به همین مناسبت، با عابد توانچه، یکی از فعالان این دانشگاه که دائم میان خانه و دادگاه در رفت و آمد است، گفت‏وگو کرده‏ام. علاوه بر پی‏گیری وضعیت دانشجویان، از توانچه درباره‏ی نگاه بخشی از جنبش دانشجویی نسبت به آمدن میرحسین موسوی، به عنوان کاندیدای اصلاح‏طلبان هم پرسیده‌ام.

آقای توانچه، در روزهای اخیر شاهد برخوردهای جدید قضایی با فعالان مختلف بودیم و از طرفی هم خبری از دانشجویان بازداشت شده‏ی دانشگاه امیرکبیر نیست. این روند با آن‏چه که همه انتظار داشتند که قبل از انتخابات ریاست جمهوری فضا بازتر شود، کمی تفاوت می‏کند. به نظر شما علت آن چه می‏تواند باشد؟

همین‏طور است، فضایی که هست، با فضای دوره‏های قبل کاملا متفاوت است. این فضا، فضای برخورد و بستن جامعه است.

در آخرین دادگاهی که داشتم، یکی از دانشجویان بازداشتی، آقای حکیم‏زاده را دیدم. ایشان در لباس زندان بود و خیلی نسبت به قبل لاغر شده بود. سرش را هم با ماشین تراشیده بودند. تنها چیزی که توانستم بپرسم این بود که حالش چطور است و او جواب خیلی معمولی داد و گفت که حالم بد نیست. بعد هم سریع ایشان را بردند.

آن جلسه درست یک ماه بعد از بازداشت ایشان بود و بازداشت موقتش هم توسط بازپرس شعبه‏ی دو (معاون امنیتی دادستان)، به مدت دو ماه تمدید شده است. من فقط او را دیدم. اما وقتی که قرار بازداشت ایشان تمدید شده باشد، احتمالا قرار بقیه هم تمدید شده است و شاید حداقل باید تا اوایل تابستان در زندان بمانند.

این فضا به نظر من، به این دلیل است که انتخابات انجام شده است. فرقی ندارد فضا به چه سمت و سویی برود و مردم به چه کسی رأی بدهند.

در دوره‏های قبلی انتخابات ریاست جمهوری، فضا را به سمتی می‏بردند که همه چیز آزادتر به نظر می‏رسید تا مردم با خیال راحت‏تری جلب شوند و در انتخابات شرکت کنند. فکر می‏کنید چه تغییراتی در سطح جامعه به‏وجود آمده که شما به این تحلیل رسیده‏اید؟

برعکس دوره‏های قبل که کاندیداها تعداد کمی بودند و سعی می‏کردند شور و شوق انتخاباتی را برای رأی دادن مردم و بالارفتن رأی و به نوعی گرفتن مشروعیت برای حکومت، ایجاد کنند، جامعه بسته است. هیچ‌کس نمی‏تواند کاری بکند و فضای بازی را که دوره‏های قبل برای نشریات و امکان ارتباط‏های سیاسی ایجاد می‏شد، این‏بار نداریم. تعداد کاندیداها در بالا زیاد شده، اما جامعه به شدت بسته شده است.

آن‏چه هم که تا کنون دیده‏ایم، برخورد بسیار شدید با همه‏ی فعالین سیاسی و اجتماعی، از فعالین زنان گرفته تا دانشجویان، فعالان کارگری و… بوده است.

آن‏چه هم که امروز می‏بینیم و چند تن از بچه‏های پلی‏تکنیک در زندان هستند، به نظر من، به خاطر اشتباه در تحلیل آن‏ها بوده است. شاید فکر می‏کردند فضا مثل دوره‏های قبل است.

عابد توانچه، فعال دانشجویی

فراتر از بحث بچه‏های بازداشت شده‏ی دانشگاه پلی‏تکنیک، این روزها بحثی مطرح است که برخی از بچه‏های جوان‏تر دانشگاه دارند به سمت میرحسین موسوی می‏‏روند و طبعاً خواسته‏هایی دارند. تحلیل شما، به عنوان عضوی از بدنه‏ی منتقد دانشجویی نسبت به وضعیت فعلی و حتا کاندیداتوری میرحسین موسوی چیست؟

شاید باور نکنید که چند روز اخیر بخشی از وقت ما صرف توضیح این مساله به دانشجویان و فعالین جوان‏تر از خودمان (خودمان هم زیاد هم پیر نیستیم) می‏شود.

از نظر ما، میرحسین موسوی یک کاندیدای اصلاح‏طلب نیست. بلکه میرحسین موسوی، یک احمدی‏نژاد خیلی اتو کشیده است. احمدی‏نژادی که راحت می‏توان توجیه‏‏اش کرد و او را به اجتماع قبولاند.

هیچ سنخیتی ندارد. اگر توجه کنید ایشان در ذهن بسیاری از افراد جامعه، نماد یک اقتصاد دولتی نظارتی تمام عیار است. با سیاست‏هایی که اخیراً از جمهوری اسلامی می‏بینیم که طبق اصل ۴۴ به زعم خودشان همه چیز را خصوصی می‏کنند و به آن سمت و سو می‏روند. سال‏ها نام بردن از اسامی پیامبران و امامان، کشیده می‏شود به سوی الگوی مصرف و طرح تحول اقتصادی به مجلس فرستاده می‏شود.

بنابراین، نشان می‏دهد که دارد اتفاقاتی می‏افتد و طرحی وجود دارد که آقای احمدی‏نژاد دارد به خوبی آن را اجرا می‏کند. اما او اصلا سنخیتی ندارد و حضورش در این جمع اصلا توجیهی ندارد.

البته، از سخنرانی‏های اخیر آقای موسوی و جلسه‏ی مطبوعاتی‏اش می‏تواند چنین برداشت شود که نگاه ایشان اصلاح‏طلبانه است. نگاه شما و همراهان‏تان نسبت به سخنان اخیر ایشان چگونه است؟

سخنرانی ایشان یک‏باره یک تغییر موضع عجیب و غریب بود. جمله‏ی اول ایشان این‏طور شروع می‏شود که: «دغدغه‏ی اصلی من حفظ نظام بوده و در دوره‏های پیشین با کاندیداهای مختلفی که می‏آمدند (مثل آقای هاشمی رفسنجانی و خاتمی)، اختلاف فکری داشتم، ولی خیالم راحت بود که اصل نظام حفظ می‏شود. ولی در دوره‏ی اخیر (منظور دوره‏ی آقای احمدی‏نژاد است) شرایط به سمت و سویی می‏رفته که اصل نظام با مشکل مواجه می‏شود.»

خود ایشان اولین دغدغه و دلیل اصلی خود برای ورود به فضای انتخابات این دوره را این‌گونه اعلام می‏کند که: «به نظر من این نظام به خطر افتاده و من می‏خواهم آن را حفظ کنم.» ایشان با این طرح اعلام کاندیداتوری می‏کند و وارد فضای انتخابات می‏شود.

بعد هم روی مسایلی مانور می‏دهد که بتواند حداکثر نیروهای ممکن را دور خود جمع کند. مثلا، اعلام می‏کند که «من گشت‏های ارشاد را جمع می‏کنم» و از آزادی نشر و کتاب و روزنامه صحبت می‏کند. بعد هم دولت احمدی‏نژاد را نقد می‏کند که این آزادی‏ها را زیرپا گذاشته است.

این موضع‏گیری‏ها با میرحسین موسوی که مردم از گذشته به یاد دارند، متفاوت است.

آقای میرحسین موسوی خیلی هوشمندانه آمده است و پشت یک سری اشتباهات قایم می‏شود که مورد قبول حاکمیت باشد، یعنی می‏خواهد خود را به عنوان یک آلترناتیو برای احمدی‏نژاد اعلام کند و هم این که مردم او را قبول داشته باشند. یعنی به جلد نقد دولت از منظر مردم می‏رود.

به نظر من، ایشان خیلی هوشمندانه تبلیغ می‏کند که من برنامه‏ی حاکمیت برای جایگزینی هستم.

یعنی شما فکر می‏کنید که پشت آمدن آقای موسوی در کنار دیگر کاندیداها، یک برنامه‏ریزی هست؟

به نظر من، این‏طور نیست. فضایی که داریم در بالا می‏بینیم، حضور آقای احمدی‏نژاد، آقای کروبی، آقای موسوی و خیلی‏های دیگر، ناشی از یک برنامه نیست. ناشی از اغتشاش دربخش بالایی حاکمیت، نابسامانی و دو دل بودن در تصمیم‏گیری است. آقای میرحسین موسوی خیلی خوب دارد از این فضا استفاده می‏کند.

متاسفانه، این موضوع خیلی از فعالین دانشگاه را دچار اشتباه کرده و این تحلیل اشتباه‏شان باعث شده، هزینه‏ها بالا رود. وقتی تحلیل مشخص و درستی وجود نداشته باشد، دانشجو دچار اشتباه می‏شود و هزینه‏ی سنگینی هم می‌پردازد.