«می‌خواستند نشست اعتراضی برگزار نشود»

مریم محمدی

در پی ادامه‌ی بازداشت ‌بهاره هدایت‌ و ‌محمد هاشمی، اعضای شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت؛ دفتر تحکیم طی دعوتی از همه‌ی فعالان سیاسی و اجتماعی و فرهنگی خواست تا برای اعتراض به ادامه‌ی بازداشت این دو نفر در روز چهارشنبه‌ ‌در منزل آقای محمد هاشمی حضور پیدا کنند.

چون در مورد انتشار خبر آزادی این دانشجویان ابهاماتی وجود داشت، در مورد این مسأله از آقای علی وفقی سؤال کردم. وی چنین پاسخ داد:

خبر آزادی این دو نفر، به نوعی متأسفانه شایعه‌پراکنی کذب‌ مبنی بر آزادی این دو بیشتر توسط دستگاه بوده باشد که جلسه‌ی اعتراضی ‌روز چهارشنبه را که به‌طور گسترده فعالین سیاسی و مدنی بود، تحت‌الشعاع قرار بدهند و بخواهند این را لغو کنند. ولی ما با سعی و تلاشی که کردیم توانستیم به اطلاع اکثر میهمانان برسانیم که این دو نفر در بازداشت هستند.

آقای وفقی، به‌جز خانم بهاره هدایت و محمد هاشمی، اعضای دیگری از دفتر تحکیم وحدت هنوز در بازداشت هستند؟

دو عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت، که یک جمع هفت نفره هستند، در بازداشت هستند. ولی از اعضای شورای عمومی تحکیم وحدت، نفرات دیگری در تبریز و زنجان هستند که الان در بازداشت به‌سر می‌برند، در پی اعتراضات دانشگاه زنجان و در پی اعتراضات صنفی سهند تبریز.

ولی سه عضو دانشگاه امیرکبیر که از یک سال و اندی پیش ‌در بازداشت هستند آقایان قصابان و توکلی و منصوری، این‌ها را نباید از نظر دور نگه داشت. چون آن‌ها هم متاسفانه بازداشت هستند و آزاد نشدند.

وکالت خانم هدایت و آقای محمد هاشمی را کدام یک از وکلا به عهده دارند؟

وکیل اصلی هر دو نفر، خانم شیرین عبادی هستند. البته با یک تیم از وکلا که تمامی این وکلا، عضو کانون مدافعان حقوق بشر هستند.

از این وکلا هم کسی در جلسه‌ی چهارشنبه حضور داشت؟

خانم نسرین ستوده که وکالت یکی از پرونده‌های قبلی خانم هدایت را برعهده داشته و حالا هم در این مسایل با خانم عبادی همکاری دارد‌؛ در این جلسه بودند و اعتراض خودشان را مبنی بر این‌که وکلا در دسترسی به پرونده‌های دانشجویی و در دفاع از حقوق دانشجویان به نوعی مصونیت حقوقی ندارند و این باعث می‌شود که وکلایی که دفاع از پرونده دانشجویان را به عهده می‌گیرند، خودشان هم با مشکلات عدیده‌ای بعدها مواجه می‌شوند.

سعید حجاریان و محسن کدیور در نشست اعتراض به بازداشت دو عضو تحکیم وحدت

از خانم نسرین ستوده در مورد اظهارات‌شان در جلسه‌‌ می‌پرسم. وی پاسخ داد:

صحبت امروز من‌، ضمن تاکید بر حفظ روند قانونی مبارزات مردم ایران، درواقع اخطاری بود به این موضوع که اگر مراجع قضایی خودشان را به رعایت قانون ملزم ندانند، چه وکلا و چه فعالان جنبش‌های مختلف، تلاش‌های شان برای حفظ روش‌های قانونی در مبارزات اجتماعی بی‌نتیجه باقی می‌ماند.

من اشاره کردم که در جایی که آیین‌نامه‌ی اجرایی سازمان‌های غیردولتی، تأسیس سازمان‌های غیردولتی را منوط به گرفتن اجازه کرده، و اخذ اجازه را منوط به اعلام نظر مراجع نظارتی کرده؛ صدور حکم یازده ‌سال زندان برای آقای ‌کبودوند، به استناد این‌که ایشان در تأسیس سازمان حقوق بشری غیردولتی، مجوزی را از مراجع دولتی نگرفتند؛ کاملاً حکم غیر‌قانونی است.

هم‌چنین اشاره کردم که در جایی که قانون برای مجرمین سیاسی امتیازات بیشتری را پیش‌بینی کرده، مشاهدات شخصی من حاکی از آن بود که حقوق متهمان سیاسی و فعالان جنبش‌های اجتماعی، به اندازه مجرمین عمومی رعایت نمی‌شود.

طبق آیین‌نامه امور زندان‌ها، طبق قانون اساسی و قوانین مختلف عادی در ایران، زندانیان سیاسی از پوشیدن لباس زندانی معاف هستند؛ اما نه تنها این متهمان با لباس زندان و گاه دستبند بین زندان و دادگاه انقلاب در رفت و آمد هستند، بلکه بر زنان فشار مضاعفی روا داشته می‌شود و آن چادر زندان است که در این رفت و آمدها به این‌ها تحمیل می‌شود.

هم‌چنین این موضوع برای من حائز اهمیت بود که وکلای متهمین سیاسی، به اندازه‌ی وکلای قاچاقچیان مواد مخدر در مراجع قضایی از مصونیت برخوردار نیستند. ضمن ابراز خرسندی از مصونیتی که برای همکاران ما در دفاع از قاچاقچیان مواد‌مخدر وجود دارد، من درخواستم این بود که همین مصونیت برای وکلای فعالان جنبش‌های اجتماعی و متهمین سیاسی رعایت بشود. این موضوعی بود که امروز من درباره‌اش آن‌جا صحبت کردم.

عبدالله نوری، هرمیداس باوند و محمد توسلی

از خانم هاشمی، مادر محمد هاشمی در وهله‌ی اول از طیف شرکت‌کنندگان در این نشست می‌پرسم. او می‌گوید:

این نشست، به دعوت دفتر تحکیم وحدت انجام شده بود. منتها به خاطر دستگیری ‌محمد، در منزل ما برگزار شد. طیف‌های مختلف و کسانی که دعوت شده بودند آمدند.

از اعضای کمیته پیگیری بازداشت‌های خودسرانه آمده بودند. آقای ‌حجاریان، آقای ‌عبدالله نوری‌ و آقای ‌توسلی، آقای ‌کدیور‌ و‌... من متاسفانه الان دیگر حضور ذهن ندارم. برنامه‌ی خوبی بود. حالا انشاء‌الله که گزارش‌ جلسه را بچه‌ها منتشر می‌کنند.

گفت و گوهایی که در این نشست انجام شد، عمدتاً در چه مواردی بود؟

بیشتر حمایت از دانشجویان و درباره بازداشت‌های آن‌ها بود که‌ بازداشت‌ها ظاهراً بدون هیچ دلیلی‌ست. چون هنوز به ما خانواده‌ها هم دلیلی را عنوان نکردند که حتی بگویند به چه علتی بچه‌ها را بازداشت کردند.

مناسبت آن هم، عید سعید مبعث بود که آمده بودند و متاسفانه ما فکر می‌کردیم که این برنامه مثل پارسال واقعاً جشنی می‌شود، چون پارسال هم دقیقاً همین موقع بود که ۱۶ نفری که بازداشت شده بودند، ۱۷ تیر آزاد شدند و ما فکر می‌کردیم که انشاء‌الله این‌طوری می‌شود که متاسفانه نشد.

چگونه با شما برای آزادی بچه‌های‌تان تماس گرفتند و چه طور شد که آن‌ها آزاد نشدند؟

این‌ها روز دوشنبه با خانواده‌ها تماس گرفته‌ و گفته بودند که کفیل بیاورید‌ که بچه‌ها را برای عید مبعث آزاد کنند. کفالت را از ما قبول کردند از دو تا خانواده بهاره هدایت و محمد هاشمی، ولی متاسفانه بچه‌ها آزاد نشدند.

به شما نگفتند که چرا این وعده انجام نشد؟

نه، ‌‌فقط گفتند که این‌ها را می‌دهیم دادستانی چون بازرس پرونده مرخصی بود، گفتند که می‌دهیم دادستانی و در صورت موافقت، این‌ها ساعت چهار بعدازظهر آزاد می‌شوند که آزاد نشدند.

نشست اعتراض به بازداشت دو عضو تحکیم وحدت با حضور فعالان سیاسی، فرهنگی و دانشجویی برگزار شد

از آقای امین احمدیان، همسر خانم بهاره هدایت در مورد جلسه‌ی چهارشنبه پرسیدم. او گفت:

این جلسه طبق برنامه‌ی قبلی‌اش برگزار شد. جلسه‌ای بود که در اعتراض به بازداشت خانم بهاره هدایت، دبیر کمیسیون زنان و آقای محمد هاشمی، دبیر تشکیلات دفتر تحکیم برگزار شد و جمعی از فعالان سیاسی و ملی حضور به هم رساندند از جمله آقای حجاریان، آقای نوری، از جبهه‌ی ملی آقای باوند، از حزب ملت ایران، از فعالین ملی مذهبی، روزنامه‌نگاران، فعالین زنان، حقوق‌دانان و طیف وسیعی شرکت کرده بودند و مراسم باشکوهی بود که برگزار شد.

خبر آزادی این افراد و آزاد نشدنشان چگونه منتشر شد؟

طبق تماسی که آقای هاشمی خودشان، از زندان با منزل گرفتند، ظاهراً به ایشان گفته بودند که قرار بازداشت ایشان به قرار کفالت تبدیل شده و گفته بودند که این را تأمین کنند تا برای آزادی‌شان اقدام بشود.

البته رسماً از طرف دادگاه و دادگاه انقلاب چیزی به ما ابلاغ نشده بود. بعداً برای بهاره هم همی‌نطور غیر‌رسمی از طرف خودش عنوان شد. ما هم بلافاصله فردایش اول وقت که دیروز بود، این‌ها را تأمین کردیم، یعنی تا ساعت ده مدارک این‌ها کامل بود، کفیل آمد آن‌جا، مدارکی هم که لازم بود گذاشتند و متعهد شدند.

ولی متاسفانه علیرغم قولی که دادند که بعدازظهر این‌ها آزاد می شوند، بعد از این‌که ما به زندان اوین مراجعه کردیم و تا ساعت دو نصف شب، حدود ده ساعت‌ خانواده‌ها آن‌جا بودیم‌؛ در نهایت به ما گفتند که هیچ دستوری مبنی بر آزادی این‌ها به زندان اوین ارسال نشده و کماکان بچه‌ها در اوین هستند.

آقای احمدیان نیز خبر انتشار آزادی این دو دانشجو را مانند آقای وفقی برنامه‌ای برای لغو این نشست می‌داند.

من فکر کنم مراسم با توجه به این‌که از قبل اعلام شده بود، شاید می‌خواستند با اعلام خبر آزادی این‌ها - البته این حدس ما است - شاید می‌خواستند فلسفه برگزاری این مراسم را که در اعتراض به این نوع بازداشت‌ها بود، زیر سؤال ببرند که شاید این مراسم برگزار نشود.

ولی خب، علی‌رغم تلاش آن‌ها و با این‌که ما را تا ساعت دو نصف شب آن‌جا نگهداشتند، ولی فردا صبحش مراسم با هماهنگی‌هایی که شد با‌شکوه و موفق برگزار شد.

الان شما فکر می‌کنید که چه اقدام دیگری می‌توانید انجام بدهید؟

ما هر اقدامی که بتوانیم از طریق وکیل آن‌ها خانم عبادی و کانون مدافعان حقوق بشر، که پرونده را بالاخره پیگیری می‌کنند، انجام می‌دهیم و با وسایلی که در اختیار ما هست، اطلاع‌رسانی کنیم و غیر از این کاری نمی‌توانیم بکنیم.

وکلای این بچه‌ها از جمله خانم عبادی، آیا ملاقاتی با این‌ها داشتند؟

نه،‌ قبلاً هم که به دادگاه مراجعه کردیم‌، خیلی مثل این‌که از این قضیه ناخرسند بودند. چون به من به‌ طعنه گفتند که شما بروید وضع او را از خانم عبادی پیگیر بشوید. و وقتی گفتم بگذارید داروهای او را بدهیم گفتند داروها را هم بدهید به خانم عبادی و ایشان به وی می‌دهند حتماً. با تمسخر و طنز برخورد می‌کردند.

من فکر می‌کنم این برنامه‌ها هم در ادامه‌ی همان برنامه‌ها باشد و در پی آزار و اذیت بیشتر مخصوصاً برای خانواده‌ها و آن بچه‌هایی که داخل هستند. ولی تجربه باید نشان داده باشد که این اقدامات همیشه بی‌تأثیر بوده و در عزم راسخ خانواده‌ها و فعالان هیچ تأثیری نداشته و نخواهد داشت.