خاطرات فروغ فرخ‌زاد از سفر به ایتالیا

از فروغ فرخ‌زاد به‌جز دفترهاي شعري که «تولدي ديگر» شناخته‌ترين آنهاست، سفرنامه‌اي ناتمام نيز که خاطرات سفر او به ايتالياست به‌جا مانده.

سفر او با هواپيمايي باري که محموله‌اي از جعبه‌هاي حاوي روده را از تهران به بيروت مي‌برد شروع مي‌شود و بعد، پرواز به بندر برينديزي در جنوب ايتاليا و در ادامه با قطار تا شهر رم.

فروغ، در زمان اين سفر [تير ماه 1335]، بيست و دو سال دارد. سه سالي است از پرويز شاپور، همسرش جدا شده است و جدا افتادن از پسر خردسالش کاميار، او را افسرده و پريشان کرده، طوري که انتشار اولين مجموعۀ شعرش (اسير) در همان سال او را تسلي نمي‌دهد. پس به تصميم و مصلحتي، به‌فکر سفر و تغيير محيط مي‌افتد.

خود در این باره می‌نویسد: «. . . نمي‌توانستم بيشتر بخندم. نه اينکه خنده‌هايم تمام شده بود.نه، بلکه تمام نيرويم تمام شده بود و من به‌خاطر اين که انرژي و نيروي تازه‌اي براي باز هم خنديدن کسب کنم، ناگهان تصميم گرفتم مدتي را از اين محيط دور شوم. آن‌روزها تصور نمي‌کردم که اين سفر اينقدر در روحيۀ من مي‌تواند موثر باشد و تا اين درجه سلامت و آرامش از دست‌رفته‌ام را به‌من بازگرداند. . .»

سفر فروغ به ايتاليا، چهارده ماه طول مي‌کشد. ره‌آورد اين سفر که به‌نوعي سير و سلوک او نيز در خود و نگاه او به زندگي و ارزش‌ها هم هست، سفرنامه‌اي‌ست که بعدها هر هفته بخشي از آن در مجلۀ فردوسي به‌چاپ مي‌رسد. [شماره 313 تا 320، مهر ـ آبان 1336].

اين يادداشت‌ها در جايي ناتمام مي‌ماند و هر چه هست، هماني مي‌شود که بعدها «سيروس طاهباز» در کتاب «زني تنها (در بارۀ زندگي و شعر فروغ فرخزاد)» به‌چاپ مي‌رساند. [سال 1376].

يادداشت‌هاي مربوط به اين سفر به شکلي که هست، براي آشنايي خواننده با سابقۀ تاريخي کشور ايتاليا، و يا جلوه‌هاي توريستي شهر رم نيست. چرا که فروغ در پي نوشتن گزارش سفر نبوده. اما در خواندن آن، خوانندۀ اهل ـ خواننده‌اي که با شعر فروغ کمابيش آشنايي دارد ـ مي‌تواند خود فروغ را کشف ‌کند، سادگي ذاتي او را ببيند و رگه‌هاي ناب و درخشان ذوق و قريحۀ او را ‌بيابد. زمينۀ اصلي و اتودهاي اوليۀ برخي از زيباترين اشعار فروغ را که بعدها در «تولدي ديگر» در آمد لابلاي سطرهاي همين يادداشت‌هاي سفر او مي‌بينم و مي‌خوانيم.

آنچه که خواهید شنید اجرای گفتاری این سفرنامه است با صدای «پروین»، که در شانزده قسمت برای علاقمندان پخش خواهد شد.

پیرایش و ویراستاری متن گفتارها از «ناصر زراعتی» بر مبنای یادداشت‌های فروغ فرخ‌زاد است از این سفر، و برگرفته از نسخۀ چاپ شده در کتابی که شرحش رفت.

این مجموعه توسط «علیرضا افزودی»، و برای پخش در برنامۀ «منهای هشت و نیم» از رادیو زمانه تهیه شده است

بخش اول این سفرنامه را در «اینجا» بشنوید!