کنفرانس آناپولیس، امیدها و تردیدها

شنیدن گفت‌وگو

کنفرانس صلح آناپولیس در ایالت مریلند آمریکا که قرار است از اواسط این هفته برگزار شود، موضوع مهمی در فهرست مسائل مورد بحث در رسانه‌ها و محافل سیاسی جهان است. ایالات متحده‌ی آمریکا با دعوت از 40 کشور جهان می‌کوشد تا تشکیل دولت مستقل فلسطینی را در این کنفرانس در مرکز بحث قرار دهد و تا ژانویه‌ی سال 2009 میلادی، یعنی پایان دوره‌ی ریاست جمهوری جرج بوش آن را عملی سازد. اعلام آمادگی کشورهای عضو اتحادیه عرب برای شرکت در این کنفرانس در سطح وزرای خارجه، به ویژه اعلام آمادگی عربستان سعودی که برای اولین بار صورت می‌گیرد توجه تازه‌ای را به این کنفرانس جلب کرده است. با این حال برخی ناظران نسبت به نتایج این کنفرانس چندان خوشبین نیستند. دکتر منصور فرهنگ؛ استاد دانشگاه در آمریکا و نماینده پیشین ایران در سازمان ملل متحد در این باره به رادیو زمانه می‌گوید:

دکتر منصور فرهنگ: این کنفرانس هیچ نتیجه‌ی ملموس و مشخصی برای فلسطینی‌ها نخواهد داشت و فشارهای آمریکا روی عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی خاورمیانه برای شرکت در این کنفرانس بیشتر برای رضایت خاطر افکار عمومی اروپا و آمریکا در رابطه با مسئله‌ی فلسطین بوده است. به طور کلی باید گفت که در 40 سال گذشته اسرائیل یک هدف را به طور مستمر دنبال کرده و آن شهرک سازی در کناره‌های غربی رودخانه‌ی اردن و بلندی‌های جولان بوده است که در حال حاضر نزدیک به پانصد هزار اسرائیلی در این مناطق زندگی می‌کنند و مردم فلسطین در محدوده‌ها و یا به اصطلاح جزایر غیر مرتبط زندگی می‌کنند و آخرین آماری هم که من در یک وب سایت هواداران صلح اسرائیلی دیدم، پانصد و هشتاد پایگاه‌ یا راه‌بند های نظامی برای کنترل رفت و آمد های فلسطینی‌ها در این مناطق وجود دارد، که دولت اسرائیل کوچکترین تعهدی برای تغییر این وضع نداده و در این کنفرانس هم نخواهد داد.


در این کنفرانس ایران و شاخه‌ی حماس از نیروهای فلسطینی حضور نخواهند داشت. سوریه هم هنوز حضور یا عدم حضور خودش را اعلام نکرده است. فکر می‌کنید عدم حضور این دولت‌ها چه تاثیری می‌تواند در کنفرانس داشته باشد صرف نظر از موفقیت یا عدم موفقیت نهایی آن؟

یکی از اهداف ضمنی سفرهای اخیر خانم کاندولیزا رایس به خاورمیانه که در واقع هدف تلویحی این کنفرانس هم هست بزرگ جلوه دادن خطر هژمونی طلبی ایران در منطقه‌ی خاورمیانه است. پرگویی‌ها و عدم فراست احمدی نژاد در سخنرانی‌ها و مواضع خودش، این وسیله‌ی تبلیغاتی آمریکا و اسرائیل را تقویت کرده که بتوانند در این جا یک جبهه‌ی ضد ایران متشکل از عربستان سعودی و شیخ نشین‌های خلیج فارس و حتی اسرائیل به طور تلویحی بسازند. به همین دلیل هم هست که ایران از روز اول این کنفرانس را رد کرد و به طور کلی هیچ هدفی در آن ندید. اگرچه موضع ایران کمک به وضع فلسطینیان نمی‌تواند باشد، اما موضع ایران می‌تواند برای رژیم ایران در بین توده‌های مردم خاورمیانه حمایت و به طور کلی منزلتی کسب بکند. چون بر طبق سنجش افکاری که در کشورهای عربی گرفته‌اند، اکثریت قریب به اتفاق مردم کشورهای عربی، امید و اعتباری به دستاورد‌های این کنفرانس نخواهند داشت. بنابراین این کنفرانس از نظر سمبلیک و تبلیغاتی می‌تواند به آمریکایی‌ها کمک کند ، تظاهر به حمایت از حل مسئله‌ی فلسطین بکنند و از جهت افکار عمومی دستاوردهایی داشته باشند. ولی هیچ تاثیری در واقعیت‌ها نخواهد داشت و رابطه با ایران هم به هیچ وجه به آن شکلی که آمریکایی‌ها در نظر دارند پیش نخواهد رفت. یعنی کشورهای عربی به طور رسمی علیه ایران دست به ایجاد ائتلافی نخواهند زد.

این کنفرانس برای آن گروه از کشورهای عرب که شرکت می‌کنند از جمله عربستان، مصر و اردن چه دستاوردی می‌تواند باشد؟ آن‌ها با چه چشم اندازی شرکت می‌کنند و با توجه به این‌که آقای بوش، مهلت موفقیت این تدارک و این تلاش را تا ژانویه‌ی سال 2009 یعنی حدود یک سال دیگر اعلام کرده است؟

اول این‌که کمک‌های وسیع نظامی و اقتصادی آمریکا به مصر آنقدر برای دولت مصر مهم است که وقتی آمریکایی‌ها به مصر فشار می‌آورند که در چنین کنفرانسی شرکت بکند، دولت حسنی مبارک توانایی مخالفت با آن را ندارد. برای این‌که خوب می‌داند قدرت و نفوذ لابی اسرائیل در آمریکا آن‌قدر قوی است که اگر مصر بخواهد موضعی علیه این کنفرانس بگیرد، کنگره‌ی آمریکا هرگز از پرداخت کمک‌های مادی و فروش اسلحه به مصر حمایت نخواهد کرد و همین‌طور دولت اردن که وابستگی بسیار شدیدی به آمریکا دارد و دریافت کننده‌ی کمک‌های مادی و اسلحه است. بنابراین این کشورها و همین‌طور شیخ نشین‌های خلیج فارس که امروز برای بقای خودشان به آمریکا وابسته شده‌اند و با قوای آن‌ها در خلیج فارس روابط تنگاتنگی دارند نمی‌توانند در برابر فشار‌های آمریکا برای شرکت در این کنفرانس مقاومت بکنند. بنابراین این کنفرانس یا بیانیه‌ی مشترکی نخواهد داد، و یا بیانیه‌ای خواهد داد که محتوی آن عبارت است از جملات و عبارات بسیار مبهم و گنگ که هر طرف بتواند در چارچوب ادعاهای خودش این بیانیه را تفسیر کند. مثل بسیاری از بیانیه‌ها و قطعنامه‌های دیگر شورای امنیت که هر طرفی تفسیر خودش را دارد و این نوع بیانیه‌ها و قطعنامه‌ها کوچکترین تاثیری در واقعیت زندگی و آپارتایدی که اسرائیلی‌ها در مناطق اشغالی درست کرده‌اند، نخواهد داشت.