کنترل وبلاگ‏ها در ایران به سبک چینی‌ها؟

نیک‌آهنگ کوثر

در روزهای اخیر، انتشار گزارش مشترک دو گروه کانادایی، از جمله، آزمایشگاه شهروندی مرکز مانک دانشگاه تورنتو، در مورد جاسوسی از طریق ارتباط رایانه‏ای ـ اینترنتی توسط چینی‏ها، بسیاری افراد و هم‏چنین کشورها و دولت‏ها را نگران این مسأله کرده است.

کمال فراهانی، دانشجوی علوم رایانه‏ای معتقد است که در ایران نیز می‏توان به روش چینی‏ها عمل کرد:‌

اگر در ایران هم مثل چین، دولت پشت چنین کاری باشد، به راحتی می‏توانند با همکاری با آی‌اس‌پی‌ها (‌‌ISP‌)، لیست آی‌پی‌‌‏های (IP‌) آن را بیرون بکشند، به خصوص که در ایران هم آی‌پی‌‏های ولید مشترک اینترنت دارند.

بعد می‏توانند با توجه به سیستم عامل و دستگاهی که با آن به اینترنت وصل می‏شوند، دنبال نقاط ضعف آن بگردند و از طریق این نقاط ضعف، یک‌سری حملاتی را ترتیب بدهند.

چند نوع حمله این‌چنینی به کامپیوتر داریم؟‌

انواع حملات هست، اما عمدتاً از ضعف‏های سیستم عامل استفاده می‏شود. ترتیب حملات به کاربرهایی که ویندوز هستند، ویندوز اکس‌پی (XP‌) و ویستا (‌‌VISTA) فرق می‏کند. ولی با توجه به وضعیت آپدیت‏هایی که روی کامپیوترشان نصب شده و یا احیاناً از نرم‏افزارهایی مثل Zone Alarm و Norton استفاده می‏کنند، نوع این حملات ممکن است متفاوت باشد. یکی از آن‏ها می‏تواند این باشد که روی آن کامپیوتر تروجان (Trojan) بگذارند.

تصویری از سایت گرداب

از آرش آبادپور که با وبلاگ «کمانگیر» در وبلاگستان فارسی معروف است، در‌باره‏ی روشی که چینی‏ها به عنوان «فیشینگ هدف‏دار» به‏کار برده‏اند، سوال کردم.

فیشینگ هدف‏دار یا Spear phishing، روشی است که گروه‏های ضربت به کامپیوترهای افراد خاصی حمله می‏کنند‌: در فیشینگ هدف‏دار، افرادی که مورد توجه بیشتری هستند، باید بیشتر دقت کنند. این نکته خیلی مهم است.

نکته‏ی مهم دیگر این است که یک بخش دولت است، دولتی که با آن طرف هستیم و می‏خواهد جلوی آزادی بیان را بگیرد یا اطلاعات کسب کند، همان کاری که چینی‏ها کردند. فرض کنید، ای‏میلی را که دالایی لاما برای فردی فرستاده بود، گرفتند و با آن فرد تماس گرفتند که این رابطه را برقرار نکن، ما اطلاع داریم. یا فعال سیاسی را به دلیل اطلاعاتی که از این طریق گرفتند، دستگیر کردند.

از کمال فراهانی در‌باره‏ی مشکلات هدف‏گیری افراد خاص سوال کردم:

وقتی هدفتان فرد خاصی باشد، کار مشکل‏تر است. چون باید بالاخره یک بار، به شکلی با آن مشترک ارتباطی داشته باشید. مثلاً یک بار با او چت کرده باشید، یک آی‌پی از او داشته باشید، یا ای‏میلی زده باشد که در هِدِر (header) آن اطلاعاتی از فرستنده باشد. در غیر این صورت کسی نمی‏تواند تصادفاً شروع به گشتن برای پیدا کردن آی‌پی یک نفر در خارج از کشور، بکند.

آرش آبادپور معتقد است که حمله به کامپیوترهای میزبان به دو طریق صورت می‏گیرد:

حمله به دو طریق صورت می‏گیرد؛ طریق ساده‏تر که همه با آن آشنا هستیم، این است که ای‏میلی برای فرد فرستاده می‏شود که در آن آدرس یک وب هست که باید باز کنید.

به شدت واضح است، جی‌میل باید در سرور گوگل باشد و نه مثلاً در مایس بوک یا سایت دات.‌کام (MySpook.com) و… اگر چنین باشد، معلوم است که مسأله‏دار است. از جست‌وجوگر امن‏تری هم می‏توان استفاده کرد. مثلاً فایرفاکس، به شدت امن است و حواسش هست، حتا اگر شما اشتباه کنید و بخواهید چنین کاری کنید، جلوی شما را می‏گیرد. اخطار می‏دهد که این وب‏سایت مسأله دارد.

راه دیگر از طریق فرستادن فایل‏های ویروس‌دار است. لزوماً هم نباید فایل exe باشد. ما فکر می‏کنیم فقط فایل‏های exe ویروسی هستند. نه، تقریباً هر فایلی می‏تواند حاوی ویروس باشد: فایل پی.دی.اف یا فایل دات وورد، فایل فشرده‏ی وینرار(WinRar).

بسیاری از این نرم‏‏افزارها نقاطی دارند که یک هکر می‏تواند استفاده کند. برای شما فایل وینرار می‏فرستد، فایل را باز می‏کنید، خطا می‏دهد، متوجه نمی‏شوید چه شد. ولی در واقع خطا نداده، بلکه از ضعف وینرار استفاده کرده، باعث شده وینرار فعال شود، فایلی که می‏خواهد جایی ضبط شود و اجرا شود. از این لحظه به بعد، شما در اختیار آن فرد هستید.

در گزارش آمده، بعضی از روش‏هایی که چینی‏ها استفاده کرده‏اند، فرستادن تروجان یا همان اسب تراوا، به کامپیوترهای میزبانان بوده است. از این اسب‏های تراوا چه استفاده‏هایی توانسته‏اند بکنند؟

فردی که موفق شده، تروجان یا اسب تراوای خود را روی کامپیوتری بفرستد و آن را آلوده کند، دسترسی‏های عجیب و غریبی دارد. مثلاً اگر ماشین شما وب‏کم (دوربین اینترنتی) دارد، می‏تواند وب‏کم شما را روشن کند.

یا می‏تواند صدای شما را ضبط کند. یا می‏تواند از صفحه‏ی شما عکس بگیرد و ببیند روی صفحه‏ی شما چی هست. می‏تواند ببیند، شما روی کی‏برد چه چیزی را دارید‌، ضبط می‏کنید.

یعنی زمانی که تروجان می‏آید، عملاً وابسته به لطف کسی که شما را هک کرده هستید و این‌که تا چه حد می‏خواهد از شما استفاده کند و چه می‏خواهد از شما بکشد.

این‏ها مسایل فنی هستند که بچه‏های وبلاگ‏نویس، به‏خصوص وبلاگ نویس‏های داخلی باید خیلی مراقب باشند. آیا مسایل غیرفنی هم هست که باید در مورد آن‏ها دقت بیشتری انجام داد؟

برای کسی که در اینترنت کار می‏کند، فرض اساسی باید این باشد که مواظب باشد. این مراقبت را در جنبه‏های مختلفی باید انجام داد. مثلاً بچه‏ها حواسشان نیست که مطلبی که در وبلاگ منتشر می‏کنند، به فاصله‏ی چند دقیقه یا حتا کم‏تر، در گوگل پخش می‏شود.

زیاد دیده‏ایم که وبلاگ نویس مطلبی را می‏نویسد، بعد به این نتیجه می‏رسد که اشتباه کرده، فرض کنید مطلبی را نوشته که نباید می‏نوشته یا به هر دلیل، اطلاعی را بیرون داده که نباید و مطلب را از وبلاگ برمی‏دارد. حواسش نیست که این مطلب همین الان پخش و تمام شده است.