۲۰۰۹: سالی سخت برای روزنامه‌نگاران ایرانی

نیک‌آهنگ کوثر

با توقیف روزنامه کارگزاران به بهانه اهانت به جنبش حماس، و ایجاد محدودیت‌های بیشتر برای مطرح‌ترین مدافع حقوق بشر در ایران و کسی که بارها وکیل مدافع روزنامه‌نگاران و فعالان جنبش مدنی بوده است، می‌توان از قبل پیش‌بینی کرد که سال ۲۰۰۹ برای بسیاری از روزنامه‌نگاران و فعالان اجتماعی ایرانی سالی سخت و طاقت‌فرسا خواهد بود.

وقتی درست در روزهای پایانی سال ۲۰۰۸ و بعد از دو ماه سانسور خبری، سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرد حسین درخشان، وبلاگ‌نویس ایرانی که بعد از سال‌ها اقامت در خارج از کشور، به ایران بازگشته بود به اتهام اهانت به ائمه در بازداشت است، نگرانی‌ بی‌مورد نخواهد بود.

این نکته را نباید از نظر دور داشت که اگر درخشان مطالبی نوشته که مورد علاقه مقام‌های قضایی ایرانی نیست، مرتکب هیچ خطایی در داخل کشور نشده است.

با این تفسیر اگر کسانی که شهروندی دوگانه دارند و در خارج از کشور سخنی بگویند و کاری بکنند که به طبع مقام‌های ایرانی خوش نیاید، احتمالاً باید پیشاپیش قید بازگشت به ایران را برای همیشه بزنند.

ایجاد منع برای بازگشت ایرانیانی که شهروندی دوگانه دارند نمی‌تواند پیامد خوبی برای کشوری داشته باشد که امضا کننده کنوانسیون‌های بین‌المللی از جمله کنوانسیون جهانی حقوق بشر است.

گزارشگران بدون مرز در آخرین خبر سال ۲۰۰۸ خود به بازداشت درخشان اشاره کرده است و می‌نویسد «در سال ٢٠٠٨ ایران یکی از سرکوب‌گر‌ترین کشورهای در عرصه اینترنت بوده است. ده‌ها وبلاگ‌نویس برای انتشار مطالب روی سایت‌های خود بازداشت و مورد تهدید قرار گرفتند. هم اکنون پنج وب‌نگار در زندان به سر می‌برند. و بنا بر گفته معاون دادستان کل جمهوری اسلامی بیش از پنج میلیون سایت مسدود شده‌اند.»

این نهاد مدافع آزادی بیان از مقامات قضایی ایران خواستار مشخص شدن دقیق «اتهامات» علیه این وبلاگ‌نویس است.

چندی پیش نیز امیدرضا میرصیافی که در اردیبهشت گذشته به خاطر درج مطالبی انتقادی و طنز‌آمیز مدتی بازداشت شده بود، با حکم دادگاه انقلاب با استناد به مواد ۵۰۰ و ۵۱۴ قانون مجازات اسلامی برای «فعالیت تبلیغی علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران» به شش ماه زندان و برای «توهین به آیت‌الله خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای» به دو سال زندان محکوم شد.

گزارشگران بدون مرز در این باره اعلام کرد: «‌صدور این حکم سنگین برای ابراز نظر یک وبلاگ‌نویس سنگین و ناموجهه است. با آن‌که در میان مقالات مورد اتهام می‌توان به انتقادت تند اشاره کرد، اما این مقالات طنزآمیز نمی‌توانند مصداق «توهین» به‌شمار روند و حکم زندان برای آن‌ها صادر شود. ما خواهان عدم تعقیب قضایی امید‌رضا میرصیافی هستیم.»

از سوی دیگر، پلمب دفتر کانون مدافعان حقوق بشر و همچنین هجوم مأموران مالیاتی به دفتر وکالت شیرین عبادی و بردن مدارک و پرونده‌های موکلان او می‌تواند نگرانی‌های زیادی را به همراه داشته باشد.

تجمع هجوم‌گونه دانشجویان بسیجی در اطراف خانه شیرین عبادی و پایین کشیدن تابلو وکالت او مطمئناً بدون حمایت تندروها در ایران میسر نبوده است.

به عبارت دیگر با سخت‌تر کردن فعالیت‌های حمایتی از مدافعین حقوق بشر توسط مطرح‌ترین وکیل مدافع ایرانی، هزینه معنوی دفاع از روزنامه‌نگاران و فعالان اجتماعی و مدافعین حقوق بشر به شدت افزایش خواهد یافت.

روز گذشته دیده‌بان حقوق بشر با اظهار نگرانی از افزایش محدودیت‌ها برای شیرین عبادی خواستار پایان دادن به این رفتار از سوی مقام‌های ایرانی شده است.

کمپین بین‌المللی دفاع از حقوق بشر در ایران نیز به جمع گروه‌هایی پیوسته است که از ایران می‌خواهند به فشارهای اخیر به عبادی پایان دهند.

َآیفکس به نقل از دیده‌بان حقوق بشر گزارش داد که سابقه برنامه‌ریزی برای فشار به برنده ایرانی جایزه صلح نوبل به تابستان گذشته نیز باز می‌گردد که ایرنا اعلام کرد دختر شیرین عبادی از اسلام بریده است و به بهاییت گرویده تا بدین ترتب شرایط را برای فعالیت او در ایران سخت کنند.

و حال با توقیف روزنامه‌ی کارگزاران برای چندمین بار به بهانه‌ی انتشار بیانیه‌ی انتقادی دفتر تحکیم وحدت در مورد جنبش حماس فلسطین می‌توان شاهد جنگ قدرتی در ایران بود که آثار سوء آن متوجه‌ی روزنامه‌نگاران خواهد شد.

بعید به نظر می‌رسد روزنامه‌ی دیگری در ایران بتواند مطلبی انتقادی در مورد عملکرد جنبش حماس بنویسد. لااقل نه به این زودی‌ها.