آیا چین هم به تحریم‌ها می‌پیوندد؟

ایرج ادیب‌زاده

در تحولات مربوط به مسئله‌ی اتمی ایران، قرار است هو جین‌تائو، رئیس‌جمهوری چین در سفر دو روزه‌اش به مسکو که فرداروز هشت‌ماه مه صورت می‌گیرد، ضمن تبادل نظر در مورد مسائل جهانی، مسئله‌ی هسته‌ای ایران را نیز با رئیس جمهوری روسیه مورد بحث قرار دهد.

هم‌زمان با این جریان‌، از دکتر جمشید اسدی، استاد اقتصاد در پاریس و همکار انگلیسی‌اش پل ساندرز، مقاله‌ای در روزنامه‌ی عصر پاریس، «لوموند» چاپ شده است با عنوان «روسیه و چین در برابر تحریم‌های اقتصادی ایران». به‌همین جهت این پرسش را با آقای دکتر جمشید اسدی در میان می‌گذارم که چگونه ممکن است چینی‌ها هم به‌تحریم‌های ایران بپیوندند آن‌هم در شرایطی که هم در حوزه‌های نفتی ایران تفاهم‌نامه‌هایی امضا کرده‌اند، و هم به‌گفته‌ی روزنامه‌ی مردم‌سالاری، بازارهای ایران را از کالاهای چینی انباشته کنند؟

این جنبه‌ای را که ذکر می‌کنید، در تضاد با یکدیگر نیستند. چینی‌ها برای این که بازار پررونق کشور را در اختیار داشته باشند، به‌طور مرتب موافقت‌نامه‌هایی در مورد صنایع سنگین و صنایع نفت و گاز ایران امضا می‌کنند که مثلاً روابط خوبی با جمهوری اسلامی داشته باشند، اما موافقت‌نامه به معنی اجرای عملی قرارداد نیست. آن‌جایی که چینی‌ها خیلی فعال هستند، این است که در اثر مدیریت تنش‌افزای حکومت‌گران امروز ایران، کشور در یک تحریم بسیار گسترده به‌سر می‌برد. پس نمی‌توانند کالاها را به قیمت مناسب برای کشور بخرند. چینی‌ها پول نقد از جمهوری اسلامی می‌گیرند و کالاهای‌شان را روانه‌ی بازار می‌کنند.

این که روزنامه‌ی مردم‌سالاری از آن گله می‌کند، باید بیش از هرچیز از آن کسی گله کند که باعث شده است کشور در تحریم‌ فراوان قرار گیرد. خب جمهوری اسلامی به چینی‌ها پول می‌دهد، چینی‌ها هم کالاهای خودشان را می‌دهند، اما چینی‌ها سرمایه‌گذاری در نفت و گاز و صنایع سنگین نخواهند کرد و فراتر از موافقت‌نامه پیش نمی‌روند.

از همه‌ی این‌ها گذشته برای این که رابطه‌ی چین به‌مراتب در زمینه‌ی سیاسی و در زمینه‌ی اقتصادی با دیگر کشورها گسترده‌تر است، بدون شک به تحریم‌های پیش رو خواهد پیوست. گیریم که ممکن است بعضی از تحریم‌ها را با اروپا و آمریکا صحبت کند که به‌شکل خاص باشد، ولی غیر ممکن است که این تحریم‌های بین‌المللی به‌ویژه با پشتیبانی شورای امنیت صورت گیرد و چینی‌ها در آن حضور نداشته باشند.

جمشید اسدی، استاد اقتصاد دانشگاه امریکایی پاریس

عنوان سرمقاله‌ی لوموند به‌قلم شما و همکار انگلیسی‌تان پل ساندرز این بوده: روسیه و چین در برابر تحریم‌های اقتصادی ایران. یعنی هنوز روشن نشده است که آیا چینی‌ها هم به این تحریم‌ها می‌پیوندند یا نه. نظر شما چیست؟

فکر اصلی آن مقاله‌ای که من به اتفاق همکار انگلیسی‌ام که متخصص روسیه است، نوشته‌ایم این است که این توهم و سردرگمی را بزداییم که چه‌طور است و چرا روابط چین و روسیه با ایران خوب است. حداقل این‌طور نشان می‌دهند و حداقل مطبوعات ایران این‌طور عنوان می‌کنند، اما همیشه در چند قطعنامه‌ای که علیه ایران تصویب شده است، چین و روسیه به آن پیوسته‌اند.

خب فکر اصلی آن مقاله این بود که این نباید باعث تعجب شود. در حقیقت به‌ویژه برای روسیه متاسفانه با این سیاست غلط کشورداری، کشور ما ایران تبدیل شده است به‌وسیله‌ای در دست روسیه برای مذاکره با غرب و امتیازگیری. کما این‌که در مورد مثلاً استقرار رادارهای ضد موشکی در اروپای شرقی با آمریکا و در بسیاری از زمینه‌های دیگر به توافق بسیار نزدیک‌تری رسیده‌اند. یعنی به‌هیچ عنوان حرف‌هایی را که چین و روسیه به‌عنوان پشتیبانی از جمهوری اسلامی و مخالفت با تحریم‌ها می‌زنند، نباید جدی گرفت. در تحلیل آخر اینکه هم روسیه هم چین به لحاظ تاریخی به جامعه ی جهانی خواهند پیوست ولی از این مساله به عنوان مستمسک استفاده می کنند در مذاکرات خودشان با غرب.