نمایش احمدی‌نژاد و سپاه پاسداران

پانته‌آ بهرامی

دومین همایش ایرانیان خارج از کشور در تهران، هفته‌ی گذشته درحالی برگزار شد که چندصد نفر به گفته‌ی روزنامه نیویورک تایمز با هزینه‌ی دولت جمهوری اسلامی برای یک سفر سه‌روزه به تهران دعوت شده بودند. این برنامه با انتقاد شدید جناح‌های تند داخل حکومت در رسانه‌های وابسته به آنها روبه‌رو شده است.

محمد شریف ملک‌زاد، یکی از برگزارکنندگان همایش ایرانیان خارج از کشور، هدف اصلی آن را مقابله با تبلیغات نادرست و مسموم رسانه‌های غربی و نشان دادن چهره‌ی واقعی ایران به ایرانیان برون‌مرز می‌داند.منتقدان دولت ایران می‌گویند ایران سالی دویست‌هزاز نفر از نیروی متخصص خود را بر اثر فرار مغزها از دست می دهد.صندوق بین‌المللی پول در سال ۲۰۰۷ ایران را در میان ۲۵ کشوری که مورد ارزیابی آماری قرار گرفته در بدترین وضعیت از حیث خروج نیروهای تحصیل‌کرده می‌داند.

آیینه‌ی تضادهای درون حکومت

نیویورک تایمز، در گزارشی تاکید کرده است که هدف اصلی همایش ایرانیان خارج از کشور، تشویق ایرانیان برون‌مرز به سرمایه‌گذاری در صندوق ارز مخصوص در مناطق آزاد کیش بوده است.

داريوش قنبرى، نماينده‌ی اصلاح‌طلب مجلس به خبرگزارى ايلنا گفته است: «در حالي كه دولت تمام سرمايه‌گذاران داخلى را فرارى داده به فكر جلب سرمايه‌هاى ايرانيان خارج از كشور است.»این همایش، آیینه‌ای از تضادها و اختلافات درون حکومت را آشکار می‌کرد؛ به ویژه آن که برخی از روحانیون تندرو، هنگام اجرای موسیقی توسط نوازندگان زن، سالن را ترک کردند.

دکتر کورش عرفانی، جامعه‌شناس معتقد است که خشونت اعمال شده بر معترضین به دهمین انتخابات ریاست جمهوری در خردادماه سال ۱۳۸۸ چهره‌ی رژیم را بسیار خدشه‌دار کرده است.وی با اشاره بر سه کارکرد پنهان همایش ایرانیان خارج از کشور، تاکید می‌کند که «حاکمیت در پی آن بوده است تا با توجه به امکانات رسانه‌ای که ایرانیان برون مرز با داخل ایران دارند، قدری مشروعیت از دست رفته‌ی خود را با این همایش بازیابد؛ به ویژه آن که برای شرکت‌کنندگان، هشت سفر استانی در مناطق خوش آب و هوا و پرداخت هزینه‌های سفر درنظر گرفته شده بود. به این ترتیب حاکمیت در صدد آن بود که چهره‌ای مثبت از وضعیت ایران نشان دهد.»

دکتر کورش عرفانی

این جامعه‌شناس، ادامه می‌دهد: «کارکرد دوم آن است که شکاف‌هایی به‌وجود آورد تا در دیوار سفت و سخت تحریم‌های مالی که غرب بر ایران تحمیل کرده ترک ایجاد کند.این‌بار می‌خواهند نه از طریق افراد شناخته شده‌ی سپاهی، بلکه از طریق افراد حقیقی و حقوقی مجراهایی بازشود که جریان پول داخل و خارج جریان پیدا کند و از این طریق، تحریم‌ها متوقف یا کند شوند و حکومت بتواند تنفس‌گاه‌های مالی پیدا کند.

اگر مخالفت‌های شدید جناح‌های تند اصول‌گرا را ببینید مثل «کیهان» شریعتمداری، متوجه می‌شوید که آنها متوجه این تاکتیک جناح بازار و سپاه شده‌اند و درصدد مقابله با آن برآمده‌اند.کارکرد سوم آن است که: یکی از جناح‌های حاکمیت، یعنی باند سپاه و احمدی‌نژاد درصدد آن است که بتواند یک پشتوانه‌ی قوی در خارج از کشور به‌وجود بیاورد و دو جناح مزاحم (بازار و ولایت فقیه ) را که به‌طور اجباری متحد او هستند کنار بگذارد.

یکی از این جناح‌های مزاحم، بازار است. ثروتی که در دست دارد باید هم در سپاه سرازیر شود که بتواند دستگاه دولت را بچرخاند و هم بتواند در اقتصاد کشور مستقر شود. این عمل را می‌توانند از طریق مدرنیزه کردن سیستم توزیع کشور انجام دهند. معتقدم برای این کار اینها نیاز به نیروی خاص حرفه‌ای و مدرن به معنای روش‌های مدرن دارند. نیاز به افرادی از خارج از کشور دارند که بتوانند سرمایه‌گذاری کنند و به این ترتیب، انحصار خرد کالا را از چنگ بازار در بیاورند.

در واقع یک‌سری بازاری مدرن از خارج از کشور جست‌وجو می‌کنند که زمین و امکانات به آنها بدهند تا بتوانند فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزنند. به این ترتیب بسترسازی اقتصادی و اجتماعی کنند تا زمینه‌ی خروج نیروی سیاسی بازار را فراهم آورند که می‌دانیم مشکلات عدیده‌ای با سپاه دارد.به‌علاوه می‌خواهند یک پشتوانه‌ی اجتماعی و فرهنگی فراهم کنند تا از این طریق، دست‌شان باز شود برای مقابله با جناح ولایت فقیه و یک دست‌سازی قدرت. دیدیم که اصلاح‌طلبان را نیز کنار گذاشته‌اند.

اگر به سخنان مشایی گوش دهید، می‌گوید روایتی از اسلام دارند که مدرن است و مشکلی نخواهیم داشت با مدرنیته؛ البته به تعبیر خودشان. بنابراین شاید بتواند در ذهن میهمانان خارجی این ایده را به‌وجود بیاورد که با جناح اصول‌گرا و ولایت فقیه نمی‌توان کار و تجارت کرد ولی می‌توان با جناح سپاه و دولت کار کرد، تجارت کرد و کنار آمد.

سپاه و احمدی‌نژاد؛ اپوزیسیون درون حکومت

دکتر کورش عرفانی معتقد است در ورای غوغای مطبوعاتی و رسانه‌ای که حول همایش رخ داده باید دید چه خط استراتژیکی در این حرکت برای حکومت هست که اتفاقاً بسیار هم پر هزینه شده است.وی براین باور است که «قرار است بسترسازی برای تغییراتی در درون ساختار حاکمیت، از سوی باند احمدی‌نژاد و سپاه، به ولایت فقیه تحمیل شود. یکی از کارکردهای همایش ایرانیان خارج از کشور این است که احمدی‌نژاد خود را به‌عنوان اپوزیسیونِ داخل حاکمیت معرفی کند و منظور آن جایگاه اپوزیسیون در مقابل جناح‌های سخت دست راستی از جمله بازار، باند ولی فقیه و روحانیت متعصب و وابسته به ولی فقیه است.»

همایش ایرانیان خارج از کشور

این جامعه‌شناس، ادامه می‌دهد: «این همایش را می‌توان در ادامه‌ی شوهای سیاسی دید. من معتقدم که کارکرد این حرکات بیش‌تر داخلی، یعنی درون‌ساختاری و درون‌نظامی است. برای تصفیه‌های سیاسی سختی که جناح‌های مختلف رژیم را وادار خواهد کرد که در آن وارد شوند و تعیین تکلیف کنند.»

برای دریافت جزییات این گفت‌وگو به فایل صوتی ابتدای یادداشت مراجعه کنید.