مخالفت وزارت اطلاعات افغانستان با سریال‌های هندی

بکتاش سیاووش

وزارت اطلاعات و فرهنگ جمهوری اسلامی افغانستان پخش سریال‌های پرطرفدار هندی از سوی شبکه‌های تلویزیون خصوصی دراین کشور را خلاف اصول اسلامی و ارزشهای فرهنگی مردم این کشور خوانده و خواستار توقف پخش این سریال‌ها شده است.

دستور حذف این سریال‌ها به دنبال آن صورت می‌گیرد که پیش از این شورای علمای افغانستان که از روحانیون بنیادگرای مذهبی تشکیل شده است و مجلس سنای این کشور سریال‌های پرتعداد و پرطرفدار هندی را "تبلیغ بت‌پرستی" و عامل تبلیغ "فرهنگ بیگانه" تشخیص داده و خواستار توقف پخش آن گردیده بودند.

مقامات وزارت اطلاعات و فرهنگ جمهوری اسلامی افغانستان با ارسال نامه‌ای به چهار رسانه‌ی دیداری در این کشور دستور داده است تا پخش سریال‌های هندی "کوم کوم" از تلویزیون آریانا، سریال‌های "امتحان زندگی"و "زمانی خشو هم عروس بود" از تلویزیون طلوع، سریال "در انتظار" از تلویزیون نورین، و سریال "دزد بغداد" از تلویزیون افغان را متوقف سازند.

در نامه‌ی ارسالی وزارت اطلاعات و فرهنگ به رسانه‌های دیداری این کشور گفته شده است که تصمیم به توقف پخش این سریال‌ها، در اجلاس مشترک نمایندگان وزارت اطلاعات و فرهنگ، شورای علما، پارلمان و نمایندگان رسانه‌ها گرفته شده است.

این اقدام دولت افغانستان با واکنش تند نهاد‌های حمایت از خبرنگاران در سطح ملی و بین‌المللی روبرو گشته و سبب نگرانی برای ایجاد محدودیت از سوی دولت افغانستان بر رسانه‌ها گشته است. در نامه‌ی اعتراضی که از سوی گروه مدافع آزادی بیان "گزارشگران بدون مرز" روی وب‌سایت این ارگان انتشار یافته، اقدام دولت افغانستان یک حرکت سیاسی خوانده شده و محکوم شده است.

همچنان رحیم‌الله سمندر، رییس اتحادیه آزاد خبرنگاران افغانستان، شورای علما، شورای ملی و وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان را به دخالت در امور رسانه‌های در این کشور متهم می‌کند: "فکر می‌کنم که این یک سلسله‌ی است که شروع شده و تنها وزیر صاحب در این دست ندارد و یک تعداد فشارهایی است که از بیرون وارد می‌شوند، مثلآ شورای ملی و یا شورای علمای افغانستان چنین فشارهایی را طرح می‌کنند و وزیر صاحب آنرا عملی می‌سازد."

اما حامد کرزی، رییس دولت افغانستان که در راس سه قوه دراین کشور قرار دارد، هرگونه دخالت در امور رسانه‌ها از سوی دولت افغانستان را به شدت رد می‌کند:

"تا وقتی که من در اینجا (افغانستان) رییس‌جمهور هستم، مطمئن باشید که هیچ‌وقت، هیچ مداخله‌ای در آزادی مطبوعات صورت نمی‌گیرد. مگر آزادی مطبوعات باید هم کلتور (فرهنگ) باشد با کلتور مردم افغانستان، قابل پذیرش باشد برای فامیل‌های افغانستان از جاییکه نشرات تلویزیون‌های افغانستان در مغایرت با زندگی روزمره مردم ما و پذیرش روزمره زندگی مردم ما از لحاظ کلتوری (فرهنگی) باشد. او باید نباشد و آرزوی ما از تلویزیون‌ها هم اینست که باید آن‌را بند کنند. من دیروز به همرای وزیر صاحب اطلاعات وفرهنگ درین مورد صحبت داشتیم و برایش گفتم که بسیار احتیاط کند که این (اقدام) طوری جلوه داده نشود، طلقی نشود خدای ناخواسته که علیه مطبوعات یا علیه آزادی مطبوعات کار می‌شود بلکه برای بهبود پذیرش نشرات تلویزیونی باید کار شود."

دستور توقف پخش سریال‌های هندی ازشبکه‌های تلویزیون خصوصی در این کشور در حالی صورت می‌گیرد که رسانه‌های داخلی افغانستان به نسبت موجودیت مشکلات مالی و فنی برنامه‌های جانشین برای توقف پخش این سریال‌ها را دردسترس ندارند. این درحالی است که شبکه‌های تلویزیون خصوصی در افغانستان سریال‌های هندی که به زبان اردو تهیه می‌شوند را به فارسی دوبله کرده وهر سریال را دوبار در روز پخش می‌کنند. موردی که حامد کرزی رییس دولت افغانستان نیز از آن انتقاد می‌کند:

"من می‌بینم که تلویزیون‌های افغانستان سخت تحت تاثیرنشرات بیرونی هستند. و این به‌ خیر افغانستان نیست، تلویزیون‌های پاکستان را نگا کنید، کدام تلویزیون پاکستان آهنگ‌ها و سریال‌های افغانستان را نشان میدهد (پخش می کند)؟ گاهی در تلویزیون ایران شما در عمرخود کدام آهنگی از افغانستان شنیده‌اید؟ گاهی شما در تلویزیون ترکیه آهنگی از افغانستان شنیده‌اید؟ یا در ازبیکستان یا در جاهای دیگری، تاجیکستان داریم بلی، با تاجیکستان یک وطن هستیم آنها آهنگهای ما را دارند ما هم از آنها را داریم، ولی هیچ کشور دیگری ندارد و افغانستان هم تلویزیون‌هایش، تلویزیون‌های آزاد و دولتی‌اش باید کوشش کنند که بیشتر باعث تقویت فرهنگ افغانستان شوند."

صنعت سینمای هند "بالیوود" سال‌هاست که پرطرفدارترین بینندگانش را در افغانستان دارد و پس از ایجاد شبکه‌های تلویزیون خصوصی در این کشور پخش سریال‌های هندی در افغانستان رکورددار شده است. این مجموعه برنامه‌ها در عرصه جهانی نیز از تولیدات موفق "بالیوود" خوانده می‌شوند و در کشورهای آسیای جنوبی بینندگان زیادی دارند.

درحال حاضر دست کم دوازده سریال از فرآورده‌های "بالیوود" در رسانه‌های دیداری افغانستان در حال پخش هستند و وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان به شبکه‌های تلویزیون خصوصی دستور داده است که انتشار این سریال‌ها را از 26 فروردین ماه متوقف کنند. اما مسوولین این رسانه‌ها از ادامه پخش این مجموعه برنامه‌ها خبر داده و گفته‌اند که پخش این مجموعه برنامه‌ها تا زمانی که فرآورده‌های داخلی این کشور بینندگانش را بیابد ادامه خواهند یافت.

رحیم‌الله سمندر، رییس اتحادیه آزاد خبرنگاران، می‌گوید که تصمیم‌هایی اینچنینی دولت افغانستان مقطعی بوده و هیچگاه عملی نخواهد شد.

او می‌گوید: "من فکر می‌کنم ما دیده‌ایم در گذشته هم یک تعداد مسائل تعقیب شد در افغانستان و برداشته شد، بسیار جدی گرفته شد از طرف مقامات دولتی در ولایات و کابل و ما دیدیم نتیجه‌اش هم به هیچ جایی نرسید به غیر از اینکه فشار بین‌المللی وارد شود و دولت صرف نظر کند یا هم هر کدام از قوه‌های دولت ما دیدیم که صرف نظر کردند، ما دیدیم که چند وقت قبل مشرانو جرگه (مجلس سنا) یک فیصله‌ای کردند و فردایش خودشان رد کردند و معذرت خواستند، یعنی من می‌گویم که چرا مقامات دولتی ما فیصله‌هایی بکنند که فردا زیر فشار تغیر و تبدیلش بکنند."

وزارت اطلاعات و فرهنگ جمهوری اسلامی افغانستان، از آغاز به کار آقای عبدالکریم خرم در راس این وزارت تا کنون بارها شبکه‌های تلویزیون خصوصی را متهم به نشر برنامه‌های مغایر با فرهنگ ملی و اسلامی کرده است. این وزارت، پخش کنسرت "شکیرا" آوازخوان کلمبیایی از یک تلویزیون خصوصی را نیز، "مخالف احکام اسلام" خواند و در آخرین مورد به دنبال پخش صحنه‌ای از رقص گروهی زنان و مردان در جشنواره فیلم‌های افغانی که به ابتکار "شبکه تلویزیونی طلوع" در این کشور برپا شده بود واکنش تند نشان داد و پخش چنین صحنه‌ای را غیراسلامی وجریجه‌دارکردن احساسات مردم عنوان کرد.

دولت افغانستان درست زمانی خواستار توقف پخش سریال‌های هندی و اصلاحات در تلویزیون‌های خصوصی می‌شود که شماری از نظرسنجی‌های غیررسمی در افغانستان نشان می‌دهد که مردم در دوردست‌ترین نقاط افغانستان و درحالی که حتی از انرژی برق محروم هستند با خرید سوخت برای ژنراتور‌هایشان بیننده سریال‌های هندی و تلویزیون‌های خصوصی در این کشور هستند.