«استعفای مشرف، پیشرفت دموکراسی در پاکستان»

حسین علوی

در ارتباط با اوضاع پاکستان پس از استعفای پرویز مشرف، فیروزه نهاوندی، استاد حقوق سیاسی در دانشگاه بروکسل و کارشناس آسیای جنوب غربی درباره‌ی دشواری تصمیم‌گیری سیاسی پرویز مشرف برای استعفا می‌گوید:

فکر می‌کنم که چند روزی پرویز مشرف فکر کرد و با همکاران خودش مشورت کرد و به این نتیجه رسید که در این بحران جدیدی که در پاکستان پیش آمده، هیچ‌گونه پشتیبانی نخواهد داشت.

یعنی نه ارتش به‌طور کلی از او پشتیبانی خواهد کرد و نه به خصوص آمریکایی‌ها که پشتیبان بزرگ مشرف بودند.

اگر مشرف استعفا نمی‌داد و این تصمیم استیضاح و برکنار کردن مشرف گرفته می‌شد؛ آن‌وقت مشرف با یک وضعیت بحرانی در پاکستان مواجه می‌شد یا باید از کشور خارج می‌شد و آن موقع معلوم نبود که کجا می‌تواند پناه ببرد.

فیروزه نهاوندی، کارشناس آسیای جنوب غربی

در نتیجه فکر می‌کنم که به این نتیجه رسید که بهترین تصمیمی که می‌تواند بگیرد، استعفا و جلوگیری از اتفاقاتی بود که می‌توانست رخ بدهد.

پرویز مشرف از عملکرد دولت خود و دورانی که طی ۹ سال گذشته در حکومت بود دفاع کرده و فهرستی از اقداماتی که انجام داده را برشمرده. فکر می‌کنید که افکار عمومی پاکستان چه ارزیابی در این مورد خواهند داشت؟

فکر می‌کنم که مردم پاکستان مجبور شدند در این دو سال اخیر، وضعیت خیلی سختی را تحمل بکنند. از سال ۲۰۰۱ برای مبارزه با تروریسم مجبور شدند که یک مقدار زیادی هم وضعیت سیاسی را تحمل کنند و هم البته در وضعیت اقتصادی بدی هستند. البته آمریکایی‌ها به پاکستان کمک مالی زیادی کردند که تا اندازه‌ای به بهبود وضعیت اقتصادی کمک انجامید.

من فکر می‌کنم اتهاماتی را که به رییس جمهور مشرف زدند که البته خود او رد کرده و از خودش هم دفاع کرده؛ مثل همیشه در آن یک مقداری حقیقت هست و یک مقداری دروغ.

به هرحال در این سال‌های اخیر، جنگ با تروریسم خیلی برای پاکستان سنگین بوده. وضع اقتصادی از یک نظر بهتر شده برای این‌که کمک مالی شده بود، ولی از یک نظر هنوز پاکستان یکی از فقیرترین کشورهای دنیا‌ست.

پرویز مشرف، بالاخره تصمیم مخالفانش شد و استعفا کرد

وضعیت زنان زیاد فرق نکرده، ولی نمی‌شود گفت که فقط پرزیدنت مشرف کارهای منفی کرده است، به خصوص اتهامی که نتوانستند به او بزنند، اتهام نادرستی مالی است که در پاکستان خیلی استثنایی است. برای این‌که درباره نادرستی اکثریت سران پاکستان بسیار می‌شود صحبت کرد.

با توجه به این‌که دموکراسی در شکل جدیدش در پاکستان به هرحال هنوز به زمان نیاز دارد، فکر می‌کنید که شرایط سیاسی پاکستان پس از پرویز مشرف چگونه خواهد بود؟ آیا احزاب رقیب پرویز مشرف موفق خواهند شد ثبات سیاسی را به پاکستان بازگردانند‌؟

فقط می‌شود امید داشت که دموکراسی در پاکستان برقرار بشود. برای این‌که در پاکستان هیچ‌وقت واقعاً دموکراسی وجود نداشته است. البته چیزی که امروز در پاکستان جدید است این است که برای اولین بار رییس جمهور پاکستان استعفا می‌دهد و این خود می‌تواند نشان دهنده‌ی یک پیشرفتی در دموکراسی باشد.

‌ولی به هرحال دموکراسی دو روزه برقرار نمی‌شود و متاسفانه سران فعلی پاکستان و آن دو حزبی که در قدرت هستند؛ کسانی هستند که در گذشته خیلی از خودشان دموکراسی نشان ندادند. ولی می‌شود امید داشت که با پافشاری و درخواست مردم، وضعیت کمی عوض بشود و به هرحال پاکستان به طرف دموکراسی برود.

مبارزه با افراط‌گرایی و بنیاد‌گرایی در پاکستان، یکی از مسائلی است که دولت پرویز مشرف با آن درگیر بوده و ارتباط پاکستان با رویدادهایی که در افغانستان هم‌چنان ادامه دارد، مسائل تازه‌ای را ایجاد کرده است. فکر می‌کنید که نقش ارتش و وضعیت جدید سیاسی در این ارتباط چگونه بشود؟

با برکنار شدن پرویز مشرف، فکر نمی‌کنم که جنگ با افراطیان فرق زیادی بکند. یکی از مشکلات پرویز مشرف این بود که هم هندوستان، هم افغانستان، یعنی کشورهای همسایه، پاکستان را به پشتیبانی افراطیون متهم کرده بودند.

آمریکا هم فکر می‌کنم امیدش را به پرزیدنت مشرف برای مبارزه با افراطیون از دست داده بود و این هم شاید کمک کرده باشد تا پرویز مشرف تصمیم استعفای خودش را به پارلمان بدهد. ولی فکر نمی‌کنم که این مشکل هم بتواند به این زودی حل بشود.