مورخ لهستانی انقلاب ايران درگذشت

سامان ايرانی

ريزارد كاپوسينسكي(Ryszard Kapuscinski)، نويسنده و روزنامه‌نگار لهستاني، كه نامش بارها براي دريافت جايزه نوبل ادبيات مطرح شده بود، روز سه‌شنبه 23 ژانويه، در سن 74 سالگي در بيمارستاني در ورشو درگذشت.

ريزارد كاپوسينسكي

اين نويسنده كه آثارش به بيش‌ از سي زبان زنده دنيا ترجمه شده، 4 مارس 1932 در منطقه قديمي پينك واقع در شرق لهستان، كه اكنون جزو كشور بلاروس است، به دنيا آمد. او در سن هفت سالگي با مادرش به سيبري مهاجرت كرد و پس از سال‌ها دوري از وطن به ورشو آمد.

كاپوسينسكي اولين شعر خود را در سن 17 سالگي منتشر و از همان زمان كار روزنامه‌نگاري را آغاز كرد.

اواخر دهه پنجاه قرن بيستم بود كه ريزارد كاپوسينسكي با نوشتن گزارش‌هايي از كنگو در روزنامه‌هاي لهستان، به شهرت رسيد.

اين روزنامه‌نگار طي اقامتش در كشورهاي مختلف آفريقا، آمريكاي جنوبي و آسيا، از جمله ايران، از نزديك شاهد جنگ‌هاي داخلي و انقلاب‌هاي بسياري بود كه منجر به تغيير نظام‌هاي سياسي اين كشورها شده بودند. او مشاهداتش را در قالب كتاب‌هايي منتشر كرد. «از جنگي به جنگ ديگر»(1976)، «جنگ فوتبال»(1987) كه درباره آمريكاي لاتين است، «نجاشي»(1978) كه درباره سرنگوني ديكتاتور اتيوپي است و «شاه يا زياده‌روي در قدرت»(1982) كه درباره سقوط آخرين شاه ايران است، از جمله كتاب‌هاي ريزارد كاپوسينسكي است.

تصویر روی جلد کتاب

او همچنين در دهه هشتاد ميلادي نظراتش را در قالب مجموعه مقالاتي با عنوان «حواشي»(1986) و «كلمات قصار»(1990) منتشر كرد. آخرين كتابي كه از كاپوسينسكي منتشر شد، «سفرهاي من با هرودوت» بود كه در سال 2004 به چاپ رسيد.

ريزارد كاپوسينسكي كتاب «شاه يا زياده‌روي در قدرت» را در سال 1980 و در زماني كه در يكي از هتل‌هاي تهران اقامت داشت، نوشته بود. او در آن سال كه انقلابيون ايران به قدرت رسيده بودند، با جمع‌آوري اطلاعاتي از قبيل عكس و يادداشت، به تحليل دلايل سقوط محمدرضا شاه پهلوي مي‌پردازد. ريشه‌هاي جنبش شيعي در ايران چيست؟ و آيت‌الله خميني چگونه به قدرت رسيد؟ از سؤالاتي است كه كاپوسينسكي در اين كتاب به آن‌ها پاسخ مي‌دهد. اين نويسنده با بررسي روند شكل‌گيري انقلاب ايران، از نيروهاي مختلف سياسي در اين كشور پرده‌ برمي‌دارد. در واقع ريزارد كاپوسينسكي در كتاب «شاه يا زياده‌روي در قدرت» با ذكر مثالي از ايران به شرح تاريخ قدرت مي‌پردازد.

مارك زاكوفسكي، ناشر لهستاني آثار كاپوسينسكي، پس از مرگ اين نويسنده اظهار كرد: «كسي نمي‌تواند جاي خالي ريزارد كاپوسينسكي را پر كند. او شجاعترين روزنامه‌نگار و نويسنده لهستاني بود كه هميشه تلاش مي‌كرد بر دانايي‌هايش بيفزايد».

كاپوسينسكي كه در آثارش مي‌كوشيد شيوه‌هاي مختلف تفكر و زندگي مردم جهان را تشريح كند، در جايي مي‌نويسد: «تجربه به من آموخته است كه در هر نقطه از دنيا، جهان به گونه‌اي متفاوت ديده مي‌شود. اگر متوجه تفاوت اين زاويه‌ديدها نشويم، جهان را به درستي درنمي‌يابيم».

لینک مطلب