گزارش اطلاعاتی، خطر جنگ را کاملا منتفی نمی‌کند

شنیدن گفت‌وگو

گزارش تازه‌ی سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا از جمله سی.آی.ای می‌گوید که جمهوری اسلامی ایران تا سال ۲۰۰۳ میلادی در تلاش بوده که سلاح هسته‌ای تولید کند، اما این تلاش‌ها در آن زمان متوقف شده است. در عین‌حال گزارش تاکید دارد که در صورت ازسرگیری تحقیقات برای تولید سلاح هسته‌ای، جمهوری اسلامی قادر است تا هشت‌ سال آینده به بمب اتمی دست یابد. در مورد این گزارش گفت‌وگویی داشتم با پروفسور محسن مسرت استاد اقتصاد سیاسی و روابط بین‌الملل در دانشگاه اوزنابروک آلمان.

آقای مسرت، اولین پرسش این است که منظور از برنامه‌ تسلیحات اتمی ایران که گزارش شورای ملی اطلاعات آمریکا گفته است در سال ۲۰۰۳ متوقف شده، چون غنی‌سازی اورانیوم را مستثنا کرده است، شامل چه برنامه‌هایی می‌تواند باشد؟

من قطعا این را نمی‌توانم بگویم، ولی با توجه به اینکه اورانیوم غنی‌شده خودش احتیاج به تبدیل و گذر از یک پروسه‌ی فنی و تکنیکی دارد تا تبدیل به بمب بشود، احتمال اینکه برنامه‌هایی وجود داشته برای تولید کلاهک، این احتمال هست که مقصود این برنامه‌ی اتمی باشد.

تاثیر گزارش شورای ملی اطلاعات آمریکا را در کشورهای موتلف آمریکا، بویژه اروپا، در ارتباط با مناقشه هسته‌ای ایران چگونه ارزیابی می‌کنید؟

من فکر می‌کنم این خبر بی‌تاثیر در بعضی از کشورهای اروپایی، از جمله آلمان، نخواهد بود. چون بدین ترتیب تایید می‌شود راه دیپلماتیک بدون تهدید جنگ علیه ایران، می‌تواند راه توافق بین ایران و اتحادیه‌ اروپا و آمریکا را باز بکند و این راه امکانش خیلی بیشتر است.

آیا این گزارش در تلاشهای شورای امنیت، ازجمله صدور قطعنامه‌ی جدید برای تشدید تحریم‌های اقتصادی ایران هم می‌تواند موثر باشد؟

من فکر می‌کنم این گزارش در همه‌ی سطوح تاثیر خواهد داشت، از جمله در شورای امنیت و فشارهایی که در شورای امنیت مورد بحث هستند، یعنی فشارهایی بر ایران، اینها قطعا تاثیرپذیر خواهند بود. ولی فکر نمی‌کنم با توجه به متن این گزارش که به عقیده‌ی من در کل مثبت است، می‌توانیم به‌طور کلی یک جمع‌بندی مثبت داشته باشیم که خطر جنگ دیگر برای ایران وجود نخواهد داشت.

فکر می‌کنید اتحادیه اروپا بویژه بر این مسئله‌ پافشاری خواهد کرد؟ یعنی در مجموع از نظر سیاسی یک اختلاف نظر جدیدی بین اروپا و آمریکا بر سر مناقشه‌ی هسته‌ای ایران پدید خواهد آمد؟

من فکر می‌کنم که در هر صورت بعضی از کشورهای اروپایی در خفا توجه دولت ایالات متحده را به خطرات جنگ جلب کرده بودند و بخصوص کاندالیزا رایس تحت تاثیر این بحث‌ها می‌شود گفت این اواخر، این چندماه اخیر، مواضع‌اش تغییر کرده و حدس من این است که در درون رهبری آمریکا آن گروهی که موفق شدند و اکثریت دارند، گروه به اصطلاح کاندالیزا رایس و مدرات‌ها در درون رهبری هستند، علیه دیک چینی، که معتقد هستند خطرات جنگ برای منافع آمریکا بیشتر خواهد بود. و چون این رابطه در حقیقت بین این جناح در آمریکا و بعضی از کشورهای اروپایی از جمله آلمان وجود داشته و دارد، من فکر می‌کنم الان این جناح‌ها در اروپا، از جمله آلمان، به این خبر جدید اشاره خواهند کرد و از دولت آمریکا تقاضا خواهند کرد که دنبال راه‌حل دیپلماتیک برود.

و پرسش آخر، برخی ناظران گزارش شورای ملی اطلاعات آمریکا را در مقطع کنونی با هدف ایجاد فضای سیاسی و رسانه‌ای برای یک سازش بزرگ با ایران تلقی می‌کنند. فکر می‌کنید این می‌تواند خوشبینی بیش از حد باشد و یا اینکه این گزارش واقعا با اهداف سیاسی معینی در شرایط کنونی منتشر شده است؟

من فکر می‌کنم خوشبینی بیش از حد است. چون تا بحال رهبری ایالات متحده بخصوص نومحافظه‌کاران با سیاست خصمانه‌ی خودشان نسبت به کشورهای اسلامی و از جمله جمهوری اسلامی، تا بحال از مواضع خودشان عدول نکرده و کمافی‌سابق به دنبال دشمنان واقعی و غیرواقعی و مصنوعی هستند و من فکر نمی‌کنم به این سادگی این نیروها حاضر به مذاکره صلح‌آمیز و یک صلح بزرگ با ایران باشند. نظر من این است که این جناح‌ها به سیاست سابق خودشان ادامه خواهند داد. بخصوص در دوران انتخابات بعید به نظر می‌رسد که کاندیدای نومحافظه‌کاران که تا بحال بیشتر طرفدار جنگ علیه ایران بوده تا جورج دبلیو بوش، موضع‌اش را به‌طور کلی عوض بکند.