«واردات گندم، امر بسیار خوبی است»

مریم محمدی

به تازگی خبری منتشر شد مبنی بر این‌که ایران برای اولین بار طی ۲۶ سال گذشته، برای وارد کردن بیش از یک میلیون تن گندم از آمریکا، سفارشی را به مبلغ ۳۵۰ میلیون دلار ثبت کرده است.

قبل از هر سوالی از آقای اسدی می‌پرسم به چه میزان به صحت چنین خبری اعتماد دارند؟

دکتر جمشید اسدی، استاد استراتژی‌ اقتصاد در دانشگاه‌های پاریس

بیشتر، مسأله ارزیابی است؛ نمی‌شود با اطمینان در این مورد صحبت کرد.

در صورت دقیق بودن این خبر، از چه نظر می‌تواند اهمیت داشته باشد؟

آن‌چه بسیار قابل توجه است، این است که دولت آقای احمدی‌نژاد درآغاز سال نو، جشن بزرگ خودکفایی گندم را گرفتند و بسیاری از دولت‌مردان کابینه‌ی ایشان در این مورد به مردم مژده و بشارت دادند، که برای اولین بار در کل تاریخ جمهوری اسلامی، در زمینه‌ی گندم خودکفا شدیم.

بسیاری از کارشناسان همان موقع به دلایل مختلف اظهار تردید کردند. از جمله این‌که، بسیاری از این گندم‌ها خریداری می‌شد و بیشتر از مقدار واقعی‌اش ضبط می‌شد.

منتها، با توجه به این‌که وضع اقتصادی در زمان دولت احمدی‌نژاد، کار را برای کارآفرینان کشاورزی، مانند کارآفرینان صنعت‌گر آسان نکرده است و به‌ویژه با توجه به این‌که هدف ایشان از تزریق پول به جامعه‌، این بود که جلوی تورم را با واردات محصولات ارزان‌قیمت بگیرند، باعث شد به خیلی از صنایع (هم کشاورزی، هم صنعتی) ایران صدمه بخورد.

گندم که هیچ‌وقت خودکفا نشده بود، در عین حال صدمه دید. الان هم که به طور رسمی صحبت از واردات گندم است.

آیا در مجموع این واردات را مضر به حال اقتصاد کشور ارزیابی می‌کنید؟

می‌توانم با اطمینان در این مورد بگویم که اگر واقعاً انجام بشود، امر بسیار خوبی است.

بدعت بدی که توسط بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، آیت‌الله خمینی در اقتصاد ایران گذاشته شد، این بود که «ما باید حتماً درمورد محصولات کشاورزی خودکفا شویم.» این صحبت بسیار غیراقتصادی و بدون توجیه اقتصادی بود.

می‌دانم اگر بگویم گندم در ایران خودکفا نخواهد شد و پاسخ نیاز داخلی را نخواهد داد و باید وارد کرد، در نزد بسیاری باعث تکانه‌ای خواهد شد و به رگ غیرت ملی‌شان برخواهد خورد.

منتها این نباید به غیرت ملی ایرانی بر بخورد. ما باید اقتصاد قوی داشته باشیم و در آن زمینه‌هایی که مزیت رقابتی داریم، فعال شویم.

آن وقت ثروتی در کشور تولید می‌شود و جایی که احتیاج باشد گندم وارد کنیم، به ما ضرری نخواهد خورد.

با توجه به نظریات شما در زمینه‌ی اقتصاد سیاسی - که معتقد به رابطه‌ی تجاری و سیاسی بین ایران و آمریکا هستید - این حرکت را در این مجموعه چه طور ارزیابی می‌کنید؟

امیدوارم این قدم اولی برای بهبود شرایط سیاسی باشد. اما ما مثال‌های فراوانی در تاریخ ۳۰‌ ساله‌ی جمهوری اسلامی داریم که خریدهایی در زمینه‌های مختلف، مثل خرید بسیاری از تسلیحات در زمان جنگ ایران و عراق، از آمریکا صورت گرفته است، اما متأسفانه به گشایش سیاسی نینجامیده است.

اجازه بدهید به پرسش شما این‌طور پاسخ بدهم: یک شرایط استثنایی به وجود آمده است که می‌تواند به نفع آینده‌ی کشور ما باشد. مصداق «عدو شود سبب خیر، اگر خدا خواهد.»

دکتر جمشید عدالتیان شهریاری (عکس: خبرگزاری میراث فرهنگی)

آقای عدالتیان شهریاری، عضو هیأت نمایندگی اتاق بازرگانی ایران، در مورد درجه‌ی صحت این خبر می‌گویند:

هنوز در ایران از طرف منابع رسمی مطلبی در مورد عقد چنین قراردادی اعلام نشده است. ولی تا آن جایی که من می‌دانم، در تمام مدتی هم که آمریکا ایران را تحریم یک‌طرفه کرده است، هیچ منع قانونی برای تجارت با آمریکا از طریق ایران وجود ندارد.


در زمانی که من نایب‌رییس اتاق بازرگانی بودم و الان هم که جزو هیأت نمایندگان اتاق هستم، همیشه اعلام آمادگی کرده‌ایم که با اتاق‌های بازرگانی در آمریکا رابطه داشته باشیم.

در ایران هم هیچ قانونی وجود ندارد که (نباید) با بخش خصوصی و شرکت‌ها‌ی آمریکایی وارد امور تجاری بشوند. به همین دلیل می‌تواند چنین اتفاقی بیفتد که برای خرید غلات تقاضا بشود.

ایران‌، به دلیل خشکسالی که در سال قبل داشته است، باید حدود ۱۰ میلیون غلات خریداری کند و آمریکا هم یکی از تولید‌کنندگان بزرگ غلات است.

آیا این می‌تواند مقدمه‌ای برای آزادی عمل بیشتر اتاق بازرگانی در ارتباط تجاری با آمریکا و کلاً تمایل طرف آمریکایی به ایجاد رابطه با بخش خصوصی در ایران باشد‌؟

در زمانی که من نایب‌رییس بودم و اکنون، اتاق بازرگانی هیچ محدودیتی نداشت و علاقه‌مند بوده است که با اتاق‌های بازرگانی مختلفی که در آمریکا وجود دارد، رابطه برقرار کند و حتا هیأت‌های بازرگانی را به‌عنوان مهمان (از آن طرف) داشته باشد.

همچنین در مورد سرمایه‌گذاری‌های مشترک علاقه وجود داشته است. این علاقه را در اتاق‌های بازرگانی آمریکا هم می‌توان مشاهده کرد.

آیا این جریان می‌تواند مقدمه‌ای برای تسهیل اموری که مورد نظر شما است (رابطه بین اتاق‌های بازرگانی دو کشور) باشد؟

پیش‌بینی من این است که دولت آمریکا مواضع بهتری را در مورد رابطه اقتصادی با ایران اتخاذ می‌کند و به این سمت می‌رود که انشاءالله مذاکرات بدون قید و شرط با شرایط و حقوق برابر، با ایران داشته باشد.

به نظر می‌آید اگر دولت آمریکا از مواضعی مثل تحریم اقتصادی و ... که الان دارد، بگذرد و حالت خصمانه‌ای را نداشته باشد و مذاکرات را آغاز کند، می‌توانیم امیدوار باشیم که روابط اقتصادی دو کشور به شدت توسعه پیدا کند.

منافع اقتصادی مشترک بسیار زیادی بین ایران و آمریکا وجود دارد. منظورم بخش خصوصی است (اگر از طرف آن‌ها بخواهم صحبت کنم.)

امیدوار هستم دولت آمریکا موافقت کند و این تحریم یک‌طرفه را ملغا کند و مذاکرات مستقیم با شرایط برابر با دولت ایران داشته باشد.

ولی اتاق بازرگانی و تجار ایران (اگر هم رسماً از طرف اتاق نخواهم صحبت کنم) علاقه‌مند هستند که با تجار، اتاق‌های بازرگانی و بخش خصوصی، در سطحی که به بخش خصوصی مربوط می‌شود، رابطه داشته باشند و در این زمینه سعی کنند هرچه زودتر روابط تجاری بین دو کشور افزایش پیدا کند.