نگاهی به ورزش در سالی که گذشت

ایرج ادیب‌زاده

سال ٢٠١٠میلادی، که در روزهای نخست آن هستیم، سالی خواهد بود پر از رویدادهای مهم ورزشی در جهان. مهم‌ترین‌ها بدون شک بازی‌های المپیک زمستانی است در ونکور کانادا، ١٢ تا ٢٨ فوریه و دیگری جام جهانی فوتبال؛ که برای نخستین بار در قاره‌ی آفریقا به میزبانی آفریقای جنوبی در هشت شهر این کشور با حضور ٣٢ تیم برتر جهان، از ١١ ژوئن تا ١١ژوئیه، برگزار می‌شود.

تیم فوتبال ایران با شکست در دور راه‌یابی قاره‌ی آسیا نتوانست اجازه‌ی حضور در جام جهانی فوتبال را به دست بیاورد. در عوض یک تیم دیگر از ورزش‌های گروهی ایران در یکی دیگر از رویدادهای مهم ورزشی سال ۲۰۱۰ حاضر است.

تیم مردان بسکتبال ایران که از ٢٨اوت تا ١٢ سپتامبر در رقابت‌های قهرمانی بسکتبال مردان جهان در ترکیه در کنار ٢٣ کشور دیگر رقابت می‌کند.

تیم بسکتبال مردان ایران با نخستین راه‌یابی به قهرمانی جهانی فیبا، در حال حاضر در رده‌بندی بهترین تیم‌های جهان و در مکان بیست و یکم قرار گرفته است. بالاتر از نیجریه، ونزوئلا، لبنان، اسرائیل و کره جنوبی.

به این ترتیب بسکتبال مردان ایران بهترین تیم ورزشی این کشور در سال ٢٠٠٩ خواهد بود. بسیار بالاتر و موفق‌تر از فوتبال ایران که روزی شماره‌ی یک آسیا بود و جزو ٣٠ تیم برتر جهان و حالا، در آخرین رده‌بندی جهانی فیفا با ١٠ پله سقوط در مکان شصت و چهارم قرار گرفته است.

بدون شک با سه شکست پی‌در‌پی روزهای اخیر تیم فوتبال ایران برابر اردن، قطر و مالی در رده‌بندی آینده‌ی فیفا، پایان ژانویه، تیم ایران به مکان پایین‌تری سقوط می‌کند.

اما اگر تیم فوتبال ایران با حذف از جام جهانی و شکست‌های بد از اردن در مقدماتی جام آسیا از قطر و مالی در جام بین‌المللی دوستی قطر روزهای بدی را می‌گذراند، در عوض دو بازی‌کن ملی‌پوش فوتبال ایران، جواد نکونام و شجاعی، در باشگاه اوساسونا در لیگ یک اسپانیا از دلایل مهم درخشش این باشگاه هستند.

باشگاهی که حالا در رده‌ی دوازدهم لیگ قرار دارد. اوساسونا در ورزشگاهش موفق شد، تیم پر ستاره‌ی رئال مادرید با کریستیانو رونالدو و یارانش را بدون گل متوقف کند. یکی از عکس‌های روز فیفا به رویارویی جواد نکونام ملی‌پوش ایرانی در اوساسونا، با کریستیانو رونالدو، گران‌ترین بازی‌کن جهان، اختصاص دارد.

اما ورزش جهان در سالی که گذشت. اوسین بولت دونده‌ی دوهای سرعت جاماییکا، قهرمان قهرمانان سال ٢٠٠٩ بود. اوسین بولت در قهرمانی جهان دو میدانی سال گذشته رکورد دوی صدمتر مردان را به میزان ٩ ثانیه و ٥٨ صدم ثانیه شکست. رکورد دوی ٢٠٠متر مردان را هم همین‌طور با زمان ١٩ ثانیه و ١٩ صدم ثانیه، بهتر کرد.

اوسین بولت تنها چهره‌ی شکست‌ناپذیر دوهای سرعت جهان در سال ٢٠٠٩ بود. در دنیای فوتبال لیونل مسی آرژانتینی موفق‌ترین چهره بود که هم برنده‌ی توپ طلای سال ٢٠٠٩ شد،هم بهترین بازی‌کن جهان از نگاه فیفا.

در عین حال باشگاهش بارسلونا هم، با بردن ٦ جام پی درپی در یک فصل، بهترین باشگاه جهان در سال ٢٠٠٩ بود و رکورددار جهان از نظر پیروزی در یک فصل.

اما ورزش ایران در سال ٢٠٠٩؛ سالی که در پی شکست‌های سنگین کاروان المپیک ایران، در بازی‌های المپیک پکن، با حذف تیم ملی فوتبال ایران در راه‌یابی به جام جهانی ادامه پیدا کرد و با یک جنجال سیاسی، نه ورزشی، تکمیل شد.

جنجالی که در شب آغاز سال نوی میلادی آغاز شد، با فرستادن تبریک سال نو ٢٠١٠ به همه‌ی اعضای فیفا، از جمله اسرائیل، از سوی مسئول کمیته‌ی روابط بین‌الملل فدراسیون؛ که بازتاب آن همچنان هنوز ادامه دارد و به استعفای مسئول روابط بین‌المللی فوتبال منجر شده و یکی از نمایندگان مجلس، یحیی‌زاده، این رویداد را بدتر از همه‌ی شکست‌های ورزش ایران توصیف کرده است.

تیم ملی بسکتبال ایران (عکس: AFP)

مرتضی شمس کارشناس ورزش و روزنامه‌نگار در تهران، سال ٢٠٠٩ را برای ورزش ایران سال شکست‌ها و ادامه‌ی رسوایی دوپینگ در وزنه‌برداری، توصیف می‌کند:

متأسفانه سال بسیار ناکامی را در ورزش کشورمان سپری کردیم و سرآمد آن پیامدهای شکست سنگین در المپیک پکن بود که به سال ٢٠٠٩ میلادی هم کشیده شد و از آن لحظه تا امروز ما ناکامی‌های زیادی را تجربه کردیم.

تیم ملی فوتبال، یکی از پرامیدترین کاروان‌های ورزشی کشورمان، نتوانست یکی از چهار سهمیه‌ی آسیا برای شرکت در جام جهانی را به دست آورد، که بسیار دردناک بود.

ما به لحاظ نیروی انسانی کمبودی نداریم. می‌دانید که الان حداقل دو تن از بازی‌کنان ملی‌پوش‌مان در لالیگای اسپانیا ستاره‌اند، ولی ما در مقابل تیم‌هایی مثل اردن در تهران می‌بازیم.

بعد از آن، حذف چهار سهمیه‌مان در جام باشگاه‌های آسیا رخ داد، که باز این هم به مراتب دردناک‌تر از حذف تیم ملی‌مان در راه‌یابی به جام جهانی بود. اخیراً هم که افتضاح دوپینگ در وزنه‌برداری؛ که من فکر می‌کنم حیثت وزنه‌برداری ما در سطح جهان و آسیا را از بین برد.

من تمام این‌ها را متأثر از سیاست‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و خودمحوری‌های غلط آقای مهندس علی‌آبادی رئیس پیشین سازمان تربیت بدنی ایران می‌دانم.

ایشان «بر روی شاخ داشت بُن می‌برید» و هرچه ما به ایشان تذکر دادیم و روزنامه‌نگارهای دیگر گفتند و هشدار دادند، کار خودشان را ادامه دادند و اصلاً برایشان مهم نبود که آینده‌ی ورزش چه خواهد شد.

تمام این‌ها دست به دست هم دادند و الان ما به جایی رسیدیم که سرخوردگی در ورزش کشور واقعاً بی‌داد می‌کند. پیش از این در مسابقات فوتبال باشگاه‌های برتر کشور، برای بازی‌های پرسپولیس یا استقلال با تیم‌های ته جدولی، بالغ بر ٦٠ تا ٧٠ هزار تماشاگر در ورزشگاه حضور داشتند.

اما الان در حساس‌ترین بازی‌های لیگ فوتبال برتر کشورمان به جرأت می‌شود گفت شمار تماشاگران از مرز ٢ یا ٣ هزار نفر تجاوز نمی‌کند.

تمام این‌ها مؤید این سرخوردگی است و متأسفانه در یک جمع‌بندی کلی، البته به استثنای بخشی از کشتی و بسکتبال، ما می‌بینیم که سال بسیار بدی را سر کردیم.

امیدوارم با تغییر ریاست ورزش کشور و جای‌گزین شدن دکتر علی سعیدی به جای آقای مهندس علی‌آبادی، شاید بارقه‌ای از امید در دل ورزش کشور روشن شود و دوره‌ی چهارساله‌ی ایشان مطابق اسلاف گذشته‌شان نباشد و ما شاهد شکوفایی و رشد ورزش کشورمان باشیم.

اما جنجال سیاسی- ورزشی فرستادن پیام تبریک سال نو میلادی به فدراسیون فوتبال اسرائیل، که باعث استعفای مسئول امور بین‌الملل فدراسیون فوتبال شد، فشارهایی هم‌چنان برای استعفای علی کفاشیان رئیس فدراسیون فوتبال ایران هم ایجاد کرده است.

مرتضی شمس عقیده دارد، در صورت چنین امری، فوتبال ایران بار دیگر از سوی فیفا با مشکل دخالت سیاست در فوتبال روبه‌رو خواهد شد.

البته من امیدوارم کار اصلاً به این‌جا نکشد. چون همان‌طور که شما هم اشاره کردید، هیچ اتفاق خاصی رخ نداده است. این که حالا ما با رژیم اشغال‌گر اسرائیل، ارتباط سیاسی نداریم، به جای خود محترم و شاید جزو دیدگاه‌های کشور ما و مردم کشور ما باشد.

ولی آن چه رخ داده است، من فکر می‌کنم ارسال یک پیام تبریک بوده که مسئول روابط بین‌الملل فدراسیون فوتبال برای تمام اعضای زیرمجموعه‌ی فیفا ارسال کرده و قاعدتاً فدراسیون فوتبال اسرائیل هم جزو لینک‌های زیرمجموعه فیفا هست.

علی‌کفاشیان، رئیس فدراسیون فوتبال ایران

اما این که بیایند و روی این مسأله پافشاری کنند، از پیامدهای فوتبال سیاسی- ورزشی در ایران است که نشان می‌دهد یک جایی سیاست نمی‌گذارد ورزش کار خودش را بکند، راه خودش را برود. نمی‌گذارد ورزش تعالی خودش را داشته باشد و نمی‌گذارد ورزش میدان دوستی‌ها، صفا و صمیمیت‌ها باشد. این یک موضوع.

موضوعی دیگر این که من احساس می‌کنم به نوعی مستمسک بسیار مناسبی برای مخالفین آقای کفاشیان به وجود آمده که با ایشان تصویه حساب کنند.

شما بیایید میزان قصور و گناه آقای کفاشیان را در این آیتم بسنجید. ایشان به عنوان رئیس فدراسیون فوتبال آیا موظف بوده که هر پیامی که ارسال می‌شود را تک به تک چک کند؟! این است که قاعداً ایشان از این اتهامات مبرا است.

ولی اگر این فشارها کار را به جایی برساند که منتج به حذف آقای کفاشیان بشود، امیدوارم حداقل با استعفا باشد.

حتماً به خاطر دارید وقتی آقای علی‌آبادی در دوره‌ی پیشین بعد از جام جهانی ٢٠٠٦ آلمان به صورت یک‌طرفه از سوی خودشان باعث حذف آقای دکتر محمد دادکان از ریاست فدراسیون فوتبال ایران شدند، چه تبعاتی به همراه داشت.

تعلیق فدراسیون فوتبال ما و در نهایت تشکیل یک کمیته‌ی انتقالی برای بازنویسی و بازنگری در اساسنامه‌ی فدراسیون فوتبال و ده‌ها مشکل دیگر که پیش آمد و برای دو سال فوتبال ما را فلج کرد.

امیدوارم بار دیگر این اتفاقات تکرار نشود. هرچند که متأسفانه در ایران ما به کرات شاهد بودیم که از یک سوراخ نه دو بار، بلکه ده‌ها بار گزیده می‌شویم.

انشاالله که آقای یحیی‌زاده هم قدری معقول‌تر به این قضیه نگاه کنند و اگر خرده حسابی با شخص آقای کفاشیان دارند، کاری نکنند که با این نوع دیدگاه فوتبال کشور ما قصابی و قربانی شود.

آن چه برای همه‌‌ی ما مهم است، اعتبار و افتخار و اعتلای نام ایران است و اگر این افتخار و اعتلا می‌تواند از فدراسیون فوتبال برخیزد، خب چه بهتر. بیاییم کمک کنیم و بگذاریم که از طریق فوتبال نام ایران بلندآوازه شود.