واکنش مطبوعات بریتانیا به کشته شدن بوتو

شورش و درگیری‌های گسترده‌ای پاکستان را فرا گرفته است

یک روز پس از کشته شدن بی‌نظیر بوتو نخست وزیر پیشین و رهبر حزب مردم پاکستان، در روزی که پیکر او در زادگاهش به خاک سپرده شد، روزنامه‌های بریتانیا قسمت اعظم مطالب خود را به این واقعه اختصاص داده و آن را از زوایای مختلف بررسی کرده‌اند.

روزنامه تایمز در سرمقاله خود عواقب کشته شدن خانم بوتو را کابوسی برای پاکستان خوانده و نوشته: کشته شدن نخست‌وزیر پاکستان، آن کشور را در آستانه سقوط به هرج و مرجی قرار داده که می‌تواند منجر به کشتارهای بی‌حساب شود. به نوشته تایمز، تنها عاملی که می‌تواند از وقوع این کابوس جلوگیری کند، استقرار هرچه زودتر دموکراسی در پاکستان است. تایمز بی‌نظیر بوتو را سیاستمداری وطن‌دوست، پراگماتیک و در عین‌حال نوگرا خوانده که می‌خواست با ایجاد توازن در پاکستان و با در نظر گرفتن واقعیت‌های اجتماعی و دینی، پاکستان را به صورت عضوی از خانواده بین‌المللی درآورد. به نوشته این روزنامه، او می‌دانست که نوگرائی بدون دموکراسی امکان ندارد. تایمز در پایان می‌نویسد که قتل خانم بوتو برای آن صورت گرفت که این دموکراسی هرگز در پاکستان عملی نشود و اکنون پاکستان برای زنده نگاه داشتن نام بی‌نظیر بوتو، باید نشان دهد که افراطی‌های جنایتکار هرگز نمی‌توانند بر اراده یک ملت برای دستیابی به دموکراسی پیروز شوند.

روزنامه ایندیپندنت، می‌نویسد که پاکستان روزهای دشوار و خطرناکی پیش روی خود دارد. بازگشت حکومت غیرنظامی و انجام انتخابات عمومی به خطر افتاده و موقعیت پرویز مشرف رئیس جمهوری پاکستان بیش از هر زمان دیگری متزلزل شده است، به ویژه آنکه بسیاری از هواداران بی‌نظیر بوتو او را مسوول مرگ رهبر خود می‌دانند. اما به نوشته سرمقاله‌نویس ایندیپندنت، بحرانی که با کشته شدن خانم بوتو ایجاد شده، محدود به مرزهای پاکستان نخواهد بود. ایالات متحده آمریکا و بریتانیا خانم بوتو را تشویق کردند که به پاکستان بازگردد و انتظار داشتند که او نخست وزیر آینده آن کشور باشد. آن‌ها امیدوار بودند که پیروزی بی‌نظیر بوتو در انتخابات تا حدی ثبات را به کشوری باز می‌گرداند که دستخوش اسلامگرائی افراطی است. اما اکنون، در حالی که طالبان در افغانستان پیشروی می‌کنند، خشونت در عراق پایان نیافته و انگیزه‌های حکومت ایران نیز هنوز برای غرب روشن نشده، از دست رفتن این متحد غرب در پاکستان، ضربه عظیم دیگری بر آرامش در جهان خواهد بود.

تابوت بی‌نظیر بوتو به آرامگاه خانوادگی‌شان انتقال می‌یابد

روزنامه دیلی تلگراف، کشته شدن بی‌نظیر بوتو را بزرگترین آزمایش غرب پس از حملات یازدهم سپتامبر خوانده و نوشته با دو گلوله بزرگ‌ترین امید غرب برای ایجاد ثبات و آرامش در پاکستان از میان برداشته شد و اکنون غربی‌های چاره‌ای ندارند جز آنکه به نواز شریف رقیب سابق و متحد اخیر خانم بوتو امید ببندند تا شاید او در انتخابات پیروز شود و دموکراسی را به پاکستان بازگرداند. اما به نوشته تلگراف با در نظر گرفتن کینه شدیدی که میان نواز شریف و پرویز مشرف وجود دارد، این امر اگر غیرممکن نباشد، بسیار مشکل است و آقای شریف همواره خواستار کناره‌گیری کامل ژنرال مشرف بوده است. تلگراف اضافه می کند در حالی که در گیری میان این دو سیاستمدار ادامه پیدا می کند، در سیاست پاکستان خلائی ایجاد می شود که بهترین فرصت را به اسلامگراهای افراطی خواهد داد.

فاینانشال تایمز هم کشته شدن خانم بوتو را فاجعه‌ای برای پاکستان خوانده و نوشته او تنها سیاستمدار معتبری بود که می‌توانست نقش نجات‌دهنده پاکستان را بازی کند. اکنون به نوشته این روزنامه هیچ سیاستمدار پاکستانی نمی‌تواند این وظیفه را برعهده گیرد و تنها راه باقیمانده این است که تمام رهبران آن کشور بر سر رسیدن به یک هدف متحد شوند یعنی شکست دادن افراطی‌ها با باز گرداندن اعتبار و مشروعیت به نهادهای ملی پاکستان. به نوشته فاینانشال تایمز رسیدن به این هدف تنها از طریق برگزاری انتخابات آزاد امکان‌پذیر است، حتی اگر این انتخابات به تعویق بیفتد.

و بالاخره روزنامه گاردین اشاره‌ای دارد به کسانی که ممکن است بی‌نظیر بوتو را به قتل رسانده باشند. این روزنامه می‌نویسد خانم بوتو به قدری دشمن داشت که انجام تحقیقات در باره قتل او کار آسانی نیست. گاردین، اسلامگراهای افراطی، ارتش و رقیبان سیاسی خانم بوتو را جزو اشخاص یا نهادهائی می‌خواند که می‌توانند به علل خاص خود در کشتن خانم بوتو دست داشته باشند اما اضافه می‌کند همانطوری که راز کشته شدن ژنرال ضیاء الحق رهبر نظامی پاکستان در سال 1988 همچنان فاش نشده باقی مانده، حتی اگر هویت کسی که دیروز به خانم بوتو شلیک کرد هم روشن شود، ممکن است هرگز معلوم نشود چه کسانی دستور قتل او را صادر کرده‌اند.