سیاست در‌های باز تاجیکستان

شهزاده سمرقندی

تاجیکستان راه‌های هوایی و زمینی خودش را برای کمک غیر نظامی در اختیار ناتو می‌گذارد. رییس جمهور تاجیکستان روز یک‌شنبه رسماً این موضوع را اعلام کرد.

در همین زمینه با شاکرجان حکیم‌اُف، تحلیل‌گر مسایل سیاسی تاجیکستان گفت و گو کرده‌ام.

آیا قبلاً راه‌ها بسته بوده و چه منافعی از این کار نصیب تاجیکستان می‌شود؟

بعد از این‌که توافقاتی از سوی رهبر روسیه با رهبر دولت قرقیزستان صورت گرفت آن‌ها از ادامه‌ی همکاری مخصوصاً در رابطه با مسایل جنگی با ایالات متحده‌ی آمریکا خوداری نموده‌اند.

به طوری که در رسانه‌ها انعکاس یافت، نتیجه‌ی نشست غیر نوبتی سران دولت‌های یورو آسیا معلوم شد، بر عوض این روس‌ها به قرقیزستان دو میلیارد و دویست دلار وعده کردند.

در ازبکستان و آذربایجان و بعضی کشورهای دیگر اتحاد دولت مستقل با وجود آن‌که عموماً جزو نظامیان روسیه نیستند و ارزش استراتژیک دارند، ولی روسیه کوشش می‌کند از سرمایه‌گذاری خودداری نماید.

همین‌طور روسیه در عملی کردن شرط‌نامه‌ای که تا به حال امضا شده و توافقنامه‌هایی که قبلاً به تصویب رسیده است، جدی رفتار نمی‌کند و پیگیر نیست.

به نظر من سفرهای در پیش امامعلی رحمان به بعضی کشورهای اتحادیه‌ی اروپا و از جمله صحبتی که با رهبری ایالات متحده‌ی آمریکا توسط سفیر ایالات متحده‌ی آمریکا در ادامه مشکلات بین تاجیکستان و روسیه شد و شاید با در نظر داشتن اولویت‌های سیاست خارجی اصول درهای باز تاجیکستان است.

اعلام شد در هر صورت تاجیکستان با آمریکا هم همکاری کند و این چند دلیل دارد که بیش از همه وضعیت اقتصادی تاجیسکتان و گذشته از این طالبان و بعضی دایره‌های دیگر حربه‌ی سیاسی که اصولاً هدف‌های آن‌ها خلاف سیاست داخلی تاجیکستان است، در حال گسترش‌اند و به نفع تاجیکستان است که برابر روسیه با آمریکا نیز همکاری داشته باشد تا امنیت کشور خود را تأمین کند.

امامعلی رحمان در کنار پوتین

تاجیکستان تأکید می‌کند سر کمک‌ها حتا به افغانستان کمک‌های غیر نظامی باشد این در شرایطی امکان دارد که تاجیکستان بتواند تمام کمک‌هایی را که از طریق افغانستان وارد تاجیکستان می‌شود کنترل کند. به نظر شما تاجیکستان در این موقعیت هست که بتواند کمک‌های نهادها را کنترل کند و مطمئن شود که این کمک‌ها غیر نظامی هستند؟

در اینجا باید روی دو نکته تأکید کرد. نکته‌ی اول این است که واقعاً در دایره‌ی پیمان عهدنامه‌ی امنیت دسته‌جمعی، تاجیکستان وظیفه دارد که بدون موافقت با روسیه و دیگر کشورهای اعضای پیمان دسته‌جمعی حضور نیروهای نظامی کشورهای دیگر به خصوص آن کشورهایی که در رقابت با روسیه قرار دارند خودداری کنند و یا راه ندهند.

ولی از دیگر سو درباره‌ی مساعدت نمودن برای دسترس شدن کمک‌های غیر نظامی توسط امکان‌های موجود تاجیکستان و البته برای این ترانزیت نیز یک منفعت مالی پیدا می‌کند.

گذشته از این اگر واقعاً روس‌ها عکس‌العمل نشان ندهند و در مواضع‌شان استوار بمانند نتیجه ملاقات مدودوف، رییس جمهور روسیه و اسلام کریم‌اُف، رییس جمهور ازبکستان احتمال آن را بیش‌تر کرده است که تاجیکستان رضایت دهد تا آمریکا آن چرخ‌بال (هلی‌کوپتر) حربی آمریکا را که در فرودگاه «منس» قرقزیستان است به فرودگاه‌های تاجیکستان و به نقطه‌هایی که به قلمروی افغانستان نزدیک‌تر هستند، منتقل کند.

از سفر امامعلی رحمان می‌پرسم که قرار است امروز به بروکسل سفر کند. به نظر شما دلیل این سفر در چیست و امامعلی رحمان انتظار چه چیزی از این سفر به دست بیاورد؟

اخیراً سه کشور متعلق به شوروی از سوی اتحادیه‌ی اروپا پذیرفته شدند. این باید به فال نیک گرفته شود و گذشته از این با وجود آن‌که میان دولت‌های اتحادیه‌ی اروپا و ایالات متحده‌ی آمریکا در بعضی مسایل جهان معاصر اختلاف نظر وجود دارد ولی مسایلی هستند که میان اتحادیه اروپا و ایالات متحده‌ی آمریکا حسن تفاهم وجود دارد.

به همین صورت این شرایط و امکانات خیلی خوب است. فقط با در نظر داشتن منفعت‌های ملی تاجیکستان، رحمان‌اُف باید کوشش کند که در شرایط همکاری رضایت دهد.

چون در مجموع و هم جداگانه کشورهای اروپایی موفق هستند، هم در مسایل اقتصاد و هم در مسایل سیاست و فرهنگ و نزدیک شدن ما با اتحادیه‌ی اروپا باعث پیشرفت دولتمداری و یا سیاست روز تاجیک می‌‌شود.