«جنگ به ضرر هند و پاکستان است»

رضا جمالی

بان کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل در سالگرد کشته شدن بی‌نظیر بوتو خواستار تشکیل یک کمیته مستقل برای شناسایی عاملان ترور رهبر فقید حزب مردم پاکستان شد.

با گذشت یک سال از ترور بوتو، هنوز پرسش‌های بسیاری در مورد این حادثه بدون پاسخ مانده است. قدرتمند‌تر شدن طالبان در افغانستان و پاکستان‌، بحران میان هند و پاکستان که در پی حمله تروریستی گروه‌های اسلام‌گرای افراطی مستقر در پاکستان به شهر بمبئی آغاز شده است، موضوعات پیش‌رو بودند که با خانم فیروزه نهاوندی استاد دانشگاه در بروکسل و کارشناس کشورهای در حال توسعه در میان گذاشتم.

خانم دکتر نهاوندی، دبیر کل سازمان ملل، روز شنبه در سالگرد ترور خانم بی‌نظیر بوتو خواستار تشکیل کمیته‌ای مستقل برای شناسایی عاملان قتل رهبر فقید حزب مردم پاکستان شده است. از چه رو سازمان ملل اصرار دارد که عاملان این ترور شناسایی بشوند؟

مشکل امروز این است که در منطقه، ناامنی زیاد است و برای سازمان ملل هم بعد از یک سال هنوز درست معلوم نشده که واقعاً چه اتفاقی افتاد و خانم بوتو چگونه کشته شدند.

بعضی‌ها می‌گویند از تیراندازی بوده و گروهی می‌گویند از انفجار بمب کشته شده است. به هر حال روشن کردن این موضوع می‌تواند به وضعیت امنیت در منطقه و به خصوص پاکستان کمک کند که این نکته‌ی مثبتی خواهد بود.

پیش‌تر یک تیم تجسس حرفه‌ای از اسکاتلند‌یارد در این تحقیقات شرکت کرده بودند. نتایج به دست آمده برای سازمان ملل، کافی و رضایت‌مند نبوده است. آیا شما از نتیجه‌ای این تحقیقات خبری دارید؟

همان طور که روشن است اسلام‌گرایان افراطی در این جریان دست داشته‌اند. به هر حال در آن منطقه فعلاً ناامنی وجود دارد که ناشی از حضور این گروه‌های افراطی و نیز از مشکلات اقتصادی است که به خصوص پاکستان با آن درگیر است.

گمانه‌زنی‌ها درباره‌ی ارتباط آقای پرویز مشرف، رییس‌جمهور پیشین پاکستان با این ترور همچنان باقی است. از سوی دیگر، گروه‌های افراطی اسلام‌گرا هم از مهم‌ترین مظنونان این عملیات تروریستی هستند.

آیا حملات اخیر به بمبئی در هندوستان از سوی این نیروهای افراطی دلیلی بر این نیست که افکار عمومی را از درون پاکستان به خارج از این کشور معطوف کنند؟

درباره‌ی‌ حملات اخیر در هندوستان باز هم باید آن را در چارچوب مشکلات منطقه‌ای بررسی کرد. چون با وضع آمریکا در آن منطقه مثلاً در افغانستان و یا کمک پاکستان به آمریکا در جنگ با تروریست‌ها و طالبان مربوط است.

همچنین در رابطه با بحران پاکستان و هندوستان این حملات تروریستی می‌تواند با انتخاباتی که در هندوستان برگزار خواهد شد، ربط پیدا ‌کند.

به هر حال، حملات تروریستی در هندوستان نشان‌دهنده‌ی این است که وضع اسلام‌گراها در منطقه به قدری خوب است که بتوانند حملات به این دشواری در یک کشور دیگر انجام دهند.

همه‌ی این‌ها نشان‌دهنده‌ی این است که آن‌ها یک شبکه‌ی بین‌المللی هستند. یعنی این را نمی‌توان به یک گروه کوچک نسبت داد بلکه یک گروه بین‌المللی پشت تمام این چیزهاست.

شما گفتید شرایط اسلام‌گراها در منطقه خوب است. چه کسانی و عواملی در حمایت از این گروه‌ها دخیل هستند؟

اگر می‌گویم وضع اسلام‌گراها خوب است به خاطر این است که هنوز نتوانسته‌اند کنترلشان کنند. پاکستان که نتوانسته است، هندوستان هم نمی‌تواند کاری بکند.

در افغانستان هم نمی‌شود کنترل کرد و اتفاقاً این اواخر پاکستان تعدادی از نیروه‌های خودش را به مرز هندوستان اعزام کرد و این هم یکی از مشکلات امروز منطقه در چارچوب جنگ با ترور است.

به خاطر این‌که اگر پاکستان نیروی خودش را به مرز هندوستان ببرد، مجبور است نیرویی را که فعلاً در مرز افغانستان است، ببرد.

چنین کاری وضع آمریکا را در افغانستان خراب می‌کند‌. برای این‌که پاکستان به آمریکا در جنگ با ترور در افغانستان کمک می‌کند.

در نتیجه هیچ‌کدام از این عوامل ترور نه در افغانستان، پاکستان و نه در هندوستان فعلاً کنترل شده نیستند. در نتیجه نمی‌شود گفت اسلام‌گراها در منطقه تضعیف شده‌اند.

حمله تروریستی به شهر بمبئی

تنش میان هند و پاکستان به عنوان دو قدرت اتمی جهان به شدت افزایش پیدا کرده است. گروهی معتقدند بازیگرانی خارج از شبه‌قاره‌ی هند در افزایش این تنش نقش بازی می‌کنند، از جمله آمریکا برای فشار بیشتر بر پاکستان جهت مبارزه با گروه‌های تروریستی. شما چقدر با این قضیه موافقید؟

نمی‌دانم فشارهای خارج چگونه می‌تواند مشکل منطقه‌‌ای را حل کند. یعنی آمریکا نمی‌تواند فشار بیشتری برای مبارزه با تروریسم به پاکستان بیاورد.

پاکستان معتقد است تمام کارهایی که می‌تواند برای مبارزه با ترور بکند، انجام می‌دهد. در ضمن، مقامات پاکستان معتقدند هنوز مدرک مستدلی وجود ندارد که ثابت کند همه‌ی تروریست‌ها از پاکستان بودند.

واقعاً هیچ چیزی روشن نیست. در نتیجه، فشار بیشتر به پاکستان برای مبارزه با تروریسم کار بسیار سختی است. دولت فعلی پاکستان هم دولت بسیار قوی نیست که بتواند بهتر از زمان ژنرال مشرف کار کند.

فکر می‌کنم نه هندوستان و نه پاکستان دلشان نمی‌خواهد جنگی پیش بیاید، برای این‌که نتیجه‌ی این کار باز هم امنیت منطقه را بدتر می‌کند‌.

فراموش نکنیم هر دو کشور هم دارای بمب اتم هستند و هم دارند سعی می‌کنند وضع اقتصادی خودشان را درست کنند.

این اتفاقات می‌تواند روی انتخابات آینده‌ی هندوستان اثر بگذارد که مثلاً گروه ناسیونالیست‌ها در هند بیشتر پیش بروند. ولی جنگ در آن منطقه، فقط کشور‌های منطقه را ضعیف‌تر می‌کند.