نمایش قدرت در شرق تهران

مریم محمدی

بنا بر گزارش خبرگزاری‏های داخل ایران (ایرنا، ایلنا، خبرگزاری فارس) از روز سه‏شنبه، پنجم آذرماه، رزمایش یا مانور سراسری نیروهای بسیج در سراسر ایران آغاز شده است.

با سه تن از جوانان ایرانی ـ دانشجویان تهران و قزوین ـ در این مورد گفت و گو کرده‏ام.

کیوان آرام، دانشجوی دانشگاه تهران است، او می‌گوید:

مسلماً یک‌جور نمایش قدرت و حتی ارعاب است. چون روز شنبه یکی از فرماندهان ارتش هم گفته بود: «با وضعیتی که سقوط قیمت نفت و ایجاد بحران مالی دولت در کنار آن تورم شدید داخلی ایجاد کرده، احتمال این‌که حوادثی مثل ۱۸ تیر روی دهد، وجود دارد».

این احتمال هر روز تقویت می‏شود، چون فشار به نهادهای مدنی بیشتر می‏شود و وضعیت اقتصادی به مردم خیلی فشار می‏آورد.

نمایش قدرت هم شروع شده است. دو هفته پیش، رزمایش نیروهای انتظامی بود و دو روز مأموران نیروی انتظامی در کل شهر حضور داشتند.

امروز هم رزمایش بسیج بود و تمام نیروهای بسیجی از مناطق مختلف شهر را برای رژه جمع کرده بودند. هر دو، سه هفته یک‌بار این اتفاق می‏افتد. به بهانه‏های مختلف در کل شهر، در بیلبوردها تبلیغ می‏کنند، تلویزیون، برنامه‏هایشان را پخش می‏کند.

کیوان به دستگیری دانشجویان متحصن دانشگاه علامه اشاره می‏کند که در آستانه‏ی برگزاری رزمایش روز بسیج صورت می‏گیرد:

در هر صورت این سیستم سرکوب، مدتی است عمل می‏کند. امسال هم حساسیت خیلی زیاد است و احتمال تنش در جامعه خیلی بالا است. قطعاً هرگونه تحرکی که در این دوره انجام می‏شود، سرکوب خواهد شد.

روز دوشنبه، چهارم آذر، اعتراض دانشجویان دانشگاه علامه، جلوی در دانشگاه به درگیری منجر شد و همان شب دستگیر شدند. قبل از این‌که تنش گسترده شود و به دانشگاه‏های دیگر کشیده شود. اجازه ندادند آن‏ها به تجمع‏شان ادامه دهند.

پریسا محمودی، دانشجوی دانشگاه تهران معتقد است:

قاعدتاً مخالف هستم.

گفته می‏‏شود، این رزمایش و رژه‏ها برای برقراری نظم و امنیت در جامعه است. نظم و امنیت برای شما و همه معنا پیدا می‌کند، شما با چه مخالف هستید؟

مخالفم، چون نظم اجتماعی با نمایش قدرت، سرکوب، باتوم و این‏گونه چیزها، هیچ‏وقت به وجود نمی‏آید و اجرا نمی‏شود. اگر نظمی هم به وجود بیاید، بسیار ناپایدار و موقتی است.

پریسا معتقد است این مانورها به نظم و امنیت کمک نمی‏کند و باعث ایجاد روحیه‏ی ترس و ارعاب و در نهایت بازتولید خشونت می‏شود:

ارعاب و ترسی که مثلاً در اثر حضور «لباس سبزها» و ماشین‏های سبز و سفید و… در جامعه به‏وجود می‏آید، مسأله‏ی بسیار ناراحت کننده‏ای، مخصوصاً برای جوانان و بیشتر برای دختران است که حضور این نیروها را با گشت ارشاد تجربه کرده‏اند و ترس فروخورده‏ای در آنان به وجود آمده است. سرکوب مسأله‏ای است که استبداد را بیشتر درونی می‏کند و آن را بازتولید و ماندگار می‏کند.

پریسا این مانورها را با برگزاری روز شانزدهم آذر (مراسم روز دانشجو) که قرار است ۱۰ روز دیگر برگزار شود، بی‏ارتباط نمی‏داند.

از او می‏پرسم، چه دلیلی دارد که این مانور برای ۱۰ روز آینده طراحی شده باشد؟

تجربه‏ی دیدن پلیس در هر مکانی، حتی اگر آن شخص مشکلی هم نداشته باشد، تجربه‏ای ناراحت کننده است. تصور کنید، سر هر کوچه یک پلیس ببینیم. طبیعی است حتی در دانشگاه‏ها هم اثر خود را خواهد گذاشت.

جامعه و دانشگاه که از هم جدا نیستند. همان کسانی که در جامعه زندگی می‏کنند، جوان‏هایش در دانشگاه تحصیل می‏کنند. بنابراین می‏توانند تاثیر بگذارند. همیشه همین‏طور بوده، اتفاقی که در سطح جامعه می‏افتد، بخشی از آن در دانشگاه است و همین‏طور برعکس.

به این ترتیب، فکر می‏کنید مراسم روز دانشجو، امسال تحت تاثیر این حرکاتی که اسم آن را ارعاب می‏گذارید، برگزار نخواهد شد؟

نه، این‌طور نیست. همیشه تلاش‏هایی صورت گرفته که برنامه‏های مختلف را تحت تاثیر قرار بدهد، اما مسأله این است که بازهم در فضای اختناق و تاریکی، نیروهایی برای مبارزه کردن می‏مانند.

نیروهایی که هدفشان مبارزه‏ی مسالمت‏آمیز و مدنی است و همیشه به طور شفاف کار کرده‏اند و خواسته‏اند به کارشان ادامه دهند. الان هم به همین شکل است.

این رزمایش در شهرهای دیگر ایران، از جمله در قزوین هم برگزار شده است. از یکی از دانشجویان قزوینی، سهند طاهری، می‏پرسم آیا این رزمایش را در شهر قزوین هم مشاهده کرده‏اند؟

بله، با یکی از دوستانم در بیرون دانشگاه بودیم. در یکی از خیابان‏های شهر، خیابان خیام، حدود ۲۰ تا ۲۵ اتوبوس توقف کرده بودند و نوجوانانی در رده‏ی سنی ۱۵ تا نهایتاً ۱۸ سال با کلاشینکف و لباس رزمی کنار خیابان در حرکت بودند.

آن موقع رژه هنوز کاملاً شروع نشده بود، ولی در سطح شهر بودند و مشخص بود قرار است کاری انجام شود.

گفته می‏شود این مانورها برای برقرار نظم و امنیت در جامعه است، نظر شما در این باره چیست؟ این مانورها چه تأثیری در برقراری نظم و امنیت در جامعه دارد؟

بارها در عمل دیده‏ایم که وقتی بحث امنیت اجتماعی با فشار نیروهای انتظامی و یا نیروهای دیگر مطرح می‏شود، خیلی کم پیش آمده، برخورد این نیروها با کسانی که واقعاً مخل امنیت جامعه هستند مثل قاچاقچی، دزد، پخش‌کننده‏ی مواد مخدر، اراذل و… باشد.

همیشه هر برخوردی تحت عنوان «امنیت اجتماعی» بوده، برخورد با تعدادی جوان بوده که هیچ خطری برای هیچ‌کس نداشتند.

با چند نفری که از یک مهمانی برمی‏گشتند، دو نفر دختر و پسری که در کافی‏شاپ بودند، یا کسی که مدل موی خاصی داشته، لباس خاصی پوشیده است، این‌ها برخوردهایی بوده که صورت گرفته و تحت عنوان امنیت اجتماعی هم مطرح شده است.

بیشتر جنبه‏ی روحی، روانی دارد، فشار روی مردم، خصوصاً روی جوان‏ها، خیلی زیاد است. یک حربه‏ی مهارکننده است، به خاطر این‌که بتوانند این فشار زیاد را به شکلی مهار کنند.

سعی می‌کنند با ترساندن، ایجاد جو منفی و یا این‌که اگر فلان کار را بکنید، این‌طوری می‏شود، همه را مهار کنند و نشان دهند نیروهایشان اسلحه به دست در خیابان هستند.

چرا فکر می‏کنید با آن نیروهایی که مخل نظم و امنیت هستند (قاچاقچی یا مواردی که می‏شمارید)، برخورد نمی‏کنند؟

هروقت بسیج مانوری داده یا در سطح شهر آمده، شخصاً دیده‏ام جلوی هر کسی را که گرفته، جوان‏هایی در رده‏ی سنی ۲۰ ـ۲۴ سال یا کم‏تر بوده‏اند که یا در ماشین نشسته بودند، صدای ضبط بلند بوده، یا با دوست دخترشان بوده‏اند، یا احیاناً کسی در ماشین مشروب خورده بوده است و…

برخوردها با این‏‏ها بوده، بچه‏های ۱۵ ساله‏‏ای که کلاشینکف دستشان می‏دهند، نمی‏آیند با قاچاقچی مبارزه ‏کنند، یا به محله‏ای که مواد مخدر پخش می‏شود، حمله کنند. احتمال دارد نیروی انتظامی این کار را بکند، اما حداقل بسیج هیچ‏وقت این کار را نکرده است.