درسی که گامبیا به جمهوری اسلامی داد

ایرج ادیب‌زاده

۴۸ ساعت پس از اعلام قطع رابطه‌ی کامل کشور آفریقایی گامبیا با جمهوری اسلامی، دو مقام ارشد حکومت اسلامی گفته‌اند: «گامبیا تحت فشار کشورهای دیگر کلیه‌ی روابط خود با ایران را قطع کرده است.»

این پرسشی است که با دکتر حسین لاجوردی، رئیس انجمن پژوهشگران ایران در پاریس در میان گذاشته‌ام.

حسین لاجوردی

من تصورم این است که در مرحله‌ی اول اگر کسی گامبیا را بشناسد، این کشوری که فقط ۱۱ هزار کیلومتر مساحت دارد و یک میلیون و هفتصد هزارنفر جمعیت، کشور فقیری است که شاید فقیرترین کشور آفریقا باشد؛ کشوری که درآمد سرانه‌‌ی سالیانه‌‌اش ۳۴۰ دلار است. مقایسه کنید ۳۴۰ دلار را با مثلا درآمد سرانه در ایران که حدود چهارونیم تا پنج هزار دلار و در نروژ پنجاه و هشت هزار دلار است، می‌ببیند که این مردم در چه فقری دارند زندگی می‌کنند.

کشوری که در طول مثلاً ده‌سال فقط و فقط توانسته ۱۵ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی را به کشورش جلب کند. بنابراین وقتی به این کشور نگاه می‌کنیم که هیچ چیزی برای ادامه‌ی زندگی خودش ندارد، درمی‌یابیم که می‌شود با یکی دو میلیون دلار این کشور را خرید. به این معنا که رأیش را خرید و از آن استفاده‌هایی کرد. پس طبیعی است اگر به قول جمهوری اسلامی فشار خارجی وجود داشته باشد، پس کشورهای دیگر می‌توانند از این دو میلیون دلار کمی بیشتر بدهند و این کشور را بخرند، اما من به سئوال شما برگردم که اشاره کردید حکومت جمهوری اسلامی این موضعگیری را ناشی از فشار خارجی از طرف آمریکا و صهیونیست‌ها دانسته‌اند.

مقامات جمهوری اسلامی به طور مرتب اعلام می‌کنند که هیچ گونه فشار خارجی نمی‌تواند بر ایران وارد شود. پس به این ترتیب فشار خارجی می‌تواند وارد شود و وجود دارد. آن‌هم بر کشوری مثل گامبیا با یک میلیون و هفتصد هزار نفر جمعیت و فقیرترین کشور آفریقا و دنیا.

شما انگیزه‌ی جمهوری اسلامی را برای ارتباط با این کشورهای فقیر آفریقایی در چه می‌دانید؟

اگر ما دقیق‌تر به این موضوع بپردازیم، می‌بینیم که در این رابطه نه فقط بحث توقیف کشتی اسلحه است، بلکه بحث از دست دادن یک رأی در سازمان ملل متحد برای جمهوری اسلامی است. مطلع هستید که جمهوری اسلامی به طور مرتب در رأی‌گیری‌های سازمان ملل متحد از این نوع کشورها استفاده می‌کند. چون این کشورها محتاج هستند و می‌شود با مقدار کمی مثل یک یا دو میلیون دلار، این رأی‌ها را برای مدت یک‌سال خریداری کرد. امروز وقتی که برمی‌گردیم به مسائلی که توسط جمهوری اسلامی در کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین دارد جای باز می‌کند، می‌بینیم که هریک از اینها تنها برای این است که جمهوری اسلامی می‌خواهد جایگاهی در این کشورها برای خود باز کند.

یکی به دلیل خریدن رأی. دوم به دلیل این‌که از طریق روابط دیپلماتیک با این کشورها بتواند مسائل تروریستی خودش را پیش ببرد. به هیچ نتیجه‌ای جز این نمی‌توان رسید. می‌دانید که گامبیا خود به طور مرتب متهم به این است که نقض حقوق بشر در این کشور صورتی بالا دارد و به این معنا تمام کسانی که با جمهوری اسلامی هم‌پیمان هستند، در عمل یک گروه بیشتر نمی‌توانند باشند.

در همین آخرین پیش‌نویس تحریم سازمان ملل متحد در نیویورک که آقای محمدجواد لاریجانی نیز برای جلوگیری از آن به نیویورک رفتند، چهل کشور هستند که به نفع جمهوری اسلامی ایران رأی داده‌اند. ببینیم این کشورها چه کشورهایی هستند. آیا این چهل کشور هیچ کدام‌شان می‌توانند از کشورهای پیشرفته، در حال توسعه یا از کشورهایی باشند که در دنیا جایگاهی دارند؟ همه در رده‌ی همین کشورهای آفریقایی‌ هستند که حتی اسم بعضی‌هاشان را هم مثل توگو ، آدم نشنیده است. اینها هم‌پیمانان جمهوری اسلامی هستند و چون حق رأی دارند، می‌توانند در مواقع لازم به جمهوری اسلامی رأی دهند.

روزنامه‌ی «دنیای صنعت» چاپ تهران در واکنش به قطع رابطه‌ی گامبیا با جمهوری اسلامی نوشته است: «سیاست دولت برای جذب کشورهای کوچک آفریقایی نه تنها سود قابل لمسی نداشته، بلکه آن‌چه دیده شده است هزینه‌های سیاسی بوده است.» همچنین نوشته است: «کشورهایی که خواب رابطه با ایران را نمی‌دیدند، حالا ارتباط خود با کشور ما را زیر پرسش قرار داده‌اند.» فکر می‌کنید این مسائل باعث شود که جمهوری اسلامی در سیاست خارجی خود تجدید نظر کند؟

در عمل می‌بینیم که مجموع کشورهایی که هم‌پیمان جمهوری اسلامی هستند، تماماً برای ایران می‌توانند بی‌اعتباری به‌وجود بیاورند. همین روزها آقای احمدی‌نژاد به پنج کشور دیگر آفریقایی و آمریکای لاتین سفر می‌کند و در آنجا به طور مرتب از ثروت مردم ایران خرج می‌کند تا بتوانند رأی آنها را به دست بیاورد. این در حالی است که در کشور خود ما ۱۰ میلیون نفر باید گرسنه بخوابند و ۳۰ میلیون نفر زیر خط فقر مطلق قرار دارند.

تازه این آمار رسمی است که کوچک‌ترین اعتباری ندارد و کوچک‌ترین اعتباری نمی‌شود به آن داد. به دلیل این‌که تقلب‌ها در جمهوری اسلامی یکی دوتا نیستند. تصور من براین است که جمهوری اسلامی با این راهی که در پیش گرفته است، هیچ گونه جایگاهی نمی‌تواند در دنیا داشته باشد و کشورهای بزرگی هم که با این کشورهای کوچک ارتباط برقرار می‌کنند، با قیمت کمی می‌توانند راه‌‌شان را از جمهوری اسلامی جدا کنند.

زمانی جمهوری اسلامی مدعی بود که دارد در آفریقا سرمایه‌گذاری می‌کند. ببینید، کار به کجا رسیده است که کشور گامبیا اولتیماتوم می‌دهد که تمام مسئولین ایرانی، چه سیاسی و چه اقتصادی، در عرض ۴۸ ساعت باید خاک گامبیا را ترک کنند! این برای کشور ما فقط بی‌هویتی و بی‌اعتباری به‌وجود می‌آورد. همه‌ی مسئله را باید به نوع دیگری از دیدگاه اقتصادی نگاه کرد، گامبیا کوچک‌ترین کشور دنیاست و چین بزرگترین کشور دنیا، ولی در هر دو بحث اقتصادی وجود دارد.

بدین شکل که مقدار زیادی از معادن و سرمایه‌های ایران را واگذار می‌کنند به چین و با یکی دو میلیون دلار نیز گامبیا و توگو و کومو را می‌خرند تا رأی‌شان داده شود. این وضع ادامه‌دار نخواهد بود و جمهوری اسلامی در اثر این تحریم‌ها قادر به بلندشدن نیست. ما شاهد هستیم که مسئله‌ی یارانه‌ها هم در این زمینه می‌تواند به انفجار جامعه‌ی ایران بی‌انجامد.