«تصمیم‏ها در راه سبز امید، از پایین به بالاست»

مریم محمدی

اعتراضات به نتیجه‏ی انتخابات اخیر در ایران که به سرعت نام «جنبش سبز» به خود گرفت، در همین مدت کوتاه با اُفت و خیزهای فراوان همراه بوده است؛ از تظاهرات عظیم چند میلیونی تا دستگیری، شکنجه و حتا قتل هواداران و فعالین این جنبش.

این‌که «راه سبز امید» چگونه تشکلی خواهد بود؟ چه وظایفی را و با چه نیروها و اشخاصی پیش خواهد برد، از جمله مطالبی هستند که در گفت و ‏گو با سید علیرضا بهشتی، فرزند آیت‏الله بهشتی و مشاور میرحسین موسوی که این خبر را اعلام کرده است، در میان گذاشته‏ام:

چون «راه سبز امید» نه یک جبهه‏ی سیاسی است که به معنای کلاسیک آن، صرفاً به احزاب سیاسی یا سازمان‏ها متکی باشد و نه یک حزب سیاسی است که باز به شکل کلاسیک آن بخواهد شکل بگیرد، بلکه به سبک شبکه‏سازی اجتماعی عمل می‏کند، سعی می‏کند بر اساس امکانات موجود و سازمان‏ها و تشکل‏های مدنی موجود و البته از جمله، احزاب و گروه‏های سیاسی و یا نهادهای مردمی و شخصیت‏ها، ارتباط برقرار کند.

همه‏ی این‏ها بر اساس اهداف مشترک و یک سری مطالبات حداقلی‏ای که بتواند گستره‏ی بیشتری را در میان مردم داشته باشد، توافق می‏کنند که به صورت یک اجماع هم‏پوش و یک اجماع متداخل، با هم‏دیگر همکاری داشته باشند.

آقای بهشتی، مطالبات حداقلی‏ای که بر اساس آن بین نیروهای تشکیل دهنده‏ی این تشکل، توافق می‏‏شود، چگونه تعیین می‏شود؟ آیا همان مراتبی که آقای موسوی اعلام کردند (بخش‏های مغفول مانده‏ی قانون اساسی) یا توافق جدیدی بین نیروها حاصل می‏شود؟

یک سری چهارچوب‏های کلی مطرح شده و در بیانیه‏ای که مفصل‏تر خواهد بود باز هم مطرح خواهد شد. در این چهارچوب‏ها، آن‏چه مطرح است، استفاده و پایبندی به قانون اساسی و قانون‏مداری است. منتها قانون اساسی با تمامیت آن؛ نه صرفا اجزای خاصی که تا کنون کم و بیش عمل می‏شده است.

سید علیرضا بهشتی

به عنوان مثال، چه بخش‏هایی؟

به طور خاص، مثلاً بخش حقوق ملت. حقوق مردم معمولاً در بخش‏های زیادی، به بهانه‏های مختلف یا نادیده گرفته شده یا زیر پا گذاشته شده و یا در بخش‏های دیگر قانون اساسی، باز مواد قانونی‏ای هست که کلاً، تا به حال، مورد بی‏توجهی قرار گرفته است.

ما فکر می‏کنیم که قانون اساسی با تمامی ضعف‏هایی که به عنوان یک قانون بشری دارد، باز می‏تواند چهارچوبی باشد که همگان به آن التزام داشته باشند. همین قانون اساسی، با همین معایبی هم که دارد، می‏تواند در تحقق مطالبات مردم، به عنوان یک ابزار بسیار مهم، مورد استفاده قرار بگیرد.

بخش‏های اجرا نشده یا مغفول مانده‏ی قانون اساسی، یک شعار کلی است که می‏تواند وجود داشته باشد، اما شعار خاصی، بسته به شرایط فعلی، در دستور روز «راه سبز امید» قرار می‏گیرد؟

حتماً همین‏طور است. البته باز این تصمیم‏گیری از بالا به پایین نیست، بلکه معمولاً تصمیم‏ها در نوع کار شبکه‏ای، از پایین به بالا، شکل می‏گیرد. در واقع، نوعی ارتباط تعاملی بین تمام اعضای شبکه، باید حتما برقرار باشد تا این مطالبات شکل بگیرد.

اما به‏طور مشخص، مسأله‏ی استیفای حقوق مردم در مورد آن‏چه در انتخابات گذشته صورت گرفته است، تا چند سال هم که طول بکشد، جزو مطالبات مشخص و معین این شبکه و این نهضت خواهد بود.

مضمون اصلی کار تشکیلاتی این تشکل چه خواهد بود؟

نوع فعالیت‏های خاصی برای همه‏ی گروه‏ها در نظر گرفته شده و آن عبارت است از دیده‏بانی، که معمولاً در عرصه‏ی سیاست‏‏ورزی، در جامعه‏ی ما، غایب بوده است.

از متخصصان، کارشناسان و صاحب‏نظران خواسته می‏شود در تشکل‏های مختلفی که خودشان شکل می‏دهند، وضعیت کشور را دیده‏بانی کنند، مراقبت کنند و در مورد مسایلی که در کشور می‏گذرد، اطلاع‏رسانی کنند.

مردم را نسبت به مسایل آگاه کنند و به مسئولین اطلاع برسانند. احیاناً در مقابل کسانی که می‏خواهند بدون توجه به منافع ملی، گام‏هایی را بردارند، هشدارباش بدهند و حتا بتوانند چهارچوب‏های کلی برای برنامه‏های مطلوب ارائه کنند. در واقع، نوعی دیده‏بانی برای تمام اعضا و اجزای این شبکه، به عنوان یک دستور کار عملی، در نظر گرفته شده است.

با توجه به این‌که شرایط فعلی، شرایط زیاد روشنی، از نظر فضای باز سیاسی نیست، در مورد مخالفت‏هایی که ممکن است با اعلام موجودیت شما بشود، پیش‏بینی‏ کرده‏اید که چه خواهید کرد؟

اگر منظور حاکمیت است، در بدنه‏ی آن بخش‏های مشخصی هستند که اساساً، هیچ‏گونه کار غیردولتی را برنمی‏تابند و با هرگونه کاری که بخواهد به موازات دولت انجام بگیرد، مخالفت دارند. البته آن‏ها مخالفت‏های‏شان را خواهند کرد. اما به تدریج، باید این مسأله در کشور جا بیفتد که این کار تماماً قانونی است و هیچ کار خلافی نیست و ساختارشکنانه هم نیست.

بعد از گذشت دو ماه، خوشبختانه، بسیاری از برچسب‏هایی که می‏خواستند به این گونه حرکت‏ها بزنند، نخ‏نما شده است و دیگر نمی‏تواند خیلی مورد استفاده قرار بگیرد. این باید جا بیفتد که این نوع فعالیت می‏تواند انجام بگیرد.

اما بخش‏هایی از حاکمیت هم با این گونه فعالیت‏ها هیچ مشکلی ندارند و اساساً همیشه تشویق کرده‏اند که این نوع فعالیت‏ها شکل بگیرد. به هرحال، دیدگاه‏ها مختلف است و چاره‏ای هم نیست جز این که دیدگاه‏های مختلف با هم برخورد داشته باشند، گفت و ‏گو صورت بگیرد و نوعی راه تعامل باز شود.

آقای بهشتی، نقش آقایان کروبی و خاتمی در این میان چیست؟ چون نام آن‏ها هم در اطراف «ره سبز امید» برده می‏شود و به نظر می‏آید نوعی هم‏گرایی سیاسی هم‏اکنون موجود باشد.

طبیعی است که همه‏ی آقایان در این فعالیت مشارکت خواهند داشت. البته این نوع حرکت، عملاً، شروع شده است. این‏طور نیست که ما بخواهیم چیز خاصی را از صفر شروع کنیم. در طول انتخابات و در حرکت‏های بعد از انتخابات، نوعی هم‏کاری‏ها شروع شده و در اشکال مختلف خود را نشان داده است.

به عنوان مثال، آن‏چه در طول انتخابات به نام «کمیته‏ی صیانت از آرا» شکل گرفت، نوعی تبلور همکاری در همین عرصه بود. یا آن‏چه امروزه در مورد «کمیته‏ی پیگیری امور زندانیان انتخابات» دارد انجام می‏شود، خود تبلوری از تعامل و تعاون است که در این زمینه صورت می‏گیرد.

این است که همه‏ی این آقایان، طبیعتاً خود را در درون این جبهه تشخیص می‏دهند و این‏طور نیست که بخواهند از بیرون با آن هم‏کاری داشته باشند. احزاب حتماً نقش خیلی موثری در این زمینه دارند و شخصیت‏های سیاسی مثل جناب آقای کروبی و جناب آقای خاتمی هم حتماً در تصمیم‏گیری‏های کلان نقش اساسی خواهند داشت.

بدون این‌که موقعیت مشخصی، مثل عضویت در شورای مرکزی یا هیأت اجرایی این تشکل را داشته باشند؟

چرا، به هرحال، یک شورای عالی برای این جبهه در نظر گرفته شده و تعداد معدودی از شخصیت‏های برجسته، در این زمینه، حتما با هم‏دیگر همکاری تنگاتنگ‏تری خواهند داشت.

اخبار و موضع‏گیری‏های مشخص مربوط به تشکل «راه سبز امید» را در کدام رسانه، سایت یا نشریه باید ببینیم؟

متأسفانه، سایت قلم را هم دچار مشکل کرده‏اند. ولی به زودی بعضی از سایت‏ها یا دوباره راه‏اندازی می‏شود یا اعلام خواهد شد که به عنوان سایت‏های رسمی بتواند مورد استناد قرار بگیرد.