تنها صداست که می‌ماند

از «فروغ فرخزاد» با توجه به همکاریش با «گلستان‌فیلم»، و طبعا دسترسی به امکانات فنی و استودیویی آنجا، جز صدای گفتار متن فیلم «خانه سیاه است» [مستندی به کارگردانی او، و تهیه‌کنندگی «گلستان‌فیلم»]، و همچنین نوار مصاحبه‌ای حدود پانزده دقیقه که «ایرج گرگین» به سال 1343، در معرفی «فروغ» به‌عنوان شاعری نوپرداز، برای رادیو ایران انجام داد، صداهای بیشتری به‌جا نمانده. صدای شاعری که می‌گفت: «تنها صداست که می‌ماند».

«فروغ» در آن مصاحبه با «ایرج گرگین»، شعری از «مهدی اخوان ثالث» را به‌همراه سروده‌هایی از خود که برگرفته از مجموعه اشعار «تولدی دیگر» بود دکلمه می‌کند. [آیه‌های زمینی، فتح باغ، تولدی دیگر و عروسک کوکی] نوار آن برنامۀ رادیویی و مصاحبه، بیست و سه سال بعد [1356]، در مجموعه‌ای که با عنوان «صدای شاعر» از سوی «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» انتشار می‌یافت، در دسترس همگان قرار گرفت. فرق آن با اصل حذف صدا و پرسش‌های «ایرج گرگین» بود و بعد موسیقی میان‌فاصله‌ها و پس‌زمینۀ دکلمه‌ها که «مجید انتظامی» ساخته بود.

از آن نوار بعدها باز هم نمونه‌های دیگری به بازار آمد که تفاوتش با هم فقط در موسیقی مقدمه و پس‌زمینه بود. یکی از بهترین‌هایش، با موسیقی نرم و لطیفی از ساخته‌های «فریبرز لاچینی». در سال‌های اخیر، صدای فروغ در دکلمۀ اشعارش در همان نوار مصاحبه با «گرگین» را با صدا و نواهای تازه‌تر هم شنیده‌ایم. در «پری‌خوانی‌های خسرو شکیبایی» و در اجرایی با صدای «نیکی کریمی».

از «فروغ» و با صدای او اما جدا از آنچه که گفته شد، دکلمۀ بخشی از آخرین سروده‌اش «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» نیز در دست است که در اصل ضبط خانگی‌ست و احتمالا در خانه و با دستگاه ضبط صوتی معمولی آن را در تمرین نوع اجرا برای ضبط حرفه‌ای‌تری خوانده است.

نسخه‌ای از این دکلمه را در دست داریم که امیدواریم در فرصتی مناسب بخش‌هایی از آن را برای علاقمندان و دوستداران شعر فروغ پخش کنیم.

در آغاز این بخش از خاطرات سفر فروغ دکلمۀ شعر «عروسک کوکی» را با صدای خود می‌شنویم و در ادامه هفتمین قسمت از یادداشت‌های او را از سفر به ایتالیا.
اجرای گفتاری این سفرنامه با صدای «پروین»، بر مبنای ویراستاری «ناصر زراعتی» از متن یادداشت‌های این خاطرات است.

این مجموعه توسط «علیرضا افزودی»، و برای پخش در برنامۀ «منهای هشت و نیم» از رادیو زمانه تهیه شده است
برنامۀ هفتم را از «اینجا» بشنوید!

بخش ششم این سفرنامه را هم در «اینجا» بشنوید!