«مواضع مک‌کین به نفع احمدی‌نژاد تمام می‌شود»

نیک‌آهنگ کوثر

تا چندی پیش، ایران، موضوع درگیری و رقابت‌های انتخاباتی حزب دموکرات بود و باراک اوباما و هیلاری کلینتون بارها بر سر موضع ریاست جمهوری آینده‌ی آمریکا و بر سر ایران بحث کرده‌ بودند.

درباره‌ی نقش ایران در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا با علیرضا حقیقی، مدرس دانشگاه تورنتو و کارشناس سیاسی گفت‌ و گو کردم:

علیرضا حقیقی، مدرس دانشگاه تورنتو و کارشناس سیاسی

به نظر می‌رسد این موضوع تداوم پیدا خواهد کرد. در انتخابات رقابتی میان کارتر و ریگان و انتخابات کنونی، ایران دارد یک نقش محوری را بازی می‌کند؛ حداقل در حوزه‌ی سیاست خارجی و مسایلی که مربوط به آن است و موضع کاندیداها باعث می‌شود که رأی‌دهندگان را به سمت خودشان جلب کنند.

از طرف دیگر خانم نانسی پلوسی، سخنگوی کنگره‌ی آمریکا، با وجود این که نمی‌خواهد نقش مستقیمی در انتخابات داشته باشد‌، اما امکان جنگ با ایران را باز مطرح کرد. به نظر شما این سخنان چه تأثیری می‌تواند در روند رقابت میان دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان بگذارد؟

حزب دموکرات حداقل در مورد مواضع هسته‌ای و مسایل مربوط به اسراییل، مواضع چندان متفاوتی ندارد؛ حداقل در بخش جاافتاده حزب. اوباما سیاست دیگری را پیشه کرده است. آن‌ها سیاست‌شان این است که حمله‌ی نظامی به عنوان یک گزینه، نباید از روی میز کنار گذاشته بشود؛ برای این‌که ایران قبول بکند که غنی‌سازی را کنار بگذارد.

این چیزی است که آن‌ها مطرح می‌کنند؛ ولی الزاماً به معنی به کار بردنش نیست. بخشی از مواردی که گفته می‌شود، بیشتر به خاطر این است که سیاست ارعاب را به کار ببرند تا ایران بدون هزینه، آن سیاست‌هایی را که آن‌ها می‌خواهند، قبول کند.

با وجود این فکر می‌کنید که وزن سخنان آقای اوباما و مواضعش در درون خود حزب دموکرات چه قدر است و چه قدر می‌تواند روی همان بخش جاافتاده تأثیر بگذارد؟

به علت جو تبلیغاتی سنگینی که علیه ایران ایجاد شده است، به خصوص در مورد سخنان آقای احمدی‌نژاد در مورد اسراییل و موارد دیگری که ایشان مطرح کرده است، یک ایران‌هراسی مجددی در آمریکا در حال اوج‌گیری است که ایران را مسبب بسیاری از مسایل در لبنان، عراق، افغانستان و فلسطین می‌داند. یعنی چهار حوزه‌ی بحرانی که الان آمریکا با آن سر و کار دارد.

در نتیجه با توجه به تجربه‌ی بد طبقه‌ی متوسط آمریکا از مسأله‌ی گروگان‌گیری، زمینه‌های تبلیغاتی علیه دولت ایران بسیار فراهم آمده و این جای مانور آقای اوباما را کم می‌کند.

البته بایستی توجه داشت که روی کار آمدن آقای اوباما، فضای جدیدی در ایران ایجاد خواهد کرد که ایران هم موضعش را تغییر خواهد داد. من مطمئنم که اگر اوباما سر کار بیاید، قطعاً آقای احمدی‌نژاد برایش پیام تبریک خواهد فرستاد.

جان مک‌کین در انتقادی که از اوباما کرده است، ادعا می‌کند که گفت‌وگوی مستقیم و بدون پیش‌شرط رییس‌جمهوری آمریکا با ایران، دادن یک برگ برنده به ایران است. انتخاب هر کدام از این دو نامزد، یعنی جان مک‌کین و باراک اوباما، چه تأثیری روی انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال آینده خواهد گذاشت؟

در انتخابات ریاست جمهوری آینده‌ی ایران، اگر فردی مانند مک‌کین (در آمریکا) به قدرت برسد، قطعاً ساختار قدرت در ایران از انتخاب مجدد آقای احمدی‌نژاد حمایت خواهد کرد. استدلال‌هایی که آقای بوش کرد که ما با تروریست‌ها مذاکره نمی‌کنیم و هیچ کس هم نباید بکند، با رفتار خود آمریکا در عراق منافات دارد. آمریکا در عراق با نیروهای سنی، که علیه خودش می‌جنگیدند و سربازان آمریکایی را می‌کشتند، مذاکره کرد و الان آن از نیروها را علیه القاعده دارد استفاده می‌کند.

نباید فراموش کرد که ایران اولین کشوری بوده که از تهاجمات القاعده و طالبان آسیب دیده و مهم‌ترین خطری که اتفاقاً در آینده آن را تهدید می‌کند، همین مساله‌ی نیروهای القاعده و طالبان هستند.

این نوع مواضعی که آقای مک‌کین می‌گیرد، در داخل ایران به نفع آقای احمدی‌نژاد تمام می‌شود. فضای تنش‌زدایی برای این که بتواند تهدید آمریکا را در ارتباط با ایران کم کند، قطعا به نفع جنبش دموکراتیک در ایران است.

با در نظر گرفتن احتمال به قدرت رسیدن جان مک‌کین، آیا ایران خواهد توانست در طول چند ماه آینده ضمانت امنیتی لازم را برای عدم حمله از آمریکا بگیرد و آیا آمریکا زیر بار آن خواهد رفت؟

استدلال جناح‌های تندرو در ایران این است که آمریکایی‌ها قصدشان این است که لحظه‌ی درگیری را خودشان تعیین کنند و این‌که حاضر نیستند تضمین امنیتی بدهند؛ به خاطر این است که نمی‌خواهند مسئولیتی قبول کنند که بعداً در مقابل حمله‌ی نظامی متعهد باشد به آن‌چه قبول کرده‌اند.

در حقیقت آن‌ها بر این اعتقادند که آمریکا هدفش از مذاکرات و حتی تعلیق غنی‌سازی این است که فضایی ایجاد کند که سر فرصت، موقعی که مسأله‌ی عراق و افغانستان را حل کرد، به ایران حمله کند و مساله‌اش را با ایران حل کند.

با چنین نگاه و چنین استدلالی، طبیعی است که اعتمادسازی میان دو کشور بسیار مشکل است و تا این اعتمادسازی انجام نشود، هر نوع حرکتی به عنوان دخالت یا حمله‌ علیه منافع جناح مقابل تعبیر می‌شود. این موضوعی است که به نظر من خیلی جدی دارد در روابط میان ایران و آمریکا بحران‌سازی می‌کند.