کنترل خدمات اینترنتی در افغانستان

لینا آریا

وزارت مخابرات افغانستان،به زودی خدمات اینترنتی در این کشور را نظارت و کنترل می‌کند. امیرزی سنگین، وزیر مخابرات افغانستان، در روز جهانی ارتباطات که با شعار «مصوونیت کودکان در دنیای اینترنت»، تجلیل شد، از کنترل خدمات اینترنتی در سطح این کشور در آینده‌ای نزدیک خبر داد.

وی در مورد اضرار و سوء استفاده از اینترنت به چند مورد چون آسیب کودکان و وابستگی آن‌ها به اینترنت، استفاده شخصی و غلط مجرمین از اینترنت و ترویج فحشا و فساد اشاره نمود.

امیرزی سنگین گفت: وزارت مخابرات به عنوان یک وزارت تأمین کننده‌ی تکنولوژی و توسعه‌ی اینترنت، باید ازاستفاده‌ی غلط آنچه خلاف دین، فرهنگ و رسوم کشور است، جلوگیری کند؛ اما وی افزود: این وظیفه‌ی مستقیم این وزارت نیست و آن‌ها جلساتی با دیگر هادها داشته‌اند؛ اما از سوی آن‌ها هیچ اقدامی تاکنون صورت نگرفته است، بنابراین این وزارت اقدام خواهد کرد.

سنگین افزود: «من امروز برای شما این را تعهد می‌کنم که ما در این مورد دیگر صبر و حوصله نمی‌کینم. وزارت مخابرات همین هفته اقدام می‌کند، ما پیشنهاد می‌کنیم که مقام ریاست مسئولیت این بخش را می‌گیرم و نمی‌گذاریم اینترنت در کشور به شکلی که فعلاً است بدون هیچ نوع نظارت و کنترل این‌که چه موضوعاتی در آن پخش می‌شود، استفاده شود. زیادتر از این دیگر برای مردم ما قابل قبول نیست. وظیفه ما این است که در مدت بسیار کوتاه اینترنت را تحت کنترل بیاوریم.»

آقای سنگین از کشورهای اسلامی چون عربستان سعودی و ایران یاد کرد که خدمات اینترنتی‌شان تحت کننرل دولت است. وی گفت: افغانستان نیز به عنوان یک کشور اسلامی، نباید با دیگر کشورهای اسلامی‌، فرق داشته باشد و خدمات اینترنتی در این کشور نیز باید تحت نظارت و کنترل قرار گیرد.

اما سوال مهم این جاست که وزارت مخابرات برای نظارت بر اینترنت، امکانات کافی در دست دارد؟ و این وزارت چگونه، اینترنت را کنترل خواهد کرد؟

عبدالهادی هادی، سخنگوی وزارت مخابرات می‌گوید: وزارت از لحاظ فنی آماده است که این برنامه را شروع کند؛ اما از لحاظ محتوا، همکاری وزارت اطلاعات و فرهنگ برای تشخیص سایت‌هایی که مخالف با عنعنات (‌فرهنگ) اسلامی است ضروری و شرط ا‌ست. اغلب این سایت ها شامل تصاویر شهوت‌انگیز می‌باشند.

آقای هادی می‌گوید: اقدامات اولیه‌ی وزارت مخابرات از روز یک‌شنبه آغاز شده است و فقط منتظر همکاری وزارت اطلاعات و فرهنگ هستیم در صورتی که این وزارت، نام سایت‌ها را در اختیار ما قرار دهد به سرعت، فیلتر و یا بلاک کردن سایت‌ها را آغاز می‌کنیم.

به گفته‌ی وی، سایت‌های نامشروع داخلی، بلاک و سایت‌های نامشروع خارجی، فیلتر می‌شوند. سخنگوی وزارت مخابرات می‌گوید: چون قانون استفاده از تکنولوژی معلوماتی هنوز تصویب نشده است بنابراین در حال حاضر مجازات کسانی که سایت‌های نامشروع و یا غیر‌اخلاقی را ایجاد می‌کنند، امکان ندارد.

غلام حیدر سیرت، مسئول یکی از کافی‌نت‌های شهر کابل می‌گوید: مردم به راحتی می‌توانند از تمام سایت‌های اینترنت، آزادانه استفاده کنند.

وی می افزاید: در کنار کسانی که از اینترنت بهره‌ی درست می‌برند، کسانی هم به کافی نت‌ها برای دیدن سایت‌های غیراخلاقی و شهوت‌انگیز مراجعه می‌کنند.

سیرت گفت: کنترل و نظارت اینترنت از سوی وزارت مخابرات اگرچه روی تجارت آن‌ها، تأثیر منفی دارد اما او این کار را دخالت مثبت وزارت مخابرات می‌داند؛ اما تأکید می‌کند که این وزارت، فقط نباید به این مسأله توجه کند بلکه باید مسایل دیگری را نیز مدنظر بگیرد.

«این یک دخالت و اختلال است، این اختلال در تجارت ما مطلوب است به شرط این‌که همان‌قدر که در این رابطه دخالت می‌کنند در رابطه به بعضی نکات منفی دیگری هم دخالت کنند. مثل این‌که ارزش اینترنت برای مردم ما بالا است قیمت آن را هم پایین بیاورند تا هموطنان ما به شکل بهتر از اینترنت استفاده کنند.»

اگرچه که بستن سایت‌های اینترنتی مخالف دولت به یک موضوع جنجال‌برانگیز در عرصه‌ی آزادی بیان در کشورهای اسلامی چون ایران و عربستان سعودی تبدیل شده است، اما باید دید که دولت افغانستان زیر شعار مبارزه با فساد اینترنتی تا چه حد، مبارزه‌ی خود را در عرصه‌ی سایت‌های سیاسی گسترش خواهد داد؟

ضیا بومیا، رئیس کمیته‌ی دفاع از حقوق خبرنگاران، در جواب به این سوال گفت که اگر هدف وزارت مخابرات، مسدود ساختن سایت‌هایی است که ترویج فساد می‌کنند، قابل قدر است؛ اما اگر هدف، مسدود ساختن رسانه‌های سیاسی داخلی و خارجی است که این خود ضرر به آزادی بیان در جامعه است، قابل نگرانی خواهد بود.

«من فکر می‌کنم که اگر این‌ها به دنبال مهار و محدود ساختن رسانه‌های سیاسی و افکار سیاسی باشند برای ما قابل تشویش است. اما اگر در ‌صدد سایت‌هایی باشند که مسایل ضد اخلاقی و انسانی را به نشر می‌رسانند من فکر می‌کنم که همه‌ی رسانه‌ها باید طرفدار آن باشند. اگر حکومت وزارت اطلاعات و فرهنگ و مخابرات قوانین و آن منشورهایی را نقض ‌کند که افغانستان به آن پیوسته در آن وقت ما می‌توانیم نگران باشیم.»

به گفته‌ی مسئولین وزارت مخابرات، تکنولوژی در افغانستان نیز در حال پیشرفت و توسعه است. بیش از ده میلیون نفر در افغانستان از موبایل استفاده می‌کنند و بیش از سه میلیارد دلار هم در زمینه‌ی مخابرات در این کشور، سرمایه‌گذاری شده است.

به گفته‌ی آنان مردم در اکثر استان‌ها به غیر از استان‌های بدخشان، نورستان و برخی استان‌های جنوبی به دلیل مشکلات امنیتی، به خدمات مخابراتی دسترسی دارند و این دسترسی، روز به روز بیشتر خواهد شد.

از جانب دیگر، تحقیقات بازاریابی نشان داده که پنج تا ده درصد مردم به اینترنت دسترسی دارند. این‌که اقدامات جدید وزارت مخابرات چه تأثیری بر دسترسی مردم به اینترنت خواهد داشت، گذشت زمان نشان خواهد داد.