زیباکلام: موسوی، جدی‌ترین رقیب احمدی‌نژاد است

فرنگیس محبی

سی و یک روز به دهمین دوره‌ی انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده است. به گفته دکتر زیباکلام با توجه به نظرسنجی‌‌های صورت گرفته، فاصله بین احمدی‌نژاد با کاندیداهای اصلاح‌طلب بسیار است و با این حال احتمال اجماع بین دو کاندیدای اصلاح‌طلب بسیار کم.

در رابطه با احتمال پیروزی اصلاح‌طلبان در این انتخابات و میزان رقابت انتخاباتی با دکتر صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی گفت و گو کرده‌‌ام.

فکر می‌کنم جدی‌ترین رقیب برای آقای احمدی‌نژاد، آقای میرحسین موسوی است. به نظر من شانس آقای کروبی خیلی زیاد نیست. شانس آقای محسن رضایی از آقای کروبی هم کمتر است. ولی شانس آقای میر حسین موسوی در مجموع بد نیست. اما در نظرسنجی‌هایی که تا امروز صورت گرفته است ـ حتا نظرسنجی‌هایی که متعلق به اصلاح‌طلبان بوده ـ هنوز فاصله بین آقای موسوی و آقای احمدی‌نژاد خیلی زیاد است.

.یعنی بنفع آقای احمدی نژاد هست؟

بله، به نفع آقای احمدی‌نژاد است.

آقای زیباکلام، شخصیت شناخته شده‌ی دیگری که در میان داوطلبان می‌شود نام برد آقای اکبر اعلمی، نماینده‌ی سابق تبریز در مجلس هستند. ایشان با این‌که در انتخابات مجلس رد صلاحیت شد ولی بار دیگر هم داوطلب شدند. چقدر امکان دارد که این بار صلاحیت ایشان تایید شود تا بتوانند در انتخابات شرکت کنند؟

احتمال تایید صلاحیت ایشان خیلی کم است. برای این‌که پست ریاست جمهوری مهم‌تر است و قطعاً از نظر شورای نگهبان از اهمیت بیشتری برخوردار است. بنابراین بعید به نظر می‌رسد که شورای نگهبان نامزدی ایشان را برای نامزدی تایید بکند.

محسن رضایی، فرمانده‌ی پیشین سپاه پاسداران که در مبارزات انتخاباتی چهار سال پیش هم شرکت داشت و انصراف داد باز هم کاندیدا شده‌اند. بسیاری از تحلیلگران ایشان را جدی نمی‌گیرند. اما با مواضعی که دارند از قبیل دولت ائتلافی با جناح‌ها از جمله اصلاح‌طلبان و اعلام همکاری با آمریکا در تأمین امنیت منطقه‌، فکر می‌کنید در صورت پیروزی بتوانند از دو طرف صحنه‌ی سیاسی ایران رأی بیاورند؟

خیر، به نظر من بعید به نظر می‌رسد که به صرف طرح شعارهای مطلوب یا متفاوت، ایشان بتواند اصولگرایان سرخورده از آقای احمدی‌نژاد و یا اصلاح‌طلبان را به سمت و سوی خودشان جلب کنند.

آنچه محتمل‌تر است این است که ظرف هفته‌های آینده ممکن است که آقای محسن رضایی احساس کنند که میزان رأی که به ایشان داده خواهد شد کم‌تر از آن حدی است که تصور می‌کردند. بنابراین ممکن است انصراف بدهند.

صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی

علاوه بر این شرکت دو اصلاح‌طلب در انتخابات آقایان موسوی و کروبی، اگر هر دو نفر تا روز آخر در عرصه باقی بمانند به نظر شما شانسی برای پیروزی اصلاح‌طلبان باقی خواهد ماند؟

یک بحث خیلی عمیق و جدی از اواسط سال گذشته در میان اصلاح‌طلبان وجود داشت و آن هم این بود که بهتر است اصلاح‌طلبان دور همدیگر جمع شوند و مکانیزمی را ابداع کنند و همه‌ی آن‌ها روی آن توافق کنند و تنها یک چهره و شخصیت را به عنوان نامزد اصلاح‌طلبان در مقابل آقای احمدی‌نژاد قرار بدهند.

اما اکنون به دلایلی که خیلی پیچیده است، متأسفانه این مسأله اتفاق نیفتاد. و در نتیجه هم آقای کروبی آمدند و هم آقای میرحسین موسوی و هم آقای خاتمی. که وقتی آقای خاتمی دیدند آمدن آقای میرحسین موسوی جدی است و به علاوه اشکالات و اختلافاتی که میان اطرافیانشان و اطرافیان آقای خاتمی به وجود آمد، ترجیح دادند اصلاً وارد انتخابات نشوند و همین‌طور کلی از آقای میرحسین موسوی حمایت بکنند.

احتمال این‌که ظرف چند هفته‌ی آینده یعنی تا ۲۲ خرداد، آقای کروبی به نفع آقای میرحسین موسوی کنار برود، خیلی کم است. بنابراین عملاً با دو نامزد اصلاح‌طلب رو‌به‌رو خواهیم بود. که البته این خیلی چیز جالبی نیست. برای این‌که اصلاح‌طلبان باید در برابر افکار عمومی و مردم حداقل توافق را بین خودشان می‌داشتند. اما به دلایل زیادی این توافق به وجود نیامد که اصلاح‌طلبان فقط یک نامزد داشته باشند. بنابراین تأثیر منفی روی رأی اصلاح‌طلبان خواهد گذاشت.

بسیاری از رسانه‌های داخلی و خارجی، احتمال انتخاب مجدد آقای احمدی‌نژاد را زیاد می‌دانند. با وجود اوضاع وخیم اقتصادی و انتقادات زیادی که از دولت آقای احمدی‌نژاد می‌شود، فکر می‌کنید این فرضیه بر چه مبنایی است؟

کسانی که به آقای احمدی‌نژاد رأی می‌دهند. بیشتر از نظر ایدئولوژیک، جهان‌بینی و کاریزمایی که دارند، رأی می‌دهند. بنابراین خیلی برای آن‌ها مهم نیست که به لحاظ اقتصادی وضع مملکت چگونه شده است. ایشان با ۲۰۰ ـ ۳۰۰ میلیارد دلار درآمد نفتی ظرف چهار سال گذشته چه کاری انجام داده است. کدام پروژه‌های عظیم و طرح‌های ملی را شروع کردند. یا در عرصه‌ی سیاست خارجی جایگاه ایران ظرف چهار سال گذشته چقدر در سطح بین‌المللی نزول کرده است.

این ملاحظات را انجام نمی‌دهند و به علاوه از نظر جامعه‌شناسی هم باید بگوییم که رأی آقای احمدی‌نژاد بیشتر در مناطق روستایی و شهرستان‌های کوچک است که تأثیر سیاست‌های اقتصادی ایشان زیاد نبوده است. هم این‌که در نتیجه‌ی سفرهای استانی و به اشکال دیگر کارهایی هم برای آن‌ها انجام گرفته است. مثلاً به آن‌ها وام‌های بلاعوض و کم بهره پرداخت شده است. اما قطعاً در شهرهای بزرگ و در میان اقشار و لایه‌های تحصیل کرده‌ی جامعه فکر نمی‌کنم ایشان موفق به کسب رأی شوند.

در مورد حضور مردم چه؟ آیا فکر می‌کنید مردم پس از تجربه‌های قبلی نسبت به انتخابات بی‌تفاوت نشدند؟ به خصوص که می‌دانند با اختیارات گسترده‌ای که رهبر جمهوری اسلامی دارد، فکر می‌کنند تغییر رییس جمهوری تفاوت چندانی در اوضاع اجتماعی آن‌ها نخواهد داشت. یا به خاطر نادرستی‌هایی که در دوره‌های قبلی انتخابات صورت گرفته است.

عدد خیلی مهم است و خیلی از کارشناسان اعداد را خیلی جدی نمی‌گیرند. ولی به نظر من اعداد خیلی جدی هستند. بخش عمده‌ای از واجدین شرایط به هر دلیلی در انتخابات شرکت نمی‌کنند و رأی نمی‌دهند. فکر می‌کنند فایده‌ای ندارد یا چیزی عوض نمی‌شود. یا فکر می‌کنند مثلاً اگر به اصلاح‌طلبان رأی بدهیم در چند سال پیش چه کاری انجام دادند که الان بخواهند انجام بدهند.

در انتخابات ریاست جمهوری دوره‌ی قبل یعنی در تیرماه سال ۸۴ ، هفده میلیون نفر به آقای احمدی‌نژاد رأی دادند. ده میلیون نفر به آقای هاشمی رفسنجانی رأی دادند که می‌شود بیست و هفت میلیون نفر. اما چیزی که خیلی‌ها متوجه‌ی آن نیستند این است که حدود بیست میلیون نفر در انتخابات شرکت نکردند.

این بیست میلیون نفر بعدها در انتخابات مجلس هشتم هم شرکت نکردند. در انتخابات شوراها هم شرکت نکردند و اگر در ۲۲ خرداد هم در انتخابات شرکت نکنند ـ که من هیچ شواهد و قراینی نمی‌بینم که خواسته باشند در انتخابات شرکت بکنند ـ بنابراین چیزی حدود بیست میلیون از واجدین شرایط در انتخابات شرکت نخواهند کرد.

لذا همان ده میلیون و هفده میلیون نفری که در انتخابات دوره‌ی گذشته شرکت کردند مجدداً در انتخابات حضور پیدا می‌کنند. هر چند که ممکن است تعدادی از جمع هفده میلیون نفری سرخورده شده باشند و ممکن است که به آقای میرحسین موسوی یا آقای کروبی رأی بدهند. مسأله‌ی مهم آن بیست میلیون نفر است.

این بیست میلیون نفری که شما می‌فرمایید همان بیست میلیون نفری است که به آقای خاتمی رأی دادند ولی چون ایشان نتوانست به خیلی از قول‌هایشان جامه‌ی عمل بپوشانند، نسبت به انتخابات بی‌تفاوت شدند. این‌طور نیست؟

خیر، در انتخابات دوم خرداد سال ۱۳۷۶، بیست میلیون نفر به آقای خاتمی رأی دادند و حدود شش میلیون نفر به آقای ناطق نوری رأی دادند که در مجموع می‌شود بیست و شش میلیون نفر. بخشی از این بیست میلیون نفر کسانی هستند که در انتخابات شرکت نکردند.

بخشی هم کسانی هستند که در دوم خرداد در انتخابات شرکت کردند و سال ۱۳۸۰ هم در انتخابات شرکت کردند. ولی بعد از آن به این نتیجه رسیدند که فایده‌ای ندارد. بنابراین همان‌طور که گفتم بخشی از این بیست میلیون نفر هیچ‌گاه در انتخابات شرکت نکرده‌اند و نمی‌کنند و معتقدند که فایده‌ای ندارد و بخشی هم کسانی هستند که در دوم خرداد در انتخابات شرکت کردند، ولی سرخورده شدند و به این نتیجه رسیدند که به فرض هم اگر اصلاح‌طلبان مجدداً انتخاب شوند، کاری نمی‌توانند بکنند.