باید از زنان داخل ایران حمایت کنیم

فرنگیس محبی

شنبه هشتم مارس روز جهانی زن در سراسر جهان جشن گرفته شد. در این روز در رشته گردهمایی‌ها و تظاهراتی که در کشورهای مختلف برگزار شد، فعالان حقوق زنان، خواستار آزادی بیشتر زنان و حقوق مساوی آنان با مردان شدند. در بعضی کشورهای منطقه از جمله تاجیکستان، مردان با اهدای گل به زنان روز آنان را تبریک گفتند. اما در بعضی از کشورهای دیگر از جمله در ایران، به سبب سختگیری‌های حکومت، زنان اجازه نیافتند تا روز خود را گرامی بدارند.

در حالیکه هدف اصلی برگزاری روز جهانی زن رسیدگی به وضع زنان در کشورهایی مثل ایران است که حکومت و قانون‌گذاران حاضر به رعایت قوانین بین‌المللی درباره‌ی زنان نیستند. در لندن هم با همت پژوهشگران ایران، مراسم ویژه‌ای تحت عنوان ما را از یاد نبرید، در حمایت از زنان ایرانی برپا شد. در این مراسم که در باشگاه روزنامه‌نگاران لندن برگزار شد، فیلم صامتی از تظاهرات صلح‌آمیز زنان در یکی دو سال گذشته در ایران و سرکوب این تظاهرات توسط نیروی ویژه‌ی انتظامی نمایش داده شد.

در این فیلم چهره‌ی یکایک زنان و مردانی که به سبب فعالیت برای حقوق زنان به زندان رفته یا با آزار و اذیت روبرو شده‌اند نشان داده شد و بر سرنوشت رونک صفرزاده و حنا عبدی دو دختر جوان کُرد که به سبب فعالیت برای حقوق زنان بیش از شش ماه است که زندانی هستند، تاکید شد.

در میزگردی که پس از پخش این فیلم برگزار شد، نمایندگانی از نهادهای بین‌المللی حمایت از حقوق زنان، از جمله نهادهای وابسته به سازمان ملل متحد ضمن ابراز همدردی با زنان ایرانی درباره‌ی فعالیت‌هایی که تاکنون در مجامع بین‌المللی برای احقاق حقوق زنان صورت گرفته، توضیحاتی دادند. در این میزگرد مسائل فرهنگی و مذهبی در جوامعی چون ایران که پیشرفت زنان را سد می‌کند و نوع برخورد با آن نیز مورد بحث قرار گرفت.

یکی از سخنرانان طاهره دانش، پژوهشگر و فعال مستقل حقوق بشر بود، که خواستار اقداماتی جدی‌تر با نقض‌کنندگان حقوق زنان شد.

او ضمن صحبت‌هایش به وضوح متاثر شد و اشک در چشمانش حلقه زد. از او پرسیدم که آیا تاثر او ناشی از تجربه‌ی شخصی‌اش در ایران بوده؟
من تقریباً بیست و دو سه سال است که از ایران آمدم و زمانی که ایران را ترک کردم، چهارده سال سن داشتم. اما چون از اعضای اقلیت مذهبی بهایی هستم، به اجبار بود که از کشور خارج شدم. وقتی که آنها دنبال پدر و مادرم می‌گشتند، خواهرم را گرفتند و در زندان اذیت کردند و از ترس این مساله بود که پدر و مادرم مجبور شدند مرا از ایران خارج کنند. به همین دلیل واقعاً دلم نمی‌خواست از ایران بیرون بیایم. ولی مجبور شدم.

در میان کسانی که اینجا بودند، خیلی‌ها از سازمان ملل متحد و سازمان‌های دیگری که از حقوق بشر دفاع می‌کنند، ایراد گرفتند. شما از سازمان ملل متحد دفاع کردید و گفتید که برنامه‌های آنها در جلوگیری از نقض حقوق بشر در کشورهایی مثل ایران تا حدی هم تاثیر‌گذار بوده. ممکن است توضیحی در مورد این کارها بدهید؟
این شبکه‌ی بین‌المللی‌ای که در سازمان ملل متحد وجود دارد، در حقیقت بزرگترین و تنها مرجع و پناهی‌ست که ما به عنوان یک دنیا داریم. اگر اتحادیه‌ی اروپا را که یک مقداری دارد پا می‌گیرد کنار بگذارید، ما در دنیا به تنها چیزی که به عنوان یک محکمه یا یک گروه بین‌المللی که می‌توانیم به آن پناه ببریم، سازمان ملل متحد است. و خیلی اوقات‌، خیلی در نقاط مختلف تاریخی (نه تنها ایران، بلکه تاریخ بقیه دنیا را اگر نگاه کنید‌) از زمانی که سازمان ملل متحد بوجود آمد، و در حقیقت وقتی ممالک مختلف به اصول قانونی توجه کردند و شاید منافع خودشان را کنار گذاشتند و به آن چیزی که عدل عدالت در آن بود توجه کردند؛ در آن زمان توانستند مثمر ثمر باشند. و این مثالی که من زدم، در مورد کشتارهای زیاد اقلیت‌های مذهبی در اوایل دهه‌ی هشتاد بود، بعد از آن با بیانیه‌هایی که سازمان ملل متحد داد، این پروسه برگشت و دیگر کشتار دسته‌‌جمعی این گروه انجام نگرفت. بنابراین راه حل دیگری نداریم، ما باید با هم کار کنیم و من فکر می‌کنم این نیرو و توانایی اتحاد هست که در این سازمان وجود دارد و اینکه می‌تواند مثمر ثمر واقع شود. و هر چه بیشتر از آن حمایت کنیم، بهتر است."

الیزابت سیدنی، نماینده‌ی زنان لیبرال-دموکرات که با چند سازمان بین‌المللی از جمله اتحاد ملی سازمان‌های زنان، بنیاد توسعه‌ی زنان سازمان ملل متحد، و فدراسیون بین‌المللی زنان برای صلح جهانی همکاری دارد، ضمن تبریک روز جهانی زن به زنان ایران و ذکر آمار و مثال‌هایی از مشکلاتی که زنان ایران با آن مواجه هستند، از جمله اذیت و آزار، محکومیت به سنگسار، قتل‌های ناموسی و زندانی شدن شماری از زنان در راه آزادی و کمپین یک میلیونی گفت که شجاعت زنان ایران او را به تعجب وا می‌دارد. او اضافه کرد که باید به زنان ایران درود فرستاد و در روز جهانی زن از شهامت آنان درس گرفت. رویا کاشفی رئیس کمیته‌ی حقوق بشر انجمن پژوهشگران ایران، که ریاست جلسه را بر عهده داشت گفت که با تغییراتی که در سازمان ملل متحد ایجاد شده تلاش‌هایی برای اجرایی‌تر کردن این سازمان در جریان است. او از فعالیت‌هایش برای حقوق زنان می‌گوید:

به خصوص در دو- سه سال گذشته به خاطر اینکه جنبش زنان در ایران رنگ و بوی دیگری به خود گرفته، ما هم فعالیتمان را هم‌زمان و هم‌آوا با آن، بیشتر کردیم و نقشی که ما در خارج از کشور می‌توانیم داشته باشیم، این است که کمیته حقوق بشر را پیگیری می‌کنیم. و اینکه بتوانیم آگاهی عمومی را در خارج از ایران بالا ببریم و صدای آنها را در داخل به خارج برسانیم.

جنبش‌هایی که در ایران شکل می‌گیرد، نه با ما چک می‌شود، نه از پیش با ما کنترل می‌کنند که آیا ما خوشمان می‌آید یا خوشمان نمی‌آید یا با تفکر چپی یا راستی‌مان همخوانی دارد یا نه. آنها بر اساس نیازهای خودشان در درون کشور یک سری برنامه‌هایی را دنبال می‌کنند که ما بدون اینکه بخواهیم با آنها دربیفتیم باید حمایت کنیم. در آن جاهایی که آنها نمی‌توانند بگویند، به دلیل اینکه گردنشان زیر لبه‌ی تیغ است، ما اینجا می‌توانیم اضافه کنیم و صدای آنها را به بقیه برسانیم، و این فعالیتی‌ست که ما به خصوص در حال انجام آن هستیم.
من خودم شخصاً در رابطه با تطبیق قوانین جمهوری اسلامی با حقوق بشر و قوانین بین‌المللی، دارم تحقیقی انجام می‌دهم و یک کتاب در این رابطه دارم می‌نویسم. تحقیقی که در رابطه با قوانین ایران، و مسائل تبعیض‌آمیزش می‌کنم، به دنبال این تحقیقی‌ست که برای کتابم دارم انجام می‌دهم.

اگر اشتباه نکنم میان صحبت‌هایتان گفتید که از ایران خیلی با شما تماس می‌گیرند و از این حرکتی که شما دارید، خیلی حمایت می‌کنند. این زنانی که با شما تماس می‌گیرند، بیشتر نگرانی‌شان در چه مواردی‌ست؟
خیلی مشکل است گفتن این حرف. ما موقعی که برای این گردهمایی امروز شروع کردیم به تحقیق و اطلاعات جمع کردن، هدفمان در اصل جنبش زنان در ایران و تماس برای برقرار کردن با آنها نبود، هدفمان آگاهی بین‌المللی بود برای اتفاقاتی که در ایران می‌افتد. و وقتی که اطلاعیه‌های کنفرانس ما به ایران رفت، این همکاری شروع شد،‌ یعنی عکس‌العمل آنها به اینکه ما یک کار بین‌المللی داریم انجام می‌دهیم، برایمان خیلی جالب و غافل‌گیرکننده بود. و اینکه تا این حد برای آنها حمایت بین‌المللی مهم است. این می‌تواند نمایانگر آن باشد که وقتی که در داخل نمی‌توانند صدای خودشان را برسانند، وقتی مطبوعاتی که خارج از کشور است، به صدای آنها امکان پرداخت شدن می‌دهد، این برایشان بسیار موثر است و می‌تواند به نوعی هم حمایتشان کند.

یعنی از یک طرف تیغ دو لبه است برای اینکه از یک سو بالا بردن آگاهی در رابطه با فعالیت‌هایی که می‌کنند حمایتشان می‌کند به این معنا که آن فرد شناخته شده است و آن کسانی که می‌خواهند حق آن فرد را بگیرند، می‌دانند که جامعه‌ی بین‌المللی دارد او را تماشا می‌کند و از طرف دیگر، مانند صفرزاده و حنا عبدی حمایت‌ بین‌المللی می‌شود جزو اتهاماتشان، یعنی این یک تیغ دو لبه است که باید خیلی با دقت و با ظرافت سازمان‌های بین‌المللی که فعالیت می‌کنند به آن توجه کنند. چون روناک و حنا، کرد هستند و در کردستان فعالیت‌ می‌کردند، سازمان‌های کرد، خارج از کشور حمایت کردند و برای آزادی آنها فعالیت می‌کنند، حالا به اتهامات آنها همکاری با گروههای خارجی که برای براندازی جمهوری اسلامی فعالیت می‌کنند هم، اضافه شده است. در حالیکه آنها داشتند کار خودشان را در رابطه با کمپین یک میلیون امضا می‌کردند. بنابر‌این نیازمند توازنی‌ هستیم که باید خیلی با دقت و ظرافت به آن رسید."

در مراسم بزرگداشت زنان ایرانی در لندن، هنرمندان هم شرکت داشتند. در ابتدای مراسم، شیرین رضویان، شاعر مقیم لندن و فعال آزادی قلم و مطبوعات، دو قطعه شعری را که برای زنان ایرانی سروده بود، قرائت کرد و در پایان هم شیرین، خواننده‌ی نوجوان ایرانی- بریتانیایی، قطعاتی اجرا کرد. مجله‌ی این هفته را با شعر شیرین رضویان و آواز شیرین به پایان می‌بریم.

آنان که هزارگونه نیرنگ زدند
بر چهره‌ی ما نقاب شبرنگ زدند

پر واژه‌ی شعر ما به خون آغشتند

از بس به دهان عشق ما سنگ زدند

نه تور و نه پولک و نه زرپوش مرا

نه چادر خامشی به سر پوش مرا

از شور و شعور و شعرو آواز و سرود

هر روز ردای تازه‌تر پوش مرا

Farangis Mohebbi
International Women’s Day