«ایران می‌خواهد فقط با آمریکا طرف باشد»

حسین علوی

امروز اجلاس شانگهای، با شرکت نمایندگان پنج کشور عضو شورای امنیت به‌علاوه‌ی آلمان، برای بحث پیرامون تصمیم‌گیری‌های تازه‌ای در ارتباط با مناقشه‌ی هسته‌ای ایران برگزار می‌شود.

در گفت‌وگویی با دکتر مهران براتی، تحلیلگر مسایل سیاسی ایران پیرامون دستورکار اجلاس شانگهای، ابتدا از موضوع دیدار لغوشده و تاثیر آن بر اجلاش شانگهای پرسیدم:

موضوع دیدار، پرسش‌های باقیمانده‌ای بوده که از گزارش پیشین آقای البرداعی مورد بحث بوده است. درباره‌ی نصب جدید سانتریفیوژها که حالا گفته می‌شود از نوع جدیدی هستند، ولی آژانس نتوانسته است این نوع جدید را راساً مشاهده بکند.

چون این تیوپ‌های پولاد سبکی که به شکل شبکه‌ای آن‌جا کار گذاشته‌اند و گویا با سرعت بیشتر و درجه‌ی غنی‌سازی بالاتر می‌تواند کار بکند، ‌به صورت آزمایشی روی زمین نصب شده‌اند.

ولی این که آیا این‌ها زیرزمین کار گذاشته شده‌اند یا برنامه‌ی ایران در مورد این سه هزار سانتریفیوژ جدیدی که می‌گوید می‌خواهد کار بگذارد، از چه نوعی هست؛ هنوز بی‌پاسخ مانده است.

به اضافه‌ی پاسخ‌هایی که مربوط می‌شده به کلاهک‌هایی که کیفیت و خاصیت انفجاری دارند، همراه با برنامه‌ی موشکی ایران‌ که البته برنامه‌ی موشکی ایران راساً جزو کنترل آژانس بین‌المللی نمی‌شود.

اما اگر نوع کلاهک‌هایی که استفاده می‌شود، برای موشکهای دوربرد باشد، در یک چنین ترکیبی آن‌وقت سوال‌هایی پیش می‌آید که از طرف آژانس به شورای امنیت داده می‌شود و شورای امنیت این پرسش‌ها را می‌کند. این دیدار برای این پرسش‌ها بوده است. ولی این‌که این دیدار انجام نگرفته است‌، هنوز معنی ویژه‌ای ندارد.

از طرف دیگر لغو این دیدار در آستانه‌ی برگزاری اجلاس نمایندگان کشورهای۱+۵ در شانگهای است که امروز برگزار می‌شود. آیا اجلاس شانگهای بیشتر در جهت اجرای تصمیمات قطعنامه‌ی سوم است و یا این که در این اجلاس تصمیمات جدیدی در دستور کار است؟

این را همه طرف‌های گفت‌وگوی گروه ۱+۵ گفته‌اند که در آنجا می‌خواهند بسته‌ی عرضه‌شده به ایران را هم در قسمت‌های تحریمی‌اش تشدید کنند و هم در قسمت‌هایی که تشویقی هستند و به ایران باز امکانات بیشتری برای عکس‌العمل نشان بدهند.

ولی یک‌طرف مساله که الان این دیدار با آقای البرداعی انجام نگرفته است، این است که الان ایران سعی می‌کند مساله‌ی اتمی ایران را دوباره به دست خودش از چارچوب آژانس بیرون بیاورد.

با‌توجه به حرف‌های وزیر خارجه ایران که ایران در حال تهیه‌ی یک طرح هستند که به بحران‌های مختلفی که محیط بین‌المللی و منطقه‌ای با آن روبه‌روست، پاسخ بدهد. بر این اساس‌ تهران، در جهت همگرایی با دولت‌های غربی می‌خواهد یک بسته‌ی پیشنهادی برای راه‌حل نشان‌دادن تهیه کند.

خب، این از یک‌طرف معنایش این است که ایران درباره‌ی مساله‌ی اصلی، یعنی طرح غنی‌سازی، نمی‌خواهند با شورای امنیت ‌صحبت کنند و مساله را می‌خواهند باز ببرند در سطح بالاتری که این سطح بالاتر دیگر کشورهای اروپایی نیستند، بلکه طرف چنین صحبتی کشور آمریکاست.

البته گزارش‌هایی هم داده می‌شود که الان به نوعی مقامات نیمه‌رسمی که نهادهای مربوط به دولت یا نزدیک به دولت هستند، ولی جزو دستگاه اجرایی دولت‌های ایران و آمریکا نیستند؛ هم در زمینه‌ی کاهش تسلیحات و هم مشکلاتی که دو کشور در زمینه‌ی سیاسی و امنیتی با همدیگر در این منطقه دارند، الان مشغول گفت‌وگو در مورد مشکلات دو طرف هستند. گزارش این نهادها به دولت‌های مربوطه‌شان داده می‌شود. یعنی هم به ایران و هم به آمریکا.

آقای براتی، آقای متکی گفته‌اند که مشوق‌های اقتصادی در صورتی که حق ایران را برای برخورداری غنی‌سازی اورانیوم نادیده بگیرد، توسط ایران پذیرفته نمی‌شود. و از طرف دیگر بسته‌ی پیشنهادی‌ که ایشان مطرح کرده است، همانطور که گفتید بیشتر به مسایل منطقه‌ای و بین‌المللی اشاره دارد.

ببینید، یک مساله را ایران فراموش می‌کند. اینکه ممکن است کشورهای اروپایی و حتا آمریکا زمانی حاضر شوند تصمیماتی را که در شورای امنیت گرفته‌اند، ترجمه به زبانی بکنند که از وضع موجود تحریم بیرون بیایند.
ولی این در مورد چین و روسیه صادق نیست. این هر دو کشور به سختی همراهی کرده‌اند با کشورهای غربی و در این دید که ایران نمی‌تواند کشوری اتمی بشود، شراکت دارند.

به همین دلیل هم مساله‌ی غنی‌سازی اروانیوم در ایران باید تحت کامل کنترل آژانس باشد. اگر این‌طور می‌بود که حاضر می‌شدند بر سر مسایل امنیتی منطقه و مسایل دیگر وارد صحبت بشوند و این مساله را فراموش کنند، خب از ابتدا اصلاً قبول نمی‌کردند که این راه را بروند.

اشتباه ایران در این است که فکر می‌کند واقعاً می‌تواند این بازی را ادامه بدهد و هیچ اتفاقی هم نمی‌افتد. من اطمینان صددرصد دارم که اگر ایران این راه را ادامه بدهد، تحریم‌ها تا حدی پیش خواهد رفت که کشورهای غربی احتیاجات نفتی خودشان را حداقل برای شش‌ماه از کانال‌های مختلف تهیه خواهند کرد و آن‌وقت خرید نفت را از ایران ممنوع می‌کنند.

ایران نمی‌تواند روی این حساب بکند که کاری از دست این‌ها برنمی‌آید. اصل توازون قوا در سطح جهانی برای آقای احمدی‌نژاد هم روشن نیست. ایشان مرتب با این کلماتی که «مدیریت جهان الان به عهده‌ی ما و ایران و اسلام است»، نشان می‌دهد که هیچ نوع دید واقع‌بینانه‌ای از موقعیت ایران در سطح جهانی ندارد.