«کابینه لبنان، کابینه‌ای برای گام‌های کوچک»

حسین علوی

در هفته‌ای که گذشت، کابینه‏ی وحدت ملی لبنان، پس از پنج ماه کشمکش بین جناح‌های سیاسی این کشور با یک ترکیب توافقی متشکل از ۳۰ وزیر، تشکیل شد.

از دکتر مهرداد خوانساری کارشناس مرکز مطالعات خاورمیانه در لندن می‌پرسم که با توجه به تقسیم‌بندی‌های سنتی بر اساس جناح‌بندی‌های مذهبی در ساختار سیاسی این کشور، این کابینه را در مقایسه با دولت‏های گذشته، تا چه حد می‌توان برخوردار از ثبات و پایداری ارزیابی کرد؟

البته باید ثبات و پایداری را تعریف کرد؛ اگر منظور این است که این کابینه بتواند یک سلسله مسائل روزمره‏ی لبنان را اداره کند و کابینه‏ای باشد که فرمی به وضعیت در درون لبنان بدهد، می‏توان گفت که می‏تواند نقش مفید و یا نقش حداقلی را ایفا کند.

ولی اگر هدف این باشد که بخواهد بیاید و قاطعانه در ارتباط با مشکلات و مسائلی که طی سال‏های گذشته جامعه‏ی لبنان را به چالش طلبیده، اقدامات حاد اساسی انجام بدهد، هیچ‏کس تصور نمی‏کند این کابینه بتواند در این راستا، کار عمده‏ای انجام دهد.

امروز مشکلات اقتصادی درون لبنان، مساله‏ی عمده‏ای است. درآمد مملکت تا حدود بسیار زیادی محدود است و نیاز به کمکی که لبنانی‏های خارج از لبنان برای مملکت می‏فرستند، بسیار زیاد است. این که دولت جدید بتواند در ارتباط با این نوع مسائل کاری انجام بدهد و در ترویج و آبادانی مملکت پیشرفت‏هایی داشته باشد، اهداف قابل دست‏رسی است.

ولی این که در جهت خلع سلاح حزب‏الله حرکتی بکند و یا بازی‏های کلانی در جهت تغییر اساسی موقعیت لبنان در خاورمیانه انجام بدهد، کسی تصور نمی‏کند در این راستا بتوانند قدم‏های عمده‏ای بردارد.

دکتر مهرداد خوانساری، کارشناس مرکز مطالعات خاورمیانه در لندن معتقد است دولت وحدت ملی لبنان خشم دولت ایران را برنخواهد انگیخت

تاثیر تشکیل کابینه‏ی وحدت ملی بر مسائل پیرامونی لبنان که همیشه این کشور با آن درگیر بوده، به ویژه مساله‏ی فلسطین و اسراییل، چگونه خواهد بود؟

به هرحال این که چنین توافقی صورت گرفته، از این که این توافق صورت نمی‏گرفت و پنج ماه تبدیل به ۱۰ ماه می‏شد، خیلی بهتر است.

در حقیقت نوعی توافق‏های ضمنی میان عربستان سعودی و سوریه که حامیان سعد حریری و حامیان حزب‏الله هستند، صورت گرفته است. اگر این توافق صورت نمی‏گرفت، این کابینه نمی‏توانست تشکیل شود.

البته مساله این است که نیروهایی مانند سعد حریری یا حزب‏الله در دنبال کردن اهداف کلان‌شان، فوق‏العاده محدود خواهند بود.

ولی همین که کار به این‏جا کشیده، نشان می‏دهد توافقی بین بازیکنان اطراف و به خصوص سوریه و عربستان سعودی که هر دو دارای یک سلسله منافع خاص خودشان در لبنان هستند، صورت گرفته است. البته در این معادله، مصالح اسراییل هم به عنوان یک کشور حاشیه‏ای در نظر گرفته شده است.

برخورد ایران با دولت وحدت ملی لبنان چگونه خواهد بود؟ آیا این دولت می‏تواند مورد استقبال جمهوری اسلامی ایران باشد؟

به نظر من، دولت وحدت ملی لبنان خشم فوق‏العاده زیاد دولت جمهوری اسلامی را برنخواهد انگیخت. زیرا عوامل و عناصری که جمهوری اسلامی در لبنان دارد، دارای نقش کاملا پررنگی در این ماجرا هستند. یعنی هیچ عملی که در جهت خلاف منافع جمهوری اسلامی باشد، نمی‏تواند با حضور قدرت‏مند حزب‏الله در چهارچوب این دولت فعلی صورت بگیرد.

لذا جمهوری اسلامی از این وضعیت زیاد دلگیر نیست. دلیلی هم ندارد که دلگیر باشد. هرچند سعد حریری کاندیدای مورد نظر جمهوری اسلامی به طور مشخص نیست، ولی سیاست‏هایی که او به عنوان نخست‏وزیر جدید لبنان دنبال می‏کند، نمی‏تواند با دیدگاه‏هایی که جمهوری اسلامی و طرف‏دارانش دارند، فاصله‏ی بسیار زیادی داشته باشد. این است که به نظر من، این دولت برای جمهوری اسلامی قابل تحمل است.

خواسته‏های جمهوری اسلامی در اصل با خواسته‏هایی که سوریه در لبنان دارد، تفاوت فاحشی ندارد و این خواسته‏ها در توافق میان سوریه و پادشاه عربستان سعودی که حامی اصلی جناح طرف‏دار سعد حریری است، در نظر گرفته شده است.

می‏توان انتظار داشت که غرب از دولت جدید لبنان حمایت همه‏جانبه داشته باشد؟

غرب حمایت همه‏جانبه از این دولت برای حفظ ثبات خواهد کرد. ولی بدیهی است که خواست غرب این است که موقعیت سعد حریری را قوی‏تر کند.

در زمان دولت آقای جرج بوش، این سیاست به طور خیلی تندتری پیش می‏رفت و دولت امریکا خیلی جدی‏تر از مواضع طرف‏داران و حامیان جنبش سعد حریری حمایت می‏کرد و مثلا مساله‏ی دادگاه مجرمین قتل پدر او را دنبال می‏کردند.

اما در دولت اوباما، این مساله با نرمش خیلی بیشتری دنبال می‏شود. تُن برخورد دولت اوباما با تُن برخورد دولت بوش در حمایت از مواضع امثال حریری خیلی نرم‏تر است. ولی اصولا غرب سعی می‏کند، کمک کند که نیروهای رفرمیست دمکراتیکی که در لبنان حضور دارند، بتوانند تقویت شوند.

ولی با توجه به سیاستی که امریکا به طور موازی با سوریه دنبال می‏کند و با توجه به این هدف امریکا که در صورت امکان، شکافی میان سوریه و جمهوری اسلامی ایجاد کند و زمینه را برای پیش‏برد مقاصد صلح در خاورمیانه، در مذاکرات میان اسراییل و فلسطینی‏ها هموار کند، ممکن است که آن فرم برخوردها و حمایتی که از منتقدین سوریه در لبنان می‏شود، به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند.