۸ مارس و وضعیت زنان افغانستان

لینا آریا

سیما سمر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، در مراسم تجلیل از روز جهانی همبستگی زنان‌ که بعد از سقوط طالبان و آمدن نهاد‌های بین‌المللی در این کشور تجلیل می‌شود، گفت: «دولتمردان ما هنوز اعتقاد ندارند که زن در جامعه به عنوان یک انسان حق دارد که از رای خود استفاده کند.»

خانم سمر به موضوعاتی چون تصمیم‌گیری برای تعیین تاریخ برگزاری انتخابات، اشاره کرد که رییس جمهور برای انجام این کار با زنان مشورت نکرده است:

«تمام دولتمردان ما با افتخار می‌گویند که ۳۰ درصد یا ۴۰ درصد زنان در انتخابات شرکت کرده بودند، ولی وقتی که در سرنوشت کشور تصمیم می‌گیرند با کدام زن مشورت می‌کنند؟ در قضیه‌ی اخیری که جناب رییس‌جمهور تصمیم گرفت در رابطه به‌ تاریخ انتخابات، با کدام زن مشورت شده است؟

فکر می‌کنم با یکی دو زن اگر مشورت شده باشد، آن هم‌زیاد جدی و اساسی نیست. چه را نشان می‌دهد؟ نشان می‌دهد که دولتمردان ما اعتقاد ندارند که زن در جامعه به عنوان یک انسان حق دارد که از رای خود استفاده کند. در مجالس مشورتی در لیست وزیران مشاور رییس جمهور در میان ۴۰ یا ۵۰ مشاوری که رییس جمهور دارد، فقط یک زن هست. دادن پست سمبولیک برای زنان چه فایده دارد و کدام مشکل زن افغانستان را حل می‌کند؟»

در هشتم مارس ۱۸۵۷، زنان کارگر کارگاه‌های پارچه‌بافی و لباس‌دوزی در نیویورک آمریکا به خیابان‌ها ریختند و خواهان افزایش دستمزد، کاهش ساعات کار و بهبود شرایط بسیار نامناسب کار شدند. این تظاهرات با حمله پلیس و کتک ‌زدن زنان برهم خورد.

سال ۱۹۰۷ در دوره‌ای که مبارزات زنان برای تأمین حقوق سیاسی و اجتماعی اوج گرفته بود، به‌مناسبت پنجاهمین سالگشت تظاهرات نیویورک در هشتم مارس، زنان دست به تظاهرات زدند.

ایده انتخاب روزی از سال به‌عنوان «روز زن» نخستین بار در جریان مبارزه زنان نیویورک با شعار «حق رای برای زنان» مطرح شد. (‌ویکی‌پدیا)

رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر می‌گوید:

«در افغانستان حتی حق تصمیم‌گیری برای رای دادن به شخص مورد نظر زنان، به آنان داده نشده است، زنان کارت رای‌دهی می‌گیرند و مردان به جای آنان رای می‌دهند؛ به همین دلیل موجودیت اسم زنان باعث تقلب نیز می‌شود.»

ثریا صبحرنگ، کمیسنر عالی کمیسیون مستقل حقوق بشر، خشونت خانوادگی، ازدواج غیر قانونی، اختطاف و تجاوز جنسی را از چالش‌های دیگر، پیش روی زنان دانست. وی افزود:

«وضعیت زنان افغانستان آن گونه که باید، مطلوب نیست و هنوز چالش‌های زیادی برای رسیدن به جامعه یی عاری از تبعیض وجود دارد.»

خانم صبحرنگ گفت: «در افغانستان، زنان از محرومترین و آسیب‌پذیرترین افراد جامعه بوده و همیشه مورد تحقیر قرار گرفته‌اند و تفکر مرد‌سالارانه، محیط خانه را برای آن‌ها به محیط دشواری تبدیل ساخته است.

وی گفت: «بنابراین در این‌جا تلاش می‌شود چالش‌ها، عوامل و دلایلی را که سبب ایجاد و تشدید این وضعیت برای زنان شده مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم. بدون تردید عوامل زیادی چون بی‌سوادی، عدم آگاهی، فقر اقتصادی، وابستگی مالی، عرف و عنعنات نا‌پسند، ضعف دولت و عدم حاکمیت قانون در تدوام و تقویت این حالت دخیل می‌باشند.»

اکثریت مردم افغانستان بی‌سواد هستند که ‌در این میان، شمار زیادی از آنان را زنان تشکیل می‌دهند.

بی‌سوادی و عدم آگاهی زنان از حقوق‌شان سبب می‌شود تا آن‌ها پدیده‌هایی چون تحقیر، توهین، شکنجه و بدرفتاری ‌‌را بی‌چون و چرا تحمل نمایند.

بررسی‌های کمیسون مستقل حقوق بشر نشان می‌دهد که در حال حاضر ۱.۸میلیون دختر در مکتب (‌مدرسه)‌ ثبت نام کرده‌اند، اما با وجود این تنها ۳۵ درصد دانش اموزان را، دختران تشکیل می‌دهند.

در کلاس اول ۴۰ درصد، دوره متوسط ۳۴ درصد و در کلاس ۱۲ تنها یک چهارم دانش آموزان را دختران تشکیل می‌دهند و در برخی استان‌های کشور، هنوز دبیرستان (لیسه) برای دختران وجود ندارد.

با این حال زنان در هشت سال گذشته، با وجود مشکلات زیاد، توانسته‌اند دستاوردهایی نیز داشته باشند، در حال حاضر ۲۵ درصد نمایندگان مردم در شورای ملی را زنان تشکیل می‌دهند و نهادهای حمایت کننده‌ چون هلال احمر (‌سره میاشت)، دادگاه خانواده، شعبه‌ی حقوق بشر و واحد رسیدگی به قضایای خانوادگی در وزارت کشور (‌داخله)‌ نیز ایجاد شده‌اند.

وزارت زنان، وزارتی است که وظیفه دارد تا برای حمایت از حقوق زنان فعالیت نماید، اما شماری از آگاهان امور فعالیت‌های این وزارت را کافی نمی‌دانند و به این باور هستند که این وزارت آن طوری که باید، کاری برای اعاده حقوق زنان انجام نداده است.

اما «حسن بانو غضنفر» وزیر امور زنان با رد این اظهارات می‌گوید که آن‌ها فعالیت‌های زیادی در این ارتباط داشته‌اند و در این اواخر نیز سیاست ملی دولت در قبال زنان را تهیه نموده‌اند.

وی در مورد سیاست ملی دولت در قبال زنان چنین توضیح داد:

«یکی از دستاوردهای بزرگی که سه سال روی آن کار شده است در وزارت امور زنان، سیاست ملی ۱۰ ساله‌ی دولت در قبال زنان است. شما می‌فهمید که این نخستین سیاست برای بهبود زندگی زنان در تاریخ کشور ما است. این سیاست بر‌اساس توافقنامه افغانستان، قانون اساسی افغانستان، توافق‌نامه‌هایی که دولت تا‌کنون با جوامع بین‌المللی امضاء کرده، به وجود آمده است.»

روز هشتم مارس روز جهانی همبستگی زنان، همه ساله در کشور افغانستان تجلیل می‌شود، اما هنوز وضعیت زنان آن طوری که باید، بهبود نیافته است و همه چیز تنها در حد یک شعار باقی مانده است.

این روز، بعد از سقوط طالبان در افغانستان تجلیل می‌شود و در زمان طالبان تجلیلی از این روز صورت نمی‌گرفت. اما در حکومت‌های پیش از طالبان مانند حکومت دکتر نجیب‌الله از این روز تجلیل می‌شده است.