«تغییر در ایران را با گفتار خود حمایت کنید»

بهداد بردبار

هفته‌ی گذشته دانشگاه اسلو میزبان میزگردی با موضوع «تحولات سیاسی ایران» با شرکت سه سخنران اصلی بود. این جلسه به همت گروه دانشجویی «فرهنگ انتخابات¹» برگزار شد. این سه سخنران عبارت بودند از «شل مانگه بوندویک²» نخست وزیر سابق غیرسوسیالیست نروژ که به مدت هفت سال قدرت را در دست داشت، «میخائل الیگال³» سفیر کنونی اسراییل در نروژ و «محمود امیری مقدم» بنیان‌گذار «سازمان حقوق بشر ایران» که سازمانی غیردولتی و مستقل، مستقر در شهر اسلو است و در زمینه‌ی گزارش موارد نقض حقوق بشر در ایران فعالیت می‌کند.

در ابتدای جلسه سفیر اسراییل با تحلیل وضعیت خاورمیانه مدعی شد ایران در تلاش برای دست‌یابی به سلاح اتمی است و ایران اتمی صلح در منطقه را به مخاطره خواهد انداخت. او احتمال کمی را برای تغییرات اساسی در حکومت ایران در اثر یک شبه انقلاب قائل شد. فرض او بر این اصل استوار بود که تغییر از درون می‌تواند سیاست خصمانه‌ی جمهوری اسلامی را در قبال اسراییل تغیر دهد. او همچنین اشاره کرد ایران اراده‌ی ساخت تسلیحات اتمی را دارد و در صورت ادامه‌ی این استراتژی، سایر کشورهای منطقه وارد مسابقه‌ی تهیه‌ی تسلیحات اتمی خواهند شد و امنیت خاورمیانه به خطر خواهد افتاد.

سفیر اسراییل اضافه کرد احمدی نژاد بارها اسراییل را تهدید کرده، از حماس و حزب الله حمایت می‌کند و خواستار محو اسراییل از نقشه جهان شده است. او به ماجرای نفی هولوکاست اشاره کرد و تولید موشک‌های میان‌برد و دور برد ایران را تهدیدآمیز دانست. وی همچنین مدعی شد اجماع جهانی برای تحریم ایران وجود ندارد و از آنجا که چین و روسیه با کشورهای غربی همکاری نمی‌کنند، تحریم‌ها کار آمد نیست. سفیر اسراییل در پایان گفت دولت اسراییل تمام گزینه‌ها را برای باز داشتن ایران از دست‌یابی به سلاح اتمی در نظر خواهد گرفت.

سپس سخنران دوم، دکتر محمود امیری مقدم، با اشاره به اتفاقات پس از انتخابات در ایران صحبت خود را با یک پرسش آغاز کرد. این که: «از کدام ایران صحبت می‌کنیم؟ دولت ایران یا مردمی که در تظاهرات علیه دولت شرکت می‌کنند؟» و در ادامه افزود: «اگر پیش از این تردید هایی وجود داشت که مردم ایران حامی سیاست‌های رژیم هستند، امروز این شک بر طرف شده است.»

«محمود امیری مقدم» بنیان‌گذار «سازمان حقوق بشر ایران»

او اشاره کرد از نگاه رهبران ایران تهدید اصلی «مردم ایران» هستند نه دولت‌های آمریکا و اسراییل. در ماه‌های گذشته در خیابان‌های تهران یک نبرد بین مخالفان دولت و نیروهای امنیتی رخ داده است. امیری مقدم با اشاره به گفت‌وگوهای اتمی صورت گرفته بین ایران و غرب گفت ما با دوره‌های متناوب مذاکره و خرسندی طرفین مذاکره کننده روبرو هستیم اما چندی از پایان مذاکرات نگذشته متوجه می‌شویم که در داخل ایران اراده‌ای برای حل و فصل پرونده هسته‌ای وجود ندارد.

او گفت سران غربی باید رویکرد خود را تغییر دهند و از گفت‌وگو اهداف مشخص داشته باشند و موضوع احترام به حقوق بشر را در مذاکرات با دولت ایران لحاظ کنند. امیری مقدم گفت ایران دموکراتیک بهترین تضمین برای امنیت منطقه خاور میانه خواهد بود. دکتر مقدم همچنین از تحریم‌های هوشمند که بتواند افراد و شرکت‌های خاص را هدف قرار دهد حمایت کرد.

سپس نوبت به «شل مانگه بوندویک» نخست وزیر پیشین نروژ رسید. او که سابقه دوستی و همکاری با دولت اصلاحات را دارد، سخن خود را با اشاره به فرهنگ غنی و افتخارآمیز ایران آغاز کرد.

بوندویک پس از کناره‌گیری از مقام نخست وزیری به تاسیس مرکز صلح در شهر اسلو اقدام ورزیده و وقت خود را صرف امور بشر دوستانه می‌کند. او به شرح همکاری‌های مرکز صلح اسلو و بنیاد گفت‌وگوی تمدن‌ها در ایران پرداخت.

بوندویک، که خود یک کشیش و سیاست‌مدار است، گفت:

«در زمانی که من نخست وزیر بودم، دو کشور ایران و نروژ توسط رهبران روحانی اداره می شد. البته کشور من دارای سیستمی سکولار است و نهاد دین و سیاست از هم جدا است، اما من و خاتمی از زبان مشترکی استفاده می‌کردیم و مفاهمه‌ی خوبی در نشست‌های ما وجود داشت.»

بندویک معتقد است خاتمی یک رهبر اصلاح طلب است و خواستار گفت‌وگو و حل تنش‌ها با سایر ملل است. او همچنین اشاره کرد که این روزها خاتمی و بنیاد باران با مشکلات زیادی دست به گریبانند و تماس‌ها تقریباً قطع شده است. او افزود با تحلیل اوضاع سیاسی ایران یک احتمال وجود دارد که ایران با باز شدن فضای سیاسی به دوران اصلاحات باز گردد. البته که در دوران اصلاحات هم به خاطر ساختار پیچیده نهادهای قانون‌گذار مجلس و دولت اصلاحات عملاً قادر نبودند اصلاحات مورد نظر خود را پیش ببرند.

بندویک در پاسخ به سفیر اسراییل گفت احمدی‌نژاد در سیاست‌گذاری کلان کاره‌ای نیست و قدرت در دست رهبر است. او گفت من همچنین دو بار در زمان دولت احمدی‌نژاد در تهران بودم و با خامنه‌ای و احمدی نژاد دیدارهای جداگانه‌ای داشته‌ام. من در این دیدارها موضوع حقوق شهروندان ایران را مطرح کردم و موارد نقض حقوق بشر را به رهبر گوشزد کردم. همچنین من به مسوولان ایرانی یادآور شدم دولت اسراییل نیاز به امنیت دارد و دولت ایران باید دست از تهدید یک‌جانبه اسراییل بردارد.

شل مانگه بندویک، نخست وزیر سابق نروژ می‌گوید: ایران حق دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته‌ای را دارد اما باید به طرف‌های غربی تضمین‌های کافی بدهد که اهداف صلح آمیز را دنبال می‌کند. او همچنین از تحریم‌ها انتقاد کرد و گفت تحریم تنها دولت ایران را در برابر مردم این کشور تقویت خواهد کرد و امکان فرافکنی مشکلات اقتصادی را به دولت احمدی نژاد می‌دهد

بندویک هم‌چون دکتر امیری مقدم معتقد بود موضوع هسته‌ای موضوع اصلی نیست و موضوع اصلی اتفاقاتی است که از درون جامعه ایران در حال جوشش است.

در باب مذاکرات هسته‌ای هم بندویک اظهار داشت دولت ایران به تضمین‌های امنیتی نیاز دارد تا به دولت‌های غربی اعتماد کند. دولت ایران و آمریکا سال‌هاست در وضعیت خصمانه قرار دارند و دولت ایران به اعتمادسازی نیاز دارد.

او گفت من به تحریم اعتقادی ندارم. تحریم‌ها تنها به قدرت‌مندتر شدن دولت ایران در برابر مردم کمک می‌کند چون توجیه لازم را برای فرافکنی مشکلات اقتصادی بدست می‌آورد. اما تحریم هوشمند و مسدود کردن حساب بانکی اشخاص و عدم صدور روادید برای بعضی سران می‌تواند نظام اسلامی را ترغیب به توقف برنامه اتمی خود کند.

بندویک در یک تحلیل کلی گفت دو رئیس جمهور پیشین ایران، به همراه نخست وزیر پیشین، رییس مجلس و گروهی از روحانیان بلند مرتبه توانسته‌اند نیروهای خود را متحد کنند و قصد عقب نشینی ندارند. وی اضافه کرد رژیم ایران با ساختار و وضعیت موجود استوار نخواهد ماند. او هرگونه حمله نظامی به ایران را فاجعه‌بار دانست و گفت حمله نظامی تنها روند دموکراسی در ایران را برای سال‌ها متوقف می‌کند و جنبش مدنی را زمین‌گیر خواهد کرد. او به همه کشورها پیشنهاد کرد دولت موجود را با تحمیل تحریم‌های تقویت نکنند و در عوض تغییر در ایران را با گفتار خود حمایت کنید.

سپس نوبت به دانشجویان و حضار رسید تا با سؤالات خود، سیاست‌مداران را به چالش بکشند. بیشتر سؤال‌ها خطاب به سفیر اسراییل مطرح شد و اکثر دانشجویان ایرانی حاضر ادعاهای او را مردود دانستند.

یکی از حضار با اظهار اینکه جنبش سبز با مشکل مواجه شده دلیل اصلی به نتیجه نرسیدن جنبش را عدم طرح خواست‌های اقوام ایرانی دانست. او ضمن اشاره به جمعیت ۳۰ ملیونی شهروندان ترک‌زبان ایرانی خواستار توجه رهبران جنبش سبز به خواست‌های اقوام ایرانی شد.

سؤال دوم در مورد احتمال حمله پیشگیرانه بود. نخست وزیر سابق نروژ در پاسخ گفت این واژه در دکترین جرج بوش مطرح شد و موجب مرگ و نقض گسترده حقوق بشر شد و این‌گونه حملات نظامی را تقبیح کرد. یکی از دانشجویان در مورد رفتار عقلانی دولت ایران پرسید. بندویک گفت سیستم سیاسی در ایران غیر منطقی است و از عقلانیت برخوردار نیست. اگر سیستم عاقلانه رفتار می‌کرد، آزادی‌ها را بر قرار می‌کرد و شهروندان خود را مورد ضرب و شتم قرار نمی‌داد.

یکی از دانشجویان گفت چرا از دیپلمات‌های ایرانی دعوت نشده تا گفت‌وگوها متعادل باشد و نظر دولت ایران را هم داشته باشیم .او همچنین در پاسخ به سفیر اسراییل که خطر حمله اتمی ایران را مطرح کرده بود گفت: اسراییل بر زمین‌های اشغالی فلسطینیان بنا شده؛ ایران چطور می‌تواند در جنگ احتمالی زمین‌های فلسطینیان را مورد حمله اتمی قرار دهد؟

او همچنین با اشاره به متن فارسی صحبت‌های احمدی نژاد گفت رئیس جمهور ایران خواستار برقراری رفراندوم در اسراییل بوده و در اصل احمدی نژاد در سخنرانی‌ خود، در سمیناری دولتی تحت عنوان «جهان بدون صهیونیسم»، خواستار محو رژیم اسراییل از روی نقشه جهان شد. این سخنان توسط اسراییل به «نابودی اسراییل» و «محو آن از روی زمین» تعبیر شد.

سایر حاضران به مسأله لزوم تغییر قانون اساسی ایران اشاره کردند و بندویک در پاسخ گفت وقتی می‌گویم باید از اصلاح طلبان حمایت کرد منظورم یک مفهوم کلی است و اصلاحات لزوماً عمل سیاسی بر اساس قانون اساسی موجود نیست و شامل تلاش برای تغییر قانون اساسی موجود نیز می‌شود. بندویک عدم همکاری کامل ایران با آزانس انرژی اتمی را مشکوک دانست و گفت اروپایی‌ها حق دارند در مورد اهداف صلح آمیز ایران در دست‌یابی به انرژی هسته‌ای تردید کنند.

این جلسه دو ساعت به طول انجامید و پس از پایان وقت، گفت‌وگوها میان شرکت کنندگان ادامه داشت.

پانوشت:

1- Kultur Utvalget
2- Kjell Magne Bondevik
3- Michael Eligal