رادیو زمانه > خارج از سیاست > خبر و نظر > «تلویزیون، تأثیر چندانی در کاهش تنشهای سیاسی ندارد» | ||
«تلویزیون، تأثیر چندانی در کاهش تنشهای سیاسی ندارد»فرنگیس محبیmohebbi@radiozamaneh.comدولت ترکیه از روز پنجشنبه، اول ژانویه ۲۰۰۹ اولین شبکهی تلویزیونی به زبان کردی را راهاندازی کرد که با تصویری از پرچم ترکیه و سرود ملی این کشور آغاز شد. اقدامی که تغییر سیاست دولت ترکیه در قبال اقلیت کرد این کشور به حساب میآید. رجبطیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه ابراز امیدواری کرد که پخش برنامههای متنوع تلویزیونی برای حداقل چهارده میلیون کرد ساکن در این کشور به زبان کردی مفید باشد. برای بررسی این موضوع با عرفان قانعیفرد، پژوهشگر تاریخ سیاسی خاورمیانه و زبانشناس گفت و گو کردهام.
چرا دولت ترکیه به فکر راهاندازی شبکهی تلویزیونی برای کردها افتاده است؟ در حال حاضر، ترکیه نوع نگرش خود را نسبت به کردها تعدیل کرده و سعی کرده مثل ایران و عراق به فکر تجدیدنظر، ولو اندک در مورد تغییر نوع نگاه امنیتیاش نسبت به مسألهی کردها و ایجاد نوعی آشتی فرهنگی با آنها باشد. به گمانم ضرورت فعلی جامعه کردهای ایران و عراق موجب این تغییر سیاست شد که شواهد تاریخی هم در این باره داریم. فکر میکنید ترکیه از این موضوع به عنوان بهانهای برای پیوستن به اتحادیهی اروپا استفاده میکند؟ این فقط در حد یک نقد سیاسی است که در ترکیه میگویند، ولی این حالت در ترکیه پدید آمده است که ملزم به حرمت نهادن به بخشی از جامعه، برای استفاده از پتانسیل استعدادهای آن و حفظ امنیت و آرامش در آن منطقه است. طبعاً پیوستن به اتحادیه اروپا مستلزم این دو نکته خواهد بود. در ترکیه زبان کردی، جزئی از هویت آن کشور است و نمیتواند مثل دوران جمهوری آتاتورک، به شیوهی غیر قابل انعطاف با آن برخورد بکند. برای کردهای ترکیه بهترین فرصت است که در این زمینهسازی فرهنگی در به رسمیت شناختن هویت خودشان نهایت تلاش را بکنند. بتوانند بر پایهی فرهنگ آزادی و رها از نگاه محدود ناسیونالسیت کار خودشان را پیش ببرند و در ذهن گروههای حاکم بر صحنهی سیاسی ترکیه، اتهامهای دوران کمونسیتها مثل تجزیهطلبی، اقدام علیه امنیت ملی و غیره را از بین ببرند. در واقع اجازهی استفاده ابزاری از مسألهی قومیت را به حکومت مرکزیشان ندهند و نوع نگاه را تلطیف بکنند.
در ترکیه خواست آموزش به زبان کردی در سال ۲۰۰۲ با مخالفت شدید دولت روبهرو شد. در سال ۱۹۹۱ هم مجلس ترکیه ممنوعیت زبان کردی را لغو کرد، چرا در ایران و عراق این سیاست نبوده است؟ میتوان گفت بعد از جمهوری مهاباد در سال ۱۹۴۵، حکومت ایران مزاحمتی برای ادبیات، شعر و موسیقی کردی پدید نیاورد، حتی بعد از دوران جمهوری مهاباد، معتمد وزیری، آهنگ کردی را در تهران با ارکستر رادیو اجرا میکرد. پس از انقلاب ایران میبینیم که حکومت تزاحمی برای ترویج زبان، شعر و موسیقی کردی در ایران نداشته است و کردها هنوز یک کتاب دربارهی آموزش زبان کردی در شورای تألیف وزارت علوم به ثبت نرساندهاند تا بتوان زمینهی تدریس زبان کردی را فراهم کرد. همانطور که کتابهای دکتر اردلان، رخزادی، خرمدل و غیره دربارهی نثر و زبان کردی منتشر میشود، عرصه برای این زمینه در ایران فراهم بوده است. هنوز این مسأله در دانشگاه به تدریس نرسیده است ولی در عراق وضعیت به مراتب از کشورهای دیگر بهتر است. اما در ترکیه میبینیم که دو دانشگاه استانبول و آنکارا هم رشتهی زبان و ادبیات کردی را برای جذب دانشجو آماده کردهاند. فقط در سوریه است که هنوز آن سیاست متوهم و خودکامه وجود دارد. چه زمانی این نوع نگاه نسبت به فعالیت فرهنگی کردها در ایران یا عراق درست شد؟ در عراق سابقه 70 ساله داریم . به قول همسلی ستیفن لونکریک ، مسئولان عراقی در ژانویه 1939 بخش کردی ایستگاه رادیویی عراق را افتتاح کردند در حالی که مدتها از تاسیس رادیو درعراق میگذشت. افسران کرد در تاسیس ان رادیو نقش حائز اهمیتی داشتند. محمد امین زکی و وتوفیق وهبی درترجمه اخبار انگلیسی به کردی سهیم بودند. بسیاری از مردم کرد عراق، هواخواه نازی و هیتلر بودند و آلمان را دوست داشتند. در هنگام جنگ هم بریتانیا برای اقدام علیه پروپاگاندای نازی ها در کردستان جنوبی در فلسطین یک ایستگاه رادیویی افتتاح کردند بنام رادیو "حیفا" که برنامه ای کردی پخش میکرد و توفیق وهبی هم در ان ایام افسری کرد بود به آنها یاری میرساند. در بغداد هم انگلیسیها، نشریهای کردی ، به نام "ده نگی گیتی تازه" منتشر میکردند. آن ایام کردها میتوانستند از فرصت به وجود آمده استفاده کنند و به جای ناسیونالیسم کور، بسترسازی فرهنگی بکنند که نکردند. رادیویی در تبریز بود که 15تا 20 دقیقه به کردی برنامه پخش میکرد و حتی وقتی که جمهوری مهاباد از بین رفت و جماعت بارزانی به باکو رفتند این رادیو به کردی و آذری و فارسی برنامه داشت که" دکتر سلطان اتروشی " یکی از گویندگان، خبرهای مربوط به مهاباد را پخش میکرد. درسال 1946 به بعد رادیو صدای باکو به کردی سرود ای رقیب و ناسیونالیستی دیگر و... را پخش کرد و بعد از قیام مهاباد برای حفظ روحیه ناسیونالیستی کردها مرتب پخش میشد . در سال 1945 و تا 1958 هیچ نوع قیام مهمیدر کردستان رخ نداد. حزب هیوا کم کم رو به اضمحلال رفت و دراین ایام شیخ محمود هم از تبعید بازگشت و هیچ رهبر کرد شاخصی وجود نداشت و ملا مصطفی بارزان هم در قفقاز بود که خود را برای حمله ای دیگر آماده میکرد . پس هدف نفوذ در اذهان عمومی برای اعمال سیاست قوای سیاسی خارجی بود. به نظر شما اهمیت این تلویزیون به زبان کردی از سوی دولت ترکیه و اهمیت ایجاد رسانه برای هویتهای قومی و اقلیتهای قومی مختلف در منطقه تا چه حد در کاهش تنشهای سیاسی تأثیر دارد؟ تأثیر خواهد داشت ولی نه به معنای واقعی کلمه، چون در واقع در منطقهی کردستان نگرش، نگرش سیاسی است و فرهنگ، ابزاری در دست سیاست برای محدود کردن است. چه در ایران، چه در عراق و چه در خارج از این دو، تلویزیون کردی را از سال ۱۹۹۰ به این طرف داریم و تأثیر آنچنانی در سیاست کردها نداشته است. فقط نقش اطلاعرسانی را داشته است، به نظر من، اگر مبنا و پایهی فرهنگی داخل جامعه درست بشود در سیاست آنجا تأثیرگذار خواهد بود. صرفاً تلویزیون و ماهواره، آن هم تلویزیون دولتی تأثیر نخواهد گذاشت. Interview |
نظرهای خوانندگان
این حقیقت که کردها از اقوام ایرانی هستند باید راهکاری برای حل مشکل سیاستزدگی انها باشد.
-- بهروز ، Jan 7, 2009 در ساعت 04:24 PMباسلام و درود به شما و آقای قانعی فرد
-- کاردو ، Jan 8, 2009 در ساعت 04:24 PMبهتر بود آقای قانعی فرد «جمهوری کوردستان» را به کار می بردند نه «جمهوری مهاباد».
در پاسخ به کاردو
-- مهندس رجبیali ، Jan 10, 2009 در ساعت 04:24 PMباید گفت که شهری به مساحت ٥٠ کیلومتر می شود جمهوری مهاباد یا کردستان ؟در بانه و مریوان و کرمانشاه و سنندج کسی که این اقایان رو قبول نداشت . آقای قانعی فرد هم مانند دکتر نادر انتصار بی طرفانه و علمی مساله را بررسی کرد هاست نه از روی تعصب کردی و ناسیونالیسم کور .
به نظر من ایران در حق ما کردها خیلی ظلم کرده اصلا منطقه غرب جزا ایران نیست و دریق از هر گونه امکانات ....................؟؟؟؟؟!!!!!
-- mohsen ، Mar 12, 2009 در ساعت 04:24 PM