اروپای اسلامی

فروغ.ن.تمیمی

دنیس جوان نوزده‌ساله هلندی، نام عبدالکریم را بر خود نهاده، او چندسالی است که مسلمان شده است. سالانه در هلند پانصد مسیحی به دین اسلام می‌گروند. تا سال ۲۰۰۷ دوازده هزار هلندی از مسیحیت برگشته و مسلمان شده‌اند. برنامه سه‌شنبه گذشته شبکه، که هرشب از کانال دو تلویزیون هلند پخش می‌شود، به زندگی عبدالکریم و مشکلاتی که هلندی‌های مسلمان شده با آن مواجه‌اند، اختصاص داشت.

در این گزارش، عبدالکریم از برخورد تند و نامعقول بعضی از افراد در واکنش به مسلمان‌شدن‌اش می‌گوید. از این‌که نمازخواندن او امری غیرعادی تلقی می‌شود و یا این‌که بعضی‌ها او را خائن نامیده‌اند! در هلند آزادی مذهب و مراسم دینی هم در قوانین به رسمیت شناخته شده و در جامعه نهادینه شده است. با این‌همه روی‌آوردن تعداد قابل توجهی از مردم به اسلام برای بسیاری پدیده‌ای عجیب و نگران‌کننده است.

افراد تازه مسلمان شده در هلند و یا سایر کشورهای غربی با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند خوگرفتن به کیش تازه و درونی‌کردن ارزش‌های اسلامی بدون شک یک‌شبه انجام نمی‌شود. در ضمن در هلند، ندانستن زبان ترکی و یا عربی مانع بزرگی برای شرکت در جلسات مذهبی در مساجد است که معمولا به این زبان‌ها برگزار می‌شوند. افزون بر آن، برگزیدن حجاب از طرف زنان هلندی و نمازخواندن در فضای عمومی مانند محل کار، واکنش منفی هم‌کاران، افراد خانواده و غیره را به دنبال دارد و حتی در بعضی از موارد به قطع روابط هلندی‌های مسلمان با خانواده‌های‌شان شده است.

مسجد السلام در روتردام

اسلام‌ستیزی به‌خصوص پس از واقعه یازده سپتامبر ۲۰۰۱ در نیویورک و حملات تروریسیتی القاعده در غرب شدت یافته است. قتل تئو وان گوگ کارگردان هلندی فیلم «فتنه»، فیلمی با محتوایی ضد اسلامی، در سال ۲۰۰۴ توسط یک مسلمان متعصب، به خشم عمومی و بالا گرفتن موج اسلام‌ستیزی در هلند منجر شد.

در هلند نزدیک به هشت‌صد هزار نفر مسلمان زندگی می‌کنند. از این تعداد، سی و هشت درصد مهاجران ترک، سی و یک درصد مهاجران مراکشی‌الاصل، بیست و شش درصد مسلمانان از سایر کشورهای غربی، چهاردرصد از مسلمانان غیرغربی بوده و تنها یک درصد شامل هلندی‌های به اسلام گرویده است. در سال ۲۰۱۷ جمعیت مسلمانان در هلند بیش از یک میلیون نفر خواهد بود.

در پایان گزارش برنامه تلویزیونی «شبکه»، عبدالکریم بر بالای بام مسجد مولانا ایستاده و با اشاره به شهر عظیم زیر پای‌اش خطاب به بیننده‌ها می‌گوید: «چه به خواهید و چه نخواهید اسلام هم مانند سایر ادیان، بخشی از فرهنگ و هویت فعلی مملکت ماست.»

مسجد زیبای مولانا در سال ۲۰۰۶ به عنوان زیباترین بنای شهر رتردام انتخاب شد.

در چند ده اخیر مسلمانان هلند با ساختن مساجد و مدارس اسلامی و برپا کردن بنیادها و شبکه‌های ارتباطی به تقویت موقعیت اجتماعی خود به عنوان اقلیت‌های قومی و مذهبی پرداخته‌اند. آنان با استفاده از قوانین دموکراتیک در هلند که در آن آزادی مذهب و بیان برای همه مردم تامین شده است، به ترویج مذهب اسلام، آموزش اسلامی و ایجاد موسسات تحقیقی اسلامی اقدام کرده‌اند.

اولین مسجد در هلند در سال ۱۹۵۵ در شهر لاهه، توسط مهاجران پاکستانی ساخته شد. درحال حاضر نزدیک به چهارصد مسجد در این کشور وجود دارد. هم‌چنین چهل و شش دبستان، دو دبیرستان، دو دانشگاه و چهار انستیتوی تحقیقات اسلامی در سال‌های اخیر توسط مسلمانان هلند بر پا شده‌اند. مراکز دانشگاهی اسلامی مستقل از وزارت آموزش عالی در هلند بوده و به رسمیت شناخته نشده‌اند.

اولین ترجمه قابل قبول قرآن کتاب مقدس مسلمانان در سال ۱۹۵۳ در هلند به بازار آمد.

بر طبق گزارش پارلمان اروپا از سال ۲۰۰۲ مهاجرت به این قاره به شدت افزایش یافته و سالانه بین ۱.۶ تا ۲ میلیون نفر به این قاره مهاجرت می‌کنند. بر طبق تحقیقات انستیتوی مهاجرت در امریکا در سال ۲۰۵۰ مسلمانان یک‌پنجم جمعیت اروپا را تشکیل خواهند داد.

اوژنه روگان متخصص امریکایی تاریخ اسلام و نویسنده کتاب معروف «عرب‌ها»

از آن سو رشد جمعیت در میان ساکنان بومی قاره اروپا به شدت کاهش یافته، در حالی که رشد جمعیت در میان اقلیت‌های قومی مهاجر و هم مسلمانان ساکن این قاره هم‌چنان رو به افزایش است.

دست‌راستی‌های اروپایی، افزایش جمعیت مسلمان را تهدیدی جدی برای این قاره می‌دانند و خواهان کنترل و کاهش میزان مهاجرت از کشورهای اسلامی هستند. سیاست‌مداران پوپولیستی مانند خیرت ویلدرز رهبر حزب دست‌راستی آزادی در هلند با در پیش گرفتن سیاست خشن و نژادپرستانه علیه مسلمانان این کشور به نفرت نژادی و دشمنی میان مسیحیان و مسلمانان دامن می‌زند. در انتخابات اخیر برای انتخاب کابینه جدید، حزب او یکی از برندگان اصلی بود و با وجود مخالفت احزاب دیگر هنوز امکان شرکت این حزب در کابینه ائتلافی این کشور وجود دارد.

در برنامه تلویزیونی یادشده گروهی از تازه مسلمان شده‌های هلندی یکی از دلایل گرایش خود به اسلام را، رواج اسلام‌ستیزی در سیاست و جامعه می‌دانند. به این معنا آن‌ها به علت مخالفت‌های رایج با این دین، به آن جذب شده و مسلمان شده‌اند.

نسل دوم و سوم مهاجران مسلمان در هلند و سایر کشورهای هم‌جوار، شهروندان اروپایی بوده و به حق خواهان شناسایی خود به عنوان مسلمانان اروپایی هستند. به عقیده اوژنه روگان متخصص امریکایی تاریخ اسلام و نویسنده کتاب معروف «عرب‌ها»، (که در سال ۲۰۰۹ به‌عنوان بهترین کتاب تحقیقی از طرف مجله اکونومیست و فایننشال تایمز انتخاب شد)، مردم اروپا نباید دیگر در مورد «اسلام در اروپا» بل‌که در مورد «اروپای اسلامی» صحبت کنند.

به عقیده این محقق اکثریت مسلمانان اروپا در حال حاضر به لحاظ موقعیت اقتصادی و اجتماعی نمی‌توانند با غیر مسلمانان در این قاره برابری کنند. اما واقعیت موجود را نباید انکار کرد که آن‌ها اروپایی هستند و علاوه بر داشتن هویت اسلامی، تاریخ اروپا و هویت اروپایی را باید از آن خود بدانند.

آقای روگان می‌گوید مسلمانان اروپایی باید در هر جا که زندگی می‌کنند، یک جامعه مدنی دموکراتیک در میان هم‌کیشان خود ایجاد کنند. جامعه‌ای مترقی که هم پیشرفت اجتماعی مسلمان اروپایی را مد نظر داشته باشد و هم در تحولات دموکراتیک سرزمین‌های آبا و اجدادی بتواند تاثیرگذار باشد.

به عقیده او جنگ میان اسلامیون و سکولارها در جهان اسلام و جهان عرب برای کسب قدرت سیاسی در دهه‌های اخیر شدت گرفته، اما متاسفانه در جهان غرب تمام اخبار و گزارشات بر اسلام سیاسی متمرکز شده و در جهان غرب تمایلی برای جدی‌گرفتن جنبش‌های سکولار در خاورمیانه وجود ندارد.