اعتراض به عضویت ایران در کمیسیون مقام زن

حسین علوی

هم‌زمان با اعلام انصراف جمهوری اسلامی ایران از درخواست عضویت در شورای حقوق بشر، سخنگوی وزارت خارجه‌ جمهوری اسلامی اعلام کرد که دولت ایران قصد دارد در «کمیسیون مقام زن» سازمان ملل، درخواست عضویت کند. آسیه امینی، فعال حقوق زنان در مورد هم‌زمانی این دو تصمیم و نیز اعتراض فعالان حقوق زن به این درخواست جمهوری اسلامی، به رادیو زمانه می‌گوید:

متاسفانه بسیاری از مجامع بین‌المللی در سازمان ملل، از جمله «کمیسیون مقام زن»، یکی از ویژگی هایش، پذیرش عضویت‌ها بر اساس سهمیه‌بندی منطقه‌ای است و در واقع تخصص، رفتار و عملکرد کشورها در حوزه‌های نام‌‌برده، نقشی در پذیرش آن‌ها ندارد. بر همین اساس بعد از انصراف دولت ایران از عضویت در شورای حقوق بشر که در پی اعتراض‌های فراوان فعالان حقوق بشر و نهاد‌های حقوق بشر ایرانی در مجامع بین‌المللی رخ داد، متاسفانه شاهد آن هستیم که بحث عضویت ایران در کمیسیون مقام زن مطرح شده است. آن‌هم تنها بر این اساس که یک صندلی از بخش آسیایی از 45 عضوی که می‌توانند در این کمیسیون ثبت نام بکنند خالی است.

در واقع ایران از سهمیه‌ی آسیایی خودش برای عضویت در این کمیسیون استفاده می‌کند.
البته شنیده‌ها حاکی از این است که توافق‌هایی پشت پرده انجام شده مبنی بر این‌که تایلند به جای ایران به شورای حقوق بشر برود و پاکستان جایش را به ایران بدهد.

آسیه امینی، فعال حقوق زنان

کمی درباره‌ی اهمیت کمیسیون مقام زن بگویید و این که حوزه‌ی اختیارات آن برای نظارت بر رعایت حقوق بشر و حقوق زنان در کشورها در چه محدوده‌ای است؟

کمیسیون مقام زن بیشتر یک کمیسیون تعهد‌نامه‌ی بین‌المللی و کمیسیون نظارتی است. یعنی این که نقش تصمیم‌گیری با ضمانت اجرایی ندارد، ولی قطع‌نامه‌هایی که در این کمیسیون تصویب می‌شود و اساساً خود این کمیسیون، بالاترین مقام نظارتی در حوزه‌ی زنان در سازمان ملل به‌شمار می‌آید. این کمیسیون تاکنون 54 کنفرانس مهم در حوزه‌ی مسائل زنان برگزار کرده است که آخرین آن دو ماه پیش در نیویورک برگزار شد.

در واقع بعد از نشست پکن، یکی از معتبر‌ترین تعهدنامه‌هایی که کشورها به‌خصوص کشورهای در حال توسعه را ترغیب می‌کند که به‌سمت رفع تبعیض جنسیتی در کشور‌هایشان گام بردارند، همین کمیسیون مقام زن است.

بنابراین نقشی که این کمیسیون می‌تواند بالقوه در کشورهایی که می‌خواهند به‌سمت توسعه گام بردارند داشته باشد، نقش یک تقویت‌کننده است و از این منظر، برای بسیاری از زنان اگر اعتبار اجرایی یا سیاسی نداشته باشد، اعتبار جنسیتی دارد. به‌همین دلیل است که شاید اولین واکنش‌های اعتراضی که به درخواست حکومت ایران برای عضویت در کمیسیون مقام زن سازمان ملل شده، از سوی فعالان زن ایرانی بوده است.

این واکنش‌ها به چه شکل بوده و اعتراض فعالان حقوق زن به عضویت جمهوری اسلامی در این کمیسیون، پیرامون چه مسائل و ارزش‌هایی است؟

متاسفانه این اتفاق به‌سرعت افتاد. یعنی بلافاصله پس از انصراف ایران از ثبت نام در شورای حقوق بشر سازمان ملل، مسئله‌ی رفتن به کمیسیون مقام زن مطرح شد. ما فقط دو روز فرصت این را داشتیم و داریم که اعتراض خودمان را در مجامع بین‌المللی بیان کنیم. فردا چهارشنبه، انتخابات برگزار می‌شود و تنها کاری که در این فرصت اندک می‌شد کرد، یک جریان‌سازی خبری و انتشار نامه‌ای است که به افراد کمیسیون و رای‌دهندگان به دولت ایران نوشته می‌شود.

در این نامه گوشزد می‌شود که دولت ایران یکی از دولت هایی است که نه تنها به‌طور رسمی، کنوانسیون رفع تبعیض از زنان را نپذیرفته است، بلکه اعلام می‌کند با آن مخالف است! از یاد نبرده‌ایم که رییس مرکز دولتی مشارکت زنان و خانواده در گفت‌وگویی، از این جمله استفاده کرده بود که: «مگر از جنازه‌ی من رد شوید که کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان در مجلس تصویب شود و به اجرا در بیاید.»

از طرف دیگر دولت ایران در چهار سال اخیر تمام تلاشش را به کار برده است تا اهداف و برنامه عمل کمیسیون مقام زن و از جمله نشست پکن، در کشور ایران به اچرا در نیاید.

در پنج سال اخیر، جلوی اجرایی شدن بندبند برنامه‌ی عمل کنفرانس پکن در کشور ایران گرفته شده است.

بنابراین دولت ایران در کمیسیون مقام زن اساساً دنبال چه می‌تواند باشد؟ اعتراض ما به این است که اگر هم به دلیل سهمیه‌بندی منطقه‌ای چاره‌ای ندارند- که البته ما به این نوع عضویت‌پذیری هم اعتراض داریم- دست کم پذیرش دولت ایران را مشروط کنند. زیرا تمام تلاش‌هایی که حکومت ایران حداقل در ده‌ساله‌ی اخیر در عرصه‌ی بین‌المللی کرده است، توجیه خواسته‌های نابرابری‌خواهانه‌ی خود با اتکا به این است که نابرابری را بخشی از فرهنگ مردم ما جلوه دهد.

در صورتی که این‌طور نیست و شما می‌دانید جنبش زنان ایران که جنبشی برابری‌خواهانه و دموکراسی‌خواهانه است، یکی از جنبش‌های پیشرو در ایران به‌شمار می‌آید که از بطن مردم برخاسته است.

بنابراین، برابری‌خواهی، خواسته‌ی واقعی مردم هست و جلوه دادن نابرابری‌خواهی به‌عنوان فرهنگ، مذهب و سنت‌های مردم، به گونه‌ای عوام‌فریبی و فرار به جلو است.