لغو امتیاز ۹ نشریه، خلاف قوانین موجود است

حسین علوی

روز یکشنبه ۲۶ اسفندماه، ۹ نشریه در ایران به حکم هیات نظارت بر مطبوعات لغو امتیاز شدند. در گفت‌وگو با عیسی‌ سحرخیز (عضو شورای مرکزی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات) پرسیدم که آیا دلایل لغو امتیاز جمعی ۹ نشریه در شرایط پایان انتخابات مجلس هشتم، می‌تواند دلایلی سیاسی باشد؟

من فکر می‌کنم این مساله را نباید به بحث انتخابات و مسایل سیاسی ارتباط داد. چون عمده‌ی این نشریات، فارغ از نشریه‌ای که به ظاهر به دلیل مساله قومیت‌ها بسته شده و من حجم مسایل سیاسی و انتخاباتی‌اش را اطلاع ندارم و طبیعتاً به این صورت نباید باشد؛ دیگران نشریاتی هستند که در گروه نشریات عامه‌پسند در واقع قابل ارزیابی هستند. غیر از «دنیای تصویر» که یک نشریه‌ی تخصصی سینمایی‌ست و سابقه‌ی بسیار زیادی هم دارد و گردانندگان آن هم کسانی هستند که حرفه‌شان این کار است، چه از لحاظ سینمایی‌نویسی و چه از لحاظ تولید فیلم و اتفاقاً اگر اشتباه نکنم، در همین جشنواره هم دست‌اندرکارانشان در تهیه و تولید و این فیلم‌ها نقش داشتند.
در واقع می‌شود گفت ادامه‌ی برخورد فرهنگی‌ست که در جامعه دارد صورت می‌گیرد. همان برخوردی که با سینما، تولید فیلم و با فیلمبردارها دارد و تولیدکنندگان و هنرپیشگان انجام می‌شود؛ در اینجا در واقع با نشریات دیگرشان هم دارد برخورد می‌شود. دیگر نشریات هم طبیعتاً بیشتر به مسایل سینمایی می‌پردازند، عکس‌ هنرپیشه‌ها یا فوتبالیست‌ها را می‌زنند، یا تصویری از اینها و اخبار حوادث را می‌زنند. البته در دل این خبرهای حوادث، مخصوصاً در شرایط کنونی جامعه که فساد، فحشا و قتل و مسایل ناموسی خیلی زیاد هست، خب اینها می‌تواند اگرچه مستقیم سیاسی نباشد، ولی بیانگر عمق مسایلی باشد که در جامعه می‌گذرد و نوعی نگاهی سیاسی­ اجتماعی را هم بیان کند.

به هرحال لغو امتیاز این نشریات به معنای پایان انتشار فعلی آنهاست. آیا مرحله‌ی بعدی وجود دارد برای تجدیدنظر در این حکم؟
روشی که به‌کار گرفته شده است، اینکه اولاً اینها را لغو امتیاز می‌کنند، تقریباً می‌شود گفت کار بدیعی‌ست که ما در دولت احمدی‌نژاد با آن مواجه هستیم و آن هم در ماههای اخیر. پیش از این هم اگر فراموش نکرده باشید، مجله‌ی زنان را با همین روش توقیف و تعطیلش کردند. گاهی اوقات پرونده‌‌ی اینها را به دادگاه هم ارسال می‌کنند که آنجا در واقع مدیرمسوول یا گردانندگان آن را بخواهند جریمه‌ای بکنند، برخوردی بشود و در واقع حکم را قانونی هم بکنند.

ولی این کاری که کرده‌اند در واقع حکم اعدام نشریه را صادر کرده‌اند، آنهم در شرایطی که ضوابط قانون اساسی در آن رعایت نمی‌شود. یعنی حکم را صادر کرده‌اند در جایی که امکان دفاع برای مدیران آن نشریه وجود نداشته باشد‌، یعنی در جایی که به یک معنا دادگاهی تشکیل شده، ولی هیات منصفه‌ای وجود نداشته و همینطور در واقع دادگاهی علنی نبوده است. اینها خلاف ضوابط قانون اساسی و حتا خلاف قانون مطبوعات هست. فرق هم نمی‌کند که الان دیگر این را به دادگاه بفرستند یا نفرستند. شاید مدیر مسوول ترجیح دهد که نشریه‌اش به آنجا نرسد، چون می‌داند که امکان بازگشت برایش وجود ندارد. در واقع یک راه وجود دارد، و آن شکایت به دیوان عالی کشور است و می‌شود این پرونده نه در وضعیت سیاسی اکنون، بلکه بعداً، اگر تحولی ایجاد بشود، افراد پیگیرش بشوند و حکم را در واقع لغو بکنند. این مساله‌ای است که در دوران اصلاحات ما با موارد زیادی مواجه بودیم. در ماههای اول یا یکی‌­ دوسال اول بسیاری از نشریات را که از طریق هیات نظارت باز هم همین گروه و همین‌ها بسته بودند، آن زمان وقتی به دادگاه رفت، امکان بازگشت‌اش وجود داشت تا کارشان را انجام بدهند. من خاطرم هست که روزنامه‌ی جهان اسلام همین وضعیت را داشت و نشریه‌‌ای که آن موقع آقای کرباسچی تحت عنوان «دوچرخه» منتشر می‌کردند، همین وضعیت را داشت و بعداً احکام دیوان باعث شد که موردی که برای لغو امتیاز و عدم انتشار آنها وجود داشت، منتفی بشود.

با توجه به اینکه لغو امتیاز این نشریات جمع دیگری از روزنامه‌نگاران را در ایران بدون شغل خواهد کرد، چه اقدامی از طرف نهادهای مدافع مطبوعات و روزنامه‌نگاران به‌ویژه انجمن دفاع از آزادی مطبوعات و انجمن صنفی روزنامه‌نگاران در این زمینه میسر است؟
طبیعتا هر دو نهاد حمایتی مطبوعات و روزنامه‌نگاران نسبت به این مسئله واکنش نشان می‌دهند. هر کدام در حیطه‌ی تخصصی خودشان. انجمن دفاع به دلیل اینکه بهرحال رسانه‌ها را تعطیل و توقیف کرده‌اند در مرکز اقدامات خود به این مسئله خواهد پرداخت و البته به وضعیت روزنامه‌نگاران و تیم روزنامه‌نگاری که پشت این مسایل بوده‌اند توجه و عمل می‌کند. اما موضوع روزنامه‌نگارانی که بیکار شده‌اند، بیشتر دغدغه‌ی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران خواهد بود و فکر می‌کنم آنها هم با بیانی که سخنگو انجام می‌دهد یا بیانیه‌ای که منتشر می‌کنند، واکنشی نسبت به این مسئله نشان بدهند، هرچند که دیگر فرصت چندانی نمانده برای این اقدامها و فضای سانسور و خودسانسوری هم به گونه‌ای است که حتا بیانیه‌ای منتشر بشود، واکنشی نشان داده بشود، همین نشریات کنونی هم زیر فشارها معمولا دیگر رعایت می‌کنند که به این مسایل نپردازند. چون می‌دانند این شمشیر بالای سر خودشان هست و فردا امکان دارد همین بیانیه‌ها و درج این بیانیه‌ها دردسر بشود و با آنها هم برخورد کنند یا به دادگاه بکشانند.