بیست سال در متن تجربه های تئوری و عملی زنان

شیرین فامیلی

کنفرانس سالانه بنیاد پژوهشهای زنان ایران از تاریخ 19 تا 21 ژوئن در آلمان برگزارشد

در بيستمين کنفرانس «بنياد پژوهش های زنان ايران» که در شهر هانوفر برگزار شد، چالش های فمينيستی و سياسی زنان ايرانی در طول اين ۲۰ سال از زوايای گوناگون در تئوری و عمل به بحث گذاشته شد.
سخنرانانی از ايران، اروپا و آمريکا به اين کنفرانس دعوت شده بودند. اولين سخنران ميهمان پروفسور باربارا دودن، استاد تاريخ دانشگاه هانوفر و از فعالان و پيش کسوتان جنبش زنان بود که موضوع سخنرانی او «تاريخ جنبش زنان، پيکيريت و کيفيت پيکر از نظرسياسی» بود.

از ايران چهار تن از چهره های شناخته شده جنبش زنان به اين کنفرانس دعوت شده بودند که دو تن از آنها نتوانستند ازايران خارج شده و در کنفرانس حضور يابند.

خانم اقدس شعبانی، فعال جنبش زنان در آلمان و از اعضای کميته برگزار کننده کنفرانس، در اين باره به راديو زمانه می گويد: « متاسفانه خانم جلوه جواهری بازداشت شده و خانم پروين اردلان ممنوع الخروج است. اما خوشبختانه شادی صدر و خانم کشاورزنيا را در کنفرانس داشتيم. البته پروين اردلان را نيز به صورت تلفنی داشتيم و توانستيم حضور او را احساس کنيم و در اين کنفرانس برای ما سخنرانی کرد و به سؤال و جواب ها پاسخ گفت.»

خانم اقدس شعبانی در مورد موضوعات مطرح شده در کنفرانس می گويد: « در اين کنفرانس دو ميزگرد داشتيم؛ ميزگرد نگاهی به ۲۰ سال فعاليت بنياد، پژوهش ها، تجربه ها، کاستی ها، دست آوردها و چشم اندازهای آن و ميزگرد ۳۰ سالگی که روز شنبه برگزار شد و نگاهی به ۳۰ سال جنبش زنان ايران، دست آوردها و چالش های آن بود. پروين اردلان نيز در مورد تاثير و تقابل جنبش زنان ايران از خارج کشور بر داخل و از داخل به خارج توضيح داد و همچنين شيوه مبارزاتی آنها را در ايران برشمرد.

دو سخنران ديگر جنبش زنان ايران يعنی خانم ها شادی صدر( روزنامه نگار و وکيل دادگستری و فعال جنبش زنان) و نوشين کشاورزنيا (فعال کمپين يک ميليون امضا)، سخنرانی هايی را که برگرفته از تجربيات عملی جنبش زنان در ايران است در کنفرانس ارائه کردند که به گفته اقدس شعبانی، عضو کميته برگزار کننده کنفرانس، بسيار بحث انگيز و قابل تامل بود.
وی در اين زمينه می گويد: « خانم شادی صدر به موضوع حجاب اجباری و موضع فمينيست های خارج و داخل ايران نسبت به آن پرداخت. محور بحث خانم صدر اين بود که در داخل ايران به طور مشخص با اين پديده برخوردی انجام نشده است. ما همه از ايران آمده ايم و می دانيم که بزرگترين سلاح رژيم در برابر زنان حجاب است. رژيم به شدت در اين زمينه زنان را سرکوب می کند و می خواهد زنان را به شکل يونيفرم در جامعه داشته باشد و آنها را نامرئی کند. اين بزرگترين حربه رژيم است و زنان نتوانستند از اين ديوار عبور کنند و نتوانستند اين مسئله را تا کنون در جنبش زنان ايران پيش ببرند. از آن طرف موضع فمينيست های خارج از ايران روی اين نکته متمرکز است و مسئله اصلی آنها در ارتباط با حق پوشش است که يکی از اساسی ترين و ابتدايی ترين حقوق هر انسانی است.»

خانم اقدس شعبانی در ادامه می افزايد: « خانم نوشين کشاورزنيا سخنران اول روز يکشنبه ما بود که در مورد نسل جديد فمينيست های ايرانی در جنبش زنان و مطالعه مورد کمپين يک ميليون امضا صحبت کرد و به شکاف بين نسل ها پرداخت. نسلی که اکنون در جنبش زنان ايران فعال است، نسلی است که با زنان سکولار درجنبش چپ و زنان مذهبی بسيار متفاوت است. اين نسل نمی خواهند به شکل فعاليت های زيرزمينی و به مسايل کلی بپردازند. آنها بر مسايل زنان متمرکز هستند و تمام تلاششان اين است که در اين راه از شيوه های علنی استفاده کنند تا در جامعه به کثرت گرايی در ميان زنان برسند. »

سخنرانانی که از کشورهای اروپا و آمريکا شرکت داشتند موضوعاتی را که بر تجربه های تئوريک جنبش زنان تاکيد داشت مطرح کردند که مضمون آنها موجب فعال شدن بحث ها و اظهار نظرها در ميان حاضرين در کنفرانس و ميزگردها شد.

خانم اقدس شعبانی توضيح می دهد: « خانم لوا زند از آمريکای شمالی، درباره تن نويسی زنان در وبلاگستان فارسی يک کار آماری و تحقيقاتی انجام داده بود، اين که زنان چگونه سکسواليتی و پيکر خودشان را مطرح کرده و توانسته اند در عرصه مجازی تابوشکنی کنند. خانم شکوفه تقی از سوئد به معنا و بخت زن و شانس حضور و شانس فاعليت زن در افسانه های عاميانه فارسی پرداخت که يک کار ادبياتی از نگاهی زنانه و فمينيستی است. سخنان خانم نيلوفر شيدمهر نيز با موضوع بدن های چندگانه بدن زن ايرانی، بدن ميل آرزو به عنوان سرچشمه فاعليت سياسی بود که در ميان جنبش زنان ايران بحث جديدی است اما درجنبش فمينيستی زنان اروپا بحث جديدی نيست. »

به رغم اين که کنفرانس «بنياد پژوهش های زنان» توانست به موضوعاتی که در برنامه اعلام کرده بود بپردازد، وقايع و تحولات اخير ايران فضای کنفرانس را تا حد زيادی تغيير داد و به گفته رضوان مقدم، فعال جنبش زنان که دراين کنفرانس حضور داشت به ويژه شنبه شب فضايی توأم با خشم و درد بر کنفرانس حاکم شد.

خانم رضوان مقدم فضای ايجاد شده را در گفت و گو با راديو زمانه چنين شرح می دهد: « ابتدا کنفرانس با روال طبيعی خود پيش می رفت تا اينکه ما بعد از ظهر جمعه خبرهايی دررابطه با صحبت های آقای خامنه ای در نماز جمعه شنيديم. او حکم داده بود با مردم برخورد خشونت آميز انجام شود و دست نيروهای انتظامی را از آن چه بوده و هست بسيار بازتر گذاشته بود. اين مسئله باعث دلهره و ناراحتی شديد در جمع شد و فضای کنفرانس را سنگين کرد. بحث ها در حالت خشم و اضطرابی که شرکت کنندگان را گرفته بود پيش می رفت تا بعد از ظهر که خبر خشونت ها رسيد و بعضی دوستان ديگر قادر نبودند درفضای کنفرانس بنشينند. »

وی می افزايد: « ديشب يکی از غم انگيزترين شب های کنفرانس بود که خيلی ها بی اختيار گريه می کردند و در نهايت نيمه شب فی البداهه تظاهراتی انجام شد چون در اين زمان کار ديگری نمی شد انجام داد. حدود ۲۰۰ نفر از افراد حاضر همه شمع در دست در اين مراسم شرکت کردند.»