«خشم کرزای واکنش به فشارهای آمریکاست»

فرنگیس محبی

سخنان حامد کرزای، رییس جمهوری افغانستان که بعضی از ناظران انتخاباتی سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا را متهم به تقلب کرده بود واکنش‌هایی را ازسوی جامعه بین‌الملل و سیاست‌مداران افغان برانگیخته است.

دراین رابطه با امین الله حبیبی، محقق در امورافغانستان و خاورمیانه در آکادمی دفاع بریتانیا گفت‌وگو کردم و ابتدا این پرسش را در میان گذاشتم که چه برداشتی از سخنان آقای کرزای دارد و به نظراو به چه علتی اکنون ناظران سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا از سوی رییس جمهوری افغانستان به تقلب گسترده در انتخابات سال گذشته متهم شده‌اند؟

امین‌الله حبیبی می‌گوید سخنان حامد کرزای تاثیر مثبتی بر روابط دولت افغانستان با جامعه‌ی بین‌المللی نخواهد داشت و کرزای از این مسئله آگاه است

در قدم نخست، سخنان آقای کرزای، واکنش در مورد تصمیم پارلمان افغانستان بود. قانون انتخاباتی را که آقای کرزای به پارلمان افغانستان ارائه کرده بود، رد شد. در این قانون اصلاحاتی آورده شده بود از جمله این‌که در کمیسیون شکایات انتخاباتی نمی‌تواند اتباع خارجی وجود داشته باشد. البته سخن‌گوی آقای کرزای موقتا اعلام کرده بود که دو نفر از خارجیان می‌توانند در انتخابات بعدی حضور داشته باشند، پارلمان افغانستان این قانون را تصویب نکرد و به اتفاق آرا این را رد کرده‌اند.

واکنش آقای کرزای بیشتر در مورد این قانون بود، منتهی در پشت پرده‌ی این اوضاع به نظر می‌رسد آقای کرزای تحت فشار جامعه‌ی بین‌المللی قرار داشته است و این فشارها از زمانی که جمهوری‌خواهان در آمریکا جای خودشان را به دموکرات‌ها داده‌اند، انباشته شده بود و به نحوی بعد‌ها در سخنان آقای کرزای بروز پیدا کرد.

فکر می‌کنید این سخنان آقای کرزای که با ذکر نام چند ناظر که آن‌ها را متهم به تقلب کرده است، چه تاثیری در روابط ایشان با جامعه‌ی بین‌الملل خواهد داشت؟

بدون شک تاثیر مثبتی بر روابط دولت افغانستان با جامعه‌ی بین‌المللی نخواهد داشت و آقای کرزای از این مسئله آگاه است.

می‌دانید در حال حاضر روابط خوبی بین آقای کرزای و جامعه‌ی بین‌المللی به خصوص ایلات متحده آمریکا وجود ندارد. واقعیت این است که متاسفانه وقتی دولت آقای اوباما روی کار آمد، یک نوع خامی در رفتارهای آمریکا می‌بینیم.

آقای اوباما رییس جمهوری بودند که بر اساس کمپین انتخاباتی خودشان عمل کردند. شما می‌دانید که در دولت جمهوری خواهان آقای کرزای بسیار محبوب و یکی از شخصیت‌های بین‌المللی بود که بسیار از طرف آقای بوش و کنگره‌ی آمریکا مورد استقبال قرار می‌گرفت. ولی یک‌باره با تحول در آمریکا و آمدن دولت جدید، تمام مشکلات و نارسایی‌هایی که در کارکرد‌های جامعه‌ی بین‌المللی و ایالات متحده‌ی آمریکا در افغانستان وجود داشت، بر دوش آقای کرزای انداختند و متهم کردند که تمام تقصیرها از طرف دولت آقای کرزای است و جامعه‌ی بین‌المللی هیچ تقصیری ندارد.

بر این اساس است که می‌بینیم که به هر حال دولت آقای کرزای در مقابل این فشارها واکنش نشان می‌دهد. جا داشت که دولت آمریکا رفتار پخته‌تری با آقای کرزای می‌داشت و دولت آقای کرزای را از یک دولت خوب به دولت مواد مخدر، فاسد و دولتی که هیچ کارکردی نداشته است، تبدیل نمی‌کرد. به نظر من این انباشته شده بود و یک روزی باید از جایی بروز می‌کرد.

دکتر عبدالله عبدالله وزیرامورخارجه پیشین افغانستان و رقیب اصلی حامد کرزای در انتخابات حمله اخیر کرزای به مقامات خارجی را غیرمسئولانه و به زیان افغانستان دانسته است

سخنان آقای کرزای بعد از سفر آقای اوباما به افغانستان نیز صورت گرفته بود، با اشاره به فشار دولت آمریکا به دولت آقای کرزای کردید، فکر می کنید ایا آقای اوباما هم درخواست‌هایی از آقای کرزای در مبارزه با فساد داشته‌اند که ایشان چنین واکنشی را نشان داده‌اند؟

احتمالا در صحبت‌های خصوصی که میان آقای کرزای و آقای اوباما شده بود، خواست‌ها و همین‌طور فشارهایی بر دولت افغانستان بوده است و شاید این سخنان در واکنش به این ملآقات‌ها بود. فراموش نکنیم که آقای کرزای از طرف آقای اوباما به واشنگتن دعوت شده است. در این مسافرت احتمالا آقای کرزای می‌خواستند قدم‌هایی را بردارند که بتوانند صحبت‌های بعدی را در آن جا انجام دهند، یعنی بگویند که دولت افغانستان یا خود آقای کرزای حاضر نیست بیش از این فشارها را تحمل کند.

واقعیت دیگر این است که در هشت سال گذشته، مسائل افغانستان چندان مورد توجه جامعه‌ی بین‌المللی قرار نگرفت و از سال ۲۰۰۳ به بعد امکانات این کشورها بیشتر متوجه جنگ با عراق شد و افغانستان تقریبا به کشوری فراموش شده تبدیل شد. می‌بینیم که نقضی اساسی در عمل‌کرد جامعه‌ی بین‌المللی وجود داشته است، اما به خصوص پس از انتخابات ریاست جمهوری و مشکلاتی که در انتخابات پیش آمد، بیشتر این فشارها بر روی دولت افغانستان مطرح شده است که تحملش برای دولت آقای کرزای کمی مشکل است.

همان‌طور که شما اشاره داشتید، صحبت‌های آقای کرزای تاثیر منفی در جامعه‌ی بین‌المللی خواهد داشت. در جامعه‌ی داخلی افغانستان چطور؟ تاکنون که دکتر عبدالله انتقاد شدیدی به آقای کرزای داشته‌اند و سخنان ایشان را غیر مسئول و به نفع نیروهای طالبان تلقی کرده‌اند. نظر شما چیست؟

این سخنان واکنش‌هایی در داخل افغانستان نیز برانگیخته است. چنین واکنش نشان دادن و این‌گونه انتقاد صریح کردن در صحبت‌های دیپلماتیک جایی ندارد. با توجه به شرایطی که افغانستان در آن است به نفع افغانستان نیست که رییس جمهور مملکت، با چنین صراحت لهجه‌ای از دنیا انتقاد کند و دندان نشان دهد.

به نظر من رییس جمهور باید با احتیاط و با صبر و حوصله‌مندی کوشش کند که مسائل خودش را با جامعه‌ی بین‌المللی و مطبوعات مطرح کند. زیرا افغانستان در شرایطی نیست که بتواند مسائل و بحران‌های خودش را این‌گونه حل کند.

در منطقه کشور‌هایی وجود دارند، به خصوص پاکستان که در انتظار تیره شدن روابط با آمریکا است تا بتواند از نیروهای مخالف حمایت کرده، توجه آمریکا را جلب کند تا ابتکار عمل در حل بحران‌های منطقه به خصوص مسئله‌ی افغانستان، در دست بگیرند و این به نفع افغانستان نیست.

من فکر می کنم، تیم دیپلماتیک و مشاوران آقای کرزای تیم ضعیفی است. خیلی از این مسائل را می‌شود از قبل با یک تیم دیپلماتیک قوی مطرح کرد، تا این که خود رییس جمهور در موقعیتی قرار بگیرد که به این مسائل واکنش‌های تندی نشان دهد.