«آمریکا در افغانستان شکست خورده است»

ایرج ادیب‌زاده

در یک غروب ماه اوت سال گذشته، وقتی حامد کرزای، رییس جمهور افغانستان، راهی ایران بود، سفیر جمهوری اسلامی ایران، فداحسین مالکی هم خود را به هواپیمای او رساند و به‏گزارش مقام‏های رسمی افغانستان، پاکت پلاستیکی بزرگی پر از بسته‏های یورو به آقای داودزی، رئیس دفتر رئیس جمهور افغانستان تحویل داد.

حامد کرزای، رئیس جمهور افغانستان، تایید کرد که سالی یک یا دو بار، بین ۵۰۰ تا ۷۰۰هزار یورو از دولت ایران دریافت می‏کند، اما تاکید کرد که این پول‏ها از مجرای قانونی به وی داده شده است.

با دکتر مصطفی دانش، روزنامه‏نگار و کارشناس امور خاورمیانه، به‏ویژه ایران و افغانستان، این پرسش را مطرح می‏کنم که اگر کمک‏ها از مجرای قانونی به حامد کرزای داده شده، پس چرا در بسته‏های پلاستیکی و به‏صورت نقد بوده است؟

در واقع، این شیوه، شیوه‏ی رشوه دادن است. موقعی که پول نقد داده می‏شود، نوعی رشوه به دولتمردان کشورهای دیگر و به‏خصوص به رؤسای جمهور کشور افغانستان است. جمهوری اسلامی ایران در گذشته هم چنین شیوه‏هایی را به‏کار می‏برده است.

خود من شاهد بودم که در سال‏های ۱۹۹۶ و به بعد که دولت آقای ربانی در کابل سقوط کرد و به شمال افغانستان فرار کرد، در آنجا کیسه‏های پول نقد به دست آقای ربانی داده می‏شد. حتی من شاهد این بودم که یک‏بار آقای بروجردی که مسئول روابط جمهوری اسلامی با افغانستان در وزارت امور خارجه‏ی ایران بود، به شمال افغانستان آمد و می‏خواست به ژنرال دوستم رشوه بدهد و در یک نشست با ژنرال دوستم، پنج‏هزار دلار پول نقد را جلوی او گذاشت که این توهین به او محسوب می‏شد. آن موقع ژنرال دوستم حاکم شمال افغانستان بود و در حضور خود آقای بروجردی، این پول را به یکی از سربازان خود هدیه داد.

یعنی توجه کنیم که شیوه، شیوه‏ی رشوه دادن است و این شیوه به خاطر آن است که بتوانند افراد نفوذی خود را در دولت افغانستان و کسانی که این پول‏ها را می‏گیرند، تقویت کنند تا بتوانند اطلاعات دقیقی را در رابطه با سیاست افغانستان در منطقه، سیاست نظامی و سیاست امریکا و کشورهای ناتو در افغانستان به‏دست بیاورند. جمهوری اسلامی از این شیوه‏ی رشوه دادن همیشه استفاده کرده است.

در پی انتشار ۴۰۰هزار سند محرمانه‏ی ارتش امریکا، توسط وب‏سایت ویکی‏لیکس، روزنامه‏ی نیویورک‏تایمز، دادن پول نقد از سوی جمهوری اسلامی به حامد کرزای و رئیس دفتر او را افشا کرد. به این ترتیب، آیا امریکا از همه‏ی این رشوه دادن‏ها، به توصیف شما اطلاع داشته است؟

امریکا تمام این اطلاعات را در دست داشته است. امریکا می‏داند که دولت افغانستان و تمام وزارت‏خانه‏های افغانستان و دوایر دولتی در فساد مطلق قرار دارند. یعنی دولتمردان افغانستان از تمام کشورها، به‏خصوص از جمهوری اسلامی ایران رشوه می‏گیرند.

امریکا این را می‏داند، ولی در مقابل این رشوه‏خواری و فسادی که در افغانستان وجود دارد، حتی دولت امریکا و کشورهای ناتو امکاناتی ندارند که بتوانند شرایط را عوض کنند.

چنان‏چه اطلاع دارید، چندین بار مسائل مهم افغانستان و به‏خصوص فساد در دولت افغانستان مطرح شده است و هیچ عمل مثبتی تاکنون انجام نشده است. این فساد یک فساد اداری است. امریکا هم این را می‏داند و در مقابل این فساد تا به‏حال هیچ‏ اقدامی انجام نداده است. یعنی نتوانسته است که انجام بدهد.

به نظر شما، این پول‏های نقد به چه مصارفی رسیده‏اند و آمریکا با آقای کرزای چه خواهد کرد؟

به‏طور کلی، موقعی که پول نقد در کیسه به رئیس جمهور یا رئیس دفتر او داده می‏شود، فقط رشوه است. هیچ‏ نام دیگری نمی‏توان روی این حرکت گذاشت. اگر جمهوری اسلامی می‏خواهد به افغانستان کمک کند، می‏تواند از طریق رسمی، چنین کمک‏های مالی‏ای را انجام بدهد.

پس بنابراین، این رشوه است و دولت آقای کرزای این مسئله را فاش کرده است. دولت ایران هم امروز دیگر انکار نکرده است. امریکا در مقابل فسادی که در دستگاه حاکمیت افغانستان هست، کوشش می‏کند که بتواند تصحیحی به‏وجود بیاورد و اقدامی انجام بدهد، ولی تا به‏حال هیچ موفقیتی نداشته است.

اینکه متأسفانه دولتمردان افغانستان از طریق رشوه‏خواری، در داخل دولت و هیئت حاکمه‏ی افغانستان، جاسوسان ایرانی و جاسوسان جمهوری اسلامی در کابینه نشسته‏اند، مطلبی است که من چندین‌بار در افغانستان مشاهده کرده‏ام و فکر می‏کنم دولت امریکا در این رابطه تا به‏حال نتوانسته اقدام چندانی انجام بدهد.

به‏نظر شما، آیا خود امریکا هم باید پاسخ‏گو باشد؟

طبیعتاً. سیاست امریکا بدین طریق بوده که وارد افغانستان بشوند، مبارزه‏ی نظامی کنند و در جنگی که با طالبان و القاعده می‏شود، در مقابل نفوذ کشورهایی مانند جمهوری اسلامی که منافع خود را دارند و در جهت بی‏ثباتی افغانستان هم هست، مبارزه کنند.

طبیعتاً خود آمریکا مسئول این سیاست خودش است که چرا تا به‏حال بعد از هشت، ۹ سال که نیروهای امریکایی در افغانستان قرار دارند، نفوذ ایران نه تنها کم‏تر نشده بلکه تشدید پیدا کرده و بهترین روابط حسنه بین آقای احمدی‏‏نژاد و آقای کرزای وجود دارد. این روابط می‏تواند به نفع جمهوری اسلامی و سیاست جمهوری اسلامی ایران باشد.

طبیعی است که امریکا در این رابطه مسئولیت دارد. برای آنکه آنها می‏خواستند با این پدیده در افغانستان مبارزه کنند و تا به‏حال موفق نشده‏اند.

امریکا و متحدان‏اش گفته‏اند که به‏زودی از افغانستان خارج می‏شوند. شما چه چشم‏اندازی برای آینده‏ی این کشور ترسیم می‏کنید؟

باید به این مطلب اشاره کنم که متأسفانه سیاست نظامی امریکا و ناتو در افغانستان، تا به‏حال موفقیتی نداشته و تا اندازه‏ی زیادی با شکست روبه‌رو شده است. تنها راهی که امروز غرب و به‏خصوص ناتو و امریکا، در افغانستان می‏بیند این است که با طالبان مذاکره بشود. مذاکره‏ی غیر مستقیم، از طریق آقای کرزای و دولت افغانستان؛ تا بتوانند با طالبان به‏طریقی کنار بیایند و به‏زودی غرب و به‏خصوص امریکا، آلمان، فرانسه و انگلستان، نیروها‏ی خود را از افغانستان بیرون بکشند.

بنابراین در اینجا من صحبتی می‏توانم بکنم که به نظرم بسیار ناراحت کننده است و آن این است که به‏زودی مذاکراتی مستقیم بین دولت افغانستان و طالبان و رهبری طالبان به‏وجود خواهد آمد. این خطر هم وجود دارد که به‏زودی زود، در سال‏های آینده، نیروهای خارجی از افغانستان خارج بشوند و تساوی حقوق زن و مرد و حقوق بشر در افغانستان دوباره نادیده گرفته شود.

نتیجه‏گیری شما، به عنوان یک کارشناس سیاسی، از گرفتن پول‏های نقد دولت ایران از سوی آقای کرزای و بعد هم بازگشت احتمالی طالبان به صحنه، چه خواهد بود؟

نتیجه‏گیری این است که امریکا، دول غرب و ناتو می‏دانند که برای بازسازی افغانستان و این ۴۰میلیاردی که داده شده، به نفع مردم، اقدامی نشده است. تا ‏جایی که آنتونی گوردز‏من، کارشناس نظامی امریکا که یکی از مشاورین آقای اوباما است، می‏گوید که تا به حال یک سنت هم برای مردم خرج نشده است.

بنابراین، این مطلب مورد اطلاع کشورهای غربی است و در واقع، پول‏هایی که به افغانستان داده می‏شود، برای بازسازی افغانستان، به کانال‏های سیاه ریخته شده و اقدامات نظامی چندان پیشرفتی نداشته است. هم‏اکنون مذاکرات بین دولت آقای کرزای و شخص آقای کرزای و رهبری طالبان ادامه دارد و این خطر وجود دارد که حقوق بشر در آینده در افغانستان بیش از پیش زیر پا گذاشته شود.