«برداشت‏های غیرقانونی، از دلایل استعفای بهمنی است»

مریم محمدی

خبری که روز سه‏شنبه، بیست و دوم اردیبهشت‌ماه، ساعت پانزده و سی و پنج دقیقه، روی سایت خبرگزاری کار ایران «ایلنا»، انتشار پیدا کرد، با حیرت و ناباوری روبه‌رو شد.

این مسأله را در ساعاتی که هنوز در ایران، خبر رسماً تایید یا تکذیب نشده است، با آقای دکتر حسین عبده تبریزی، اقتصاددان، دبیرکل سابق سازمان بورس و اوراق بهادار ایران، در میان گذاشتم:

آن‌چه در خبرگزاری ایلنا آمده، این است که چون آقای رییس جمهور شورای پول و اعتبار را تشکیل نداده است، آقای بهمنی دارد استعفا می‏دهد، چون از حساب ذخیره‏ی ارزی برداشت‏های غیرقانونی می‏شود و چون ایشان با بعضی از وزرای کابینه درگیر است، استعفا می‏دهد.

این‏ها به عنوان دلایل استعفا ذکر شده که به نظر من، هریک از این دلایل کافی است برای این‌که مسئولی از مقام خود استعفا بدهد. در همه‏ جای دنیا معمول است که وقتی مدیری با نظر مدیر ارشدش مخالفت دارد، قاعدتاً، باید استعفا بدهد.

دکتر حسین عبده تبریزی، اقتصاددان

یعنی‏، شما چنین انتظاری را داشتید؟

با توجه به روحیه‏ی آقای بهمنی‏ که روحیه‏ای بسیار سازگار و ملایم است، اتفاق خاصی باید افتاده باشد یا فشار خاصی آمده باشد که آدمی که سابقه‏ی کار سی ساله در یک سازمان را دارد هم به ستوه آمده باشد، خسته شده باشد و استعفا بدهد.

ولی آقای بهمنی در دو همایشی که در روزهای دوشنبه و سه‏شنبه شرکت داشت، به گزارش خبرگزاری‏ها، خیلی مثبت در مورد نتایج سیاست‏های پولی و مالی صحبت کرد و می‏توان گفت، افق روشنی را ترسیم کرده بود.

آقای بهمنی سه‏شنبه در جلسه‏ای هم که در مورد مسکن بوده، مثبت صحبت کرده و این جای تعجب است. ولی من از دوستان ایلنا که پرسیدم، گفتند خبرشان قطعی است. همکاران ما در «سرمایه» هم گفته‏اند که ظاهراً خبر درست است و آقای عرب مازار هم فعال شده‏ و یا این‌که حتا حکم‏شان‏ زده شده است.

پس می‏تواند، مساله‏ی استعفا نبوده باشد. چون امروز در چند جا، همان‏طور که شما هم اشاره کردید، ایشان در دفاع از سیاست‏های جدید اقتصادی و نتیجه‏ی مثبت این سیاست‏ها صحبت کرده است. چگونه می‏شود که همین امروز استعفا نیز داده باشد؟

بله، به هر حال، معلمان اخلاق می‏گویند: «یکی از اخلاق حسنه این است که افراد قابل پیش‏بینی باشند.» معنای دیگر آن، این است که بی‏اخلاقی به معنای غیرقابل پیش‏بینی بودن است. به نظر می‏رسد، این وضعیت الان هست و متأسفانه، دولت نهم غیرقابل پیش‏بینی است و اتفاقاتی که در آن می‏افتد، به‌هیچ‏وجه قابل پیش‏بینی نیست.

امیدوارم که خبر صحیح نباشد. چرا که این همه تغییر در مدیریت بانک مرکزی، قطعاً برای کشور آثار سوء دارد و صدمه‏زننده است.

از اظهارات آقای بهمنی، این برداشت هم می‏شد که سیاست‏های مورد اختلاف آقای مظاهری با رییس جمهور را ایشان تغییر داده است. از جمله این که گفتند: «قفل‏ها را از صندوق بانک مرکزی برداشتیم.» گویا اعتبار‏بخشی به شکلی که دولت نهم می‏خواست و مورد توافق آقای مظاهری نبود هم انجام شده است. آیا همین‏طور است؟

این‌که: «قفل‏ها را برداشتیم»، به این معنا است که اگر حساب بانک‏های تجاری پیش ما قرمز شود و بدهکار شوند، ما کماکان چک‏های‏شان را پاس می‏کنیم. یعنی‏، یک سیاست انبساطی نداریم ولی در عین حال، سیاست انقباضی و بسته هم نداریم.

بالاخره، هر مدیر بانک مرکزی، باید بین تورم و رکود، نوعی تعادل برقرار کند. اگر در سیاست‏های پولی بسیار سخت بگیرد، رکود را بر جامعه حاکم می‏کند. اگر بسیار آسان بگیرد و روادار باشد، تورم به همراه می‏آید.

بنابراین، آقای بهمنی هم مثل هر مدیر بانک مرکزی دیگری، مجبور است تصمیم بگیرد که آیا سیاست‏های پولی‏اش انقباضی باشد یا انبساطی و در چه حدی. الان اقتصاددان‏هایی که معتقد هستند باید کم‏تر نگران تورم باشیم بلکه باید بیشتر نگران رکود باشیم و بنابراین باید سیاست‏های‏مان را مقداری باز کنیم، کم نیستند.

یکی از اظهارات ایشان هم به شکلی با همین نکته ارتباط دارد. ایشان اشاره کرده بود که نرخ تورم را به میزان قابل توجهی پایین آورده‏‏اند، در حالی که بعضی از اقتصاددانان معتقد هستند این نشانه‏ها‏ی رکود در کشور است…

در طول زمان حضور آقای مظاهری در بانک مرکزی، سیاست‏‏های کنترلی برای کنترل تورم در این بانک اعمال شد و آقای دکتر بهمنی هم به سیاست‏های بسیار باز دوره‏ی آخر آقای دکتر نوربخش، بازنگشت.

بنابراین، در عین حال که آن نوع سفت و سختی وجود نداشت، نمی‏توان گفت که ایشان سیاست‏های انبساطی را داشت. چون ارقام تورم در یکی دو ماه آرام گرفت، حتا بانک مرکزی به استقبال این موضوع رفت که نرخ تورم ممکن است در شهریور‌ماه به پانزده درصد برسد.

در چند نوشته‏ای که من مطالعه کردم، اقتصاددان‏های ایران چندان خوش‏بین نبودند. می‏گفتند که آثار سیاست‏های انقباضی، به سرعت حاصل نمی‏شود و تورم می‏تواند برای مدتی هم ادامه پیدا کند.

اعتقاد من هم این است که به نرخ پانزده درصد آقای دکتر بهمنی نخواهیم رسید و آثار تورم همین‏طور ادامه پیدا می‏کند. بنابراین، آقای دکتر بهمنی می‏گوید که: «من آن سفتی و سختی دوران آقای مظاهری را رها کرده‏ام، اما کماکان می‏خواهم تورم را کنترل کنم.»