«مملکت‌داری احمدی‌نژاد، نقطه مقابل دیدگاه هاشمی است»

حسین علوی

چندی پیش آقای هاشمی‌رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران از نحوه‌ی اداره‌ی کشور و سیاست‌های دولت محمود احمدی‌نژاد به شدت انتقاد کرد.

درباره‌ی مضمون و هدف این انتقادات با صادق زیباکلام، تحلیل‌گر سیاسی در تهران گفت و گو کردم.

آقای زیباکلام، این دومین بار است که طی یک هفته‌ی گذشته که آقای رفسنجانی از نحوه‌ی اداره‌ی کشور و به‌طور روشن از سیاست‌های آقای احمدی‌نژاد انتقاد می‌کنند. اساساً هدف این انتقاد در شرایط کنونی چیست، چون برخی‌ها ممکن است این موضوع را حمل بر رقابت‌های سیاسی؛ حالا چه در ارتباط با گذشته و چه در رابطه با انتخابات ریاست جمهوری آینده، بکنند؟

من فکر نمی‌کنم که موضوع خیلی ارتباطی با رقابت‌های سیاسی آقای هاشمی‌رفسنجانی با آقای احمدی‌نژاد داشته باشد. درست است که سه سال پیش این دو رقیب انتخاباتی بودند و آقای احمدی‌نژاد، آقای هاشمی را شکست دادند، اما الان دیگر ما نمی‌توانیم این دو را به عنوان رقیب انتخاباتی به حساب بیاوریم. با توجه به این‌که علناً مساله‌ی نامزدی آقای هاشمی‌رفسنجانی برای انتخابات ریاست جمهوری در سال آینده منتفی است، لذا ما نمی‌توانیم واقعاً بگوییم که ایشان آقای احمدی‌نژاد را به چشم رقیب انتخاباتی خودش می‌بیند.

واقع مطلب این است که از بسیاری جهات سیاست‌های آقای احمدی‌نژاد و مملکت‌داری ایشان واضح است که درست در مقابل دیدگاه‌ها و سیاست‌های آقای هاشمی‌رفسنجانی قرار دارد. به عنوان مثال در حوزه‌ی اقتصاد آقای هاشمی به اقتصاد باز و اقتصاد آزاد، این‌که تصدی دولت بر اقتصاد کاهش یابد، اعتقاد داشتند و همچنین به سرمایه‌گذاری‌ها و ایجاد صنایع و واحدهای بزرگی که در بلند مدت جواب بدهد.

در حالی که آقای احمدی‌نژاد ظرف سه سال گذشته عملاً نه تنها گام جدی در جهت محدود کردن تصدی دولت و محدود کردن اقتصاد دولتی ایران برنداشتند، بلکه اقتصاد ایران ظرف سه سال گذشته به هیچ‌وجه به گام‌ها و اقداماتی که ما بتوانیم بگوییم در جهت اقتصاد آزاد است، نزدیک نشده. از جهاتی هم می‌شود گفت که اقتصاد ما ظرف سه سال گذشته «دولتی‌تر» شده، متاسفانه.

دکتر صادق زیباکلام، تحلیل‌گر مسائل سیاسی

آقای رفسنجانی در یکی از انتقادات خودشان گفتند که «فرصت مدارا با دولت آقای احمدی‌نژاد در حقیقت دیگر به سر آمده». از موضع ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام، اساساً چه قدرتی این مجمع دارد برای این‌که بتواند تاثیر بگذارد در اداره‌ی کشور و خود ایشان هم بر محدودیت اختیارات مجمع تشخیص تاکید کردند؟

من تصور نمی‌کنم که مقصود آقای هاشمی‌رفسنجانی از این‌که دیگر حوصله‌ی مدارا با دولت آقای احمدی‌نژاد به‌سر رفته، این بوده باشد که حالا من مکانیسم اجرایی نظارتی مجمع تشخیص مصلحت نظام را علیه دولت آقای احمدی‌نژاد بسیج می‌کنیم و به‌ کار می‌گیریم.

برای این‌که همان‌طور که شما هم به درستی اشاره کردید، مجمع تشخیص مصلحت نظام در حقیقت بیش از آن‌که یک دستگاه نظارتی و مچ‌گیری باشد و در واقع در مقابل دولت و قوه مجریه بخواهد بایستد یا بتواند بایستد؛ بیشتر یک نهاد مشورتی است برای مقام معظم رهبری.

ضمن این‌که یادمان باشد که جلوتر از آقای هاشمی رفسنجانی خیلی جدی‌تر و اساسی‌تر بسیاری از هم پیمانان اصول‌گرای آقای احمدی‌نژاد هستند که در مقابل سیاست‌های ایشان لب به انتقاد گشودند؛ آقای دکتر احمد توکلی، دکتر خوش‌چهره، الیاس نادران، عماد افروغ، سعید ابوطالب، علی لاریجانی، علی‌اکبر ولایتی و تعداد کسانی که در جبهه‌ی اصول‌گرا و محافظه‌کاران شروع کردند به انتقاد از عملکرد آقای احمدی‌نژاد خیلی جلوتر قرار می‌گیرند، تا آقای هاشمی‌رفسنجانی.

نظیر همین انتقادات را گرایش‌های اصلاح‌طلب جمهوری اسلامی هم به دولت آقای احمدی‌نژاد داشتند و همین‌طور که شما گفتید بخشی از اصول‌گرایان هم همین‌طور.
الان این هم‌سویی انتقادی نسبت به دولت آقای احمدی‌نژاد نتیجه‌ی سیاسی‌اش در جامعه و در آستانه‌ی انتخابات ریاست جمهوری چه خواهد بود؟

قطعاً این‌ها در جهت تقویت آقای احمدی‌نژاد نخواهد بود، چون همان‌طور که می‌دانیم ایشان خیلی قرص و محکم و جدی بنا دارند که برای دور دوم هم بایستند. اتفاقاً شانس‌شان هم در مجموع خوب است و من در جناح راست واقعاً هیچ‌کسی را نمی‌بینم که بتواند ایشان را مورد یک چالش جدی قرار بدهد. یعنی نامزدهایی که صحبت آنها می‌شود، مثل آقای قالیباف، احتمالاً آقای دکتر احمد توکلی،‌ احتمالاً آقای دکتر علی لاریجانی یا آقای دکتر ولایتی؛ این‌ها صحبت‌هایی که بوده هیچ‌کدام این‌ها فی‌الواقع نمی‌توانند شانس خیلی زیادی در برابر احمدی‌نژاد داشته باشند.

دلایل این شانس آقای احمدی‌نژاد که شما تاکید دارید که «شانس بیشتری» دارند، چیست؟

آقای احمدی‌نژاد از یک کاریزمای ریشه‌داری در بین خیلی از مردم برخوردار است. به خصوص افراد کم تحصیلات جامعه و افراد کم‌تر مرفه جامعه که افراد و عناصر مومن‌تر و متدین‌تر و حزب‌اللهی‌تر جامعه هستند.

به هرحال آقای احمدی‌نژاد یک محبوبیتی هنوز بین این اقشار و لایه‌ها دارد. حالا صرف نظر از کارنامه‌ی نه چندان مثبتی که در این سه سال از خودش ارائه داده، ولی خیلی‌ها هنوز طرف‌دار ایشان هستند.