همبستگی دانشجویان اروپا با جنبش دانشجویی ایران

ایرج ادیب‌زاده

در آستانه‌ی فرارسیدن روز دانشجو در ایران، قرار داریم. تا امروز بیانیه‌های مختلفی در پیوند با این روز از سوی نهادهای فعال دانشجویی و چهره‌های سیاسی منتشر شده است. دانشجویان سبز دانشگاه علم و صنعت ایران در بیانیه‌ی‌ خود ضمن محکوم کردن تهدید و بازداشت فعالین دانشجویی کشور و تقاضای آزادی همه‌ی زندانیان، اعلام کرده‌اند: «روز شانزدهم آذر را که نماد پیوند دانشگاه و جامعه است، روز عزای علم و صنعت عنوان کرده و در ساعت ۱۲ روز سه ‌شنبه شانزدهم آذر ۱۳۸۹ با نمادهای سیاه و سکوت به نشان پایبندی به مبارزه‌ی مسالمت‌آمیز در پارک شهید آسا حاضر می‌شویم، تا نشان دهیم دانشگاه همواره زنده است.»

دانشجویان دموکراسی‌خواه دانشگاه تهران نیز در بیانیه‌ی خود شانزدهم آذر را نمادی برای باهم بودن توصیف کرده‌اند و خواستار حضور پرشکوه دانشجویان در صحنه‌ی مطالبات برحق خود شده‌اند.مهدی کروبی، از فعالان سیاسی مخالف دولت، در پیامی به مناسبت روز دانشجو، خطاب به دانشجویان و دانشگاهیان با تأکید به مقاومت‌ورزی و ایستادگی در مقابل قانون‌شکنان و تمامیت‌خواهان گفته‌ است: «فرزندان من! روزی در همین نزدیکی‌ها، کشور از آن شما خواهد بود.»در کشورهای مختلف جهان هم تکاپوهایی برای تدارک برنامه‌های مختلف به مناسبت روز دانشجو در ایران دیده می‌شود. به همین مناسبت یک گردهمایی بین‌المللی با حضور چهره‌های سرشناس فرانسوی و ایرانی با عنوان روز دانشجو در ایران در تالار مرکزی شهرداری پاریس در روز ۴ دسامبر ۱۳ آذر برگزار شد.

بهی جنتی عطایی، مسئول روابط عمومی مراسم روز دانشجو در پاریس، می‌گوید:

امروز یک کنفرانس بین‌المللی در شهرداری پاریس با حضور چند دانشجوی فعال که از ایران خارج شد‌ه‌اند برگزار شد. این دانشجویان پیش از انتخابات سال ۱۳۸۸هم فعالیت‌های سیاسی و حقوق بشری داشتند که در جریان انتخابات زندانی شدند و برای اعترافات اجباری تحت شکنجه قرار گرفتند این دانشجویان درباره‌ی این مسائل برای ما صحبت کردند. آقای پی‌یر شاپیرا، معاون شهرداری پاریس در روابط بین‌المللی کنفرانس را افتتاح کردند. آقای کریم لاهیجی که نایب رئیس فدراسیون جهانی حقوق بشر و فعال حمایت از حقوق بشر ایران هستند، به بررسی وضعیت بی‌سابقه‌ی نقض حقوق انسانی در ایران پرداختند.

خانم آزاده کیان، استاد جامعه‌شناسی و پژوهشگر دانشگاه پاریس در مورد اهمیت جنبش دانشجویی ایران نیز بحث‌هایی کردند. آقای مارک برانسکی Marek Baranski نماینده‌ی کمیته‌ی اتحادیه‌ی دانشجویان اروپا با حضور خود همبستگی دانشجویان اروپایی را با جنبش دانشجویی ایران اعلام کردند. دانشجویان فعال حاضر در جلسه‌ی بحث و گفت‌وگو آقایان سپهر عاطفی، پویان محمودیان، محمد صادقی، صادق شجاعی و خانم نسیم سرآوندی بودند که در این میزگرد صحبت کردند و به تجزیه و تحلیل جنبش دانشجویی ایران پرداختند.

همچنین به بررسی راهکارهای ممکن برای آینده‌ی این جنبش پرداختند و به سئوال‌های مطرح شده در جلسه پاسخ دادند. این کنفرانس با پوشش و هماهنگی گروه‌های مختلفی صورت گرفته است؛ ازجمله شبکه‌ی فعالین دانشجویی خارج از کشور، فدراسیون جهانی دفاع از حقوق بشر، جنبش برای ایران، اتحادیه برای ایران و حمایت امنیستی انترناسیونال بنیاد پومند و دیگر نهادهای حقوق بشری.

محمد صادقی، دانشجوی ساکن فرانسه، عضو شورای مرکزی سازمان ادوار تحکیم وحدت و عضو سابق شورای عمومی دفتر تحکیم وحدت، پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران بازداشت و پس از تحمل دوماه زندان با وثیقه‌ای سنگین آزاد شده و به پاریس آمده است.او درباره‌ی نکات اصلی آن‌چه در کنفرانس بین المللی شهرداری پاریس در سخنرانی خود در مراسم روز دانشجو در عنوان کرده‌ است، می‌گوید:

صحبت من درخصوص ارزیابی وضعیت جنبش دانشجویی، این بود که ما نمی‌توانیم شرایط فعلی جنبش دانشجویی را ارزیابی و عنوان کنیم که مثلاً جنبش دانشجویی در رخوت و رکود قرار دارد؛ بی‌آن‌که ما فضای سرکوب را هم در نظر بگیریم. امروز نگاه پلیسی و امنیتی‌ای که در تمام حوزه‌ها وجود دارد؛ چه حوزه‌ی خصوصی، چه حوزه‌ی عمومی جامعه، باعث شده است که دانشجویان در عمل امکان فعالیت نداشته باشد، اما من معتقدم که کماکان دانشجویان به دنبال خلاقیت و نوآوری در جهت پیشبرد مسیر مبارزاتی و پیگیری مطالبات خودشان هستند. این یک بخش از صحبت‌های من بود.

بخش دیگر در مورد ارائه‌ی راهکار بود. من سئوالی را مطرح کردم و آن این که اساساً ما که در خارج از کشور قرار داریم، آیا در جایگاهی هستیم که امکان ارائه‌ی راهکار به دانشجویانی را داشته باشیم که آن‌جا زیر ضرب سرکوب و فشار نهادهای امنیتی هستند؟ آیا ما بدون درنظر گرفتن محدودیت‌هایی که آنها دارند، بدون در نظر گرفتن فشار و سرکوبی که پیکره‌ی جنبش دانشجویی تحمل می‌کند امکان ارائه راهکار به آنها را داریم؟

البته پیشنهادهایی را هم به عنوان کسی که به تازگی از آن فضا بیرون آمده و هنوز مناسباتش با دانشجویان قطع نشده است داده‌ام. ازجمله این‌که به نظر من دانشجویان باید به دنبال ارائه‌ی راهکاری باشند که بیشترین کارایی و کمترین هزینه را داشته باشد. برای مثال خروج از فضای دانشگاه. یعنی ارتباط‌شان را با برنامه‌ریزی و هماهنگی بیشتر با بدنه‌ی بازار، با نهاد خانواده، با بستگان و خویشاوندان بیشتر کنند. آن‌چه در فضای مجازی کشور، یعنی در فضای اینترنتی دارد رخ می‌دهد، آن را مکتوب کنند و در اختیار کسبه، بازار، بستگان و خانواده‌ی خود قرار دهند که کار کم هزینه‌ای هم هست تا در خصوص فعالیت‌های باند نظامی‌ـ امنیتی اطلاع‌رسانی شود که بر سرنوشت ایران حاکم است.

همچنین حضور در نهادهای غیرسیاسی داخل دانشگاه ضرورت دارد؛ مثل کمیته‌های پژوهشی، کمیته‌های صنفی که هزینه هم ندارد. حضور در این کمیته‌های پژوهشی و آموزشی باعث می‌شود ارتباط دانشجویان باهم بیشتر شود تا بتوانند دیالوگ برقرار کرده و از نقطه ‌نظرات همدیگر بهره‌مند شوند.

شما با ایران، با دانشجویان و گروه‌های فعال دانشجویی در ارتباط هستید. فکر می‌کنید امسال مراسم روز دانشجو در ایران چطور برگزار شود؟

واقعاً شرایط قابل پیش‌بینی نیست. من کماکان ارتباطم را با فعالین دانشجویی در داخل ایران حفظ کرده‌ام. منتهی در آستانه‌ی شانزدهم آذر و روز دانشجو، اخبار حاکی از روزهایی پرالتهاب در فضای دانشگاه‌هاست. البته ما در هفته‌ی گذشته بیانیه‌ی دانشجویان دانشگاه آزاد، همچنین تجمع اعتراضی دانشجویان دانشگاه خواجه نصیر و همچنین اطلاعیه‌ی دانشجویان دموکراسی‌خواه دانشگاه تهران را دیدیم.

اینها نشانه‌هایی‌ست از این که دانشجویان علی‌رغم وجود سرکوب شدید و بسته شدن تمامی منفذهای تنفسی برای آنها که اساساً امکان فعالیت‌های منتقدانه، تشکیل گروه یا امکان فعالیت‌های غیر سیاسی نظیر فعالیت‌های صنفی یا فوق‌برنامه یا انتشار نشریات را ندارند، اما باز به فعالیت خود ادامه می‌دهند.تصور من براین است که دانشجویان در آستانه‌ی روز شانزدهم آذر با این‌که امکان برگزاری مراسم یا تجمع را به دلیل تیغ برنده‌ی سرکوب بر پیکره‌ی نحیف جنبش دانشجویی‌ ندارند اما به انحای مختلف در مسیر اطلا‌ع‌رسانی و گرامیداشت یاد و خاطره‌ی زندانیان سیاسی و همچنین افزایش آگاهی مردم و افشاگری در خصوص دولت کودتایی که در ایران حاکم است فعالیت می‌کنند. قطعاً برنامه‌هایی را دوستان و رهبران جنبش دانشجویی در ایران خواهند داشت. کمااین‌که در همین هفته‌ی اخیر و سه چهار روز مانده به روز شانزدهم آذر شاهد تحرکاتی در دانشگاه‌های مختلف کشور بوده‌ایم.

امروز نماینده‌ی کمیته‌ی توسعه‌ی اتحادیه‌ی دانشجویان اروپا، همبستگی دانشجویان اروپا را با جنبش دانشجویی ایران اعلام کرد. این مسئله چقدر برای شما اهمیت دارد؟

من فکر می‌کنم اصلاً هدف از برگزاری چنین سمینارهایی همین برانگیختن حساسیت نهادهای بین‌المللی است در خصوص آن‌چه در ایران اتفاق افتاده است. یعنی اگر ما بتوانیم حداقلی از این حساسیت را برانگیزیم و جامعه‌ی ‌بین‌المللی را نسبت به اتفاق‌هایی که در ایران رخ می‌دهد آگاه کنیم، بزرگ‌ترین دستاورد این سمینارها خواهد بود. وگرنه صحبت‌هایی که در خصوص جنبش دانشجویی می‌شود، می‌تواند در فضای دیگری هم باشد.

من خودم این را اتفاق مبارک و میمونی می‌دانم. این که نماینده‌ی دانشجویان اتحادیه‌ی اروپا و همچنین مسئولین شهر پاریس در مراسم حضور پیدا کردند و بسیاری از فرانسوی‌ها از نزدیک در جریان تجربیات و راهکارهای دانشجویان ایران قرار گرفتند، باعث می‌شود که نهادهای بین‌المللی حقوق بشری با حساسیت بیشتری اخبار ایران را پیگیر باشند و بتوانند با فشار بر دولت نامشروع ایران، حداقل بار سرکوب و فشار و هزینه‌ای که بر دوش دانشجویان، مردم، فعالین سیاسی و احزاب هست کمتر شود.من امیدوارم این اتفاق بیفتد و با برگزاری چنین برنامه‌هایی نهادهای بین‌المللی و اروپایی و آمریکایی، آگاهی بیشتری نسبت به آن‌چه در ایران در حال وقوع است پیدا کنند.