هسته‌ای شدن یا نشدن، مساله این است!

روز شنبه، اجلاس معارض مجمع جهانی اقتصاد که نام «مجمع جهانی اجتماع» را بر خود دارد در مانیل، پایتخت فیلیپین آغاز به‌کار کرد.

تظاهرکنندگان چپ رادیکال در برن

در شهر داووس گروه کوچکی از مخالفان مجمع جهانی اقتصاد، اجازه برگزاری یک اعتراض ایستاده بدون حرکت را یافتند، در حالی‌که در زوریخ و برن تظاهرات گسترده‌ای علیه این اجلاس صورت گرفت.

در تظاهرات زوریخ که با شرکت چپ گرایان رادیکال، آنارشیست‌ها، اعضا و هواداران سازمان‌های چپ رادیکال خاورمیانه، آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین صورت گرفت؛ کار به زد و خورد و پرتاب کوکتل مولوتف از سوی تظاهر کنندگان و شلیک گلوله‌های پلاستیکی و گاز اشک‌آور از سوی پلیس کشید.

این شورش خیابانی که تا پاسی از شب در شهر ادامه داشت سبب شد تا پلیس برخی از خیابان‌های اصلی را ببندد و بیش از 40 نفر را بازداشت کند.

بعدازظهر امروز منوچهر متکی وزیرخارجه ایران، به همراه زلمای خلیل‌زاد سفیر آمریکا در سازمان ملل، مجتبی ثمره هاشمی شجره مشاور ارشد احمدی نژاد، خالد عبدالله جناحی مدیر بانک شمیل در بحرین، لیلیا شوستوا مشاور ارشد مرکز مطالعات دیپلماسی روسیه در میزگردی برای بررسی سیاست خارجی ایران شرکت داشتند.

این جلسه که تحت عنوان درک سیاست خارجی ایران با مدیریت گرث ایوانس مدیر گروه بحران‌های بین‌المللی در بلژیک، برگزار شد با استقبال خوب روزنامه‌نگاران روبرو بود. با توجه به این‌که در روزهای گذشته رایس و لوپنی در باره ایران سخن به میان آورده و شش قدرت بزرگ نیز تصمیم به ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل گرفته بودند؛ در نتیجه فرصت خوبی بود تا حرفهای نمایندگان ایران شنیده شود.

گرث ایوانس بحث را با سوالی در باره مناقشه هسته‌ای ایران آغاز کرد و از متکی پرسید: چرا ایران ادعا می‌کند که در پی دستیابی به سلاح هسته‌ای نیست؟

وزیر خارجه ایران در پاسخ گفت: کسانی که در پی رقابت‌های تسلیحاتی هستند باید به این سوال پاسخ دهند. ما نیازی به سلاح هسته‌ای نداریم. به اعتقاد ما سلاح هسته‌ای در استراتژی دفاعی ایران محلی از اعراب ندارد. سلاح هسته‌ای نمی‌تواند مانع از بروز بحران‌ها شود؛ و دیگر امکانی برای موفقیت محسوب نمی‌شود.

مثلا سلاح هسته‌ای نتوانست مانع از شکست خوردن رژیم اسرائیل در لبنان توسط حزب‌الله شود. بنابراین ما معتقدیم دوران سلاح هسته‌ای به‌سر آمده است، ضمن این‌که ما به لحاظ مذهبی بر اساس فتاوای مجتهدین «ممنوع هستیم در حرکت به سوی سلاح هسته‌ای.»

گرث ایوانس، مدیر جلسه گفت‌وشنود داووس

گرث ایوانس در ادامه پرسید: پس اگر شما به دنبال سلاح هسته‌ای نیستید، چرا با وجود مخالفت بین‌المللی و در حالی‌که ایران دارای گاز و نفت است، برنامه تهیه غیر منطقی و غیر اقتصادی سوخت اتمی را دنبال می‌کنید؟

متکی در پاسخ گفت: نیروگاه‌های هسته‌ای بدون سوخت هسته‌ای کار نمی‌کنند. این وضعیت در دیگر کشورها هم وجود دارد که منابع عظیم نفت دارند ولی بیست و پنج درصد تولید انرژی‌ آنها توسط نیروگاه‌های هسته‌ای صورت می‌گیرد.

متکی تصریح کرد: ما در تاریخ پنجم مارس 1957 یعنی بیش از پنجاه سال پیش، اولین قرارداد همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای را با دولت آمریکا منعقد کردیم. دولت آمریکا در آن موافقت‌نامه متعهد بود که 23 هزار مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های هسته‌ای در ایران تولید کند. ما همچنین با آلمان، کانادا و فرانسه نیز قراردادهای دیگری در همین زمینه داشته‌ایم.

اما ملت ایران از سوی کشورهایی که معتقد به دمکراسی هستند ـ به دلیل این‌که حکومت مورد قبول خود را تعیین کرد ـ با عدم پای‌بندی به قراردادهای قبلی، مورد تنبیه قرار گرفت.

به این ترتیب ما نمی‌توانیم به آن‌ها اعتماد کنیم، مجلس ما تصویب کرده است 20 هزار مگاوات تولید برق را از طریق نیروگاه‌های هسته‌ای در کشورمان داشته باشیم.

کارشناسان ما مطالعات اقتصادی‌شان را انجام داده و حتما برای ما مقرون به‌صرفه و اقتصادی است که ما بتوانیم سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای را که اولین آن تقریبا تمام شده تامین کنیم.

متکی گفت: مناقصه دومین نیروگاه نیز در حال انجام است؛ و ما حداقل به ده نیروگاه هسته‌ای نیازمندیم.

ببینید: جلسه بررسی سیاست خارجی ایران

سپس گرث ایوانس از هاشمی ثمره در باره چگونگی تعامل ایران با جامعه بین‌الملل ـ با وجود اصرار به ادامه غنی‌سازی در شرایط کنونی ـ که بار دیگر پرونده ایران در شورای امنیت سازمان ملل مطرح شده است پرسید.

مشاور ارشد رئیس جمهور در پاسخ، ابتدا آیاتی از قرآن در باره پیروزی مومنان خواند و سپس گفت: ابتدا بپرسم که چرا ما نباید سوخت هسته‌ای را در داخل کشور تولید کنیم؟ آیا انحرافی وجود داشته و یا ما برخلاف قوانین بین‌المللی عمل کرده‌ایم؟

مجتبی ثمره هاشمی شجره مشاور ارشد احمدی‌نژاد

هاشمی ثمره سپس مبنای تصمیم‌گیری‌های شورای امنیت سازمان ملل را «یک‌سری اتهامات بی‌اساس» خواند و گفت: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مرجع رسیدگی به این امور است؛ ولی شما در تمام گزارشات آقای البرادعی هیچ جا نمی‌بینید که گفته شده باشد در ایران در این زمینه انحرافی وجود داشته است.

این سوال ما و همه ملت‌ها از شورای امنیت است که چرا برپایه اتهامات و دروغ تصمیم‌گیری شده و تحریم‌هایی علیه ایران وضع می‌شود.

مشاور ارشد رئیس جمهور اسلامی ایران اصول تصمیمات شورای امنیت را بی‌پایه و بی‌ارزش خواند و افزود: یک ملت نمی‌تواند بر اساس تصمیمات غلط از «روش‌های صحیح و برنامه‌های قانونی و حقوقی» خود صرفنظر کند.

وی گفت: اگر قرار باشد مردم ایران از حقوق خود بگذرند به معنای آن است که همه ملت‌ها باید از حقوق خود بگذرند و بی‌عدالتی در جهان حکم‌فرما باشد.

هاشمی ثمره تاکید کرد که برنامه اتمی جمهوری اسلامی براساس مصلحت جمهوری اسلامی و برنامه ریزی‌های دولت پیش خواهد رفت و تحت تاثیر فشارهای غیر قانونی قرار نمی‌گیرد.

گرث ایوانس نظر هاشمی ثمره را در باره برقراری سیستم نظارت شدید بر فعالیت های هسته‌ای ایران پرسید. او گفت: با توجه به این‌که رئیس وی ـ احمدی‌نژاد ـ حملات لفظی و تهدیدات شدیدی علیه اسرائیل دارد، چه تضمینی برای صلح‌آمیز بودن این برنامه اتمی وجود دارد؟

مشاور ارشد رئیس جمهور ایران پاسخ داد: ایران از قانون تخطئی نکرده است. ایران در زمان مقرر، آژانس انرژی اتمی را از زمان تزریق گاز به دستگاه‌های سانترفیوژ مطلع کرده و این آژانس از همه برنامه‌های ایران اطلاع کافی داشته و دارد.

وی نظارت شدیدتر بر برنامه‌های هسته‌ای ایران را توجیه‌ناپذیر خواند و گفت: ایران به تمام سوالات آژانس پاسخ گفته و تنها دو، سه سوال کوچکتر باقی مانده که امیدواریم ظرف هفته‌های آینده به آن‌ها نیز پاسخ بدهیم.

هاشمی ثمره گفت: وقتی ما مشکلی با آژانس نداریم پاداش ما این نیست که با بازرسی‌های خارج از پیمان ان.پی.تی (پیمان الحاقی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) و آژانس روبرو شویم.

وی در باره «اظهارات تند آقای رئیس‌جمهور در مورد رژیم صهیونیستی» گفت: من می‌خواهم عرض کنم اظهارات تندی در کار نبوده است. کجا تند بوده؟ بیان حقایقی بوده و بعد هم راه‌حل‌هایی ارائه شده. ایشان براساس نظام دمکراسی دولت ایران پیشنهاد کرد: «اگر قرار است که موضوع فلسطین حل شود، یک رفراندم عمومی برگزار شود.»

وی گفت اسرائیل مسلح به سلاح اتمی است و ملت‌ها را دائم تهدید می‌کند. شما می‌بینید این‌روزها در فلسطین چه می‌گذرد. این چیزی است که شصت سال ادامه داشته است.

مدیر جلسه سپس از زلمای خلیل‌زاد پرسید: آمریکا برای پافشاری بر تعلیق غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران، دست به چه اقداماتی خواهد زد؟

سفیر آمریکا در سازمان ملل پاسخ داد: خاورمیانه اکنون پرچالش‌ترین منطقه در جهان امروز است و بسیاری از مشکلات امنیتی جهان از این منطقه نشات می‌گیرد.

در این میان، ایران، چالش‌برانگیز ترین کشور منطقه است. در نتیجه روبرو شدن با این ایران از اهمیت بسیاری برای جهان برخوردار است.

سفیر آمریکا در سازمان ملل گفت: ایران منطقه را بی‌ثبات می‌کند؛ به افغانستان سلاح می‌فرستد؛ به خشونت در عراق دامن می‌زند؛ همین‌طور در لبنان و فلسطین و اسرائیل هم همین مداخلات وجود دارد. در همین‌حال بین اظهارات رسمی مقامات ایران و سیاست عملی این کشور تفاوت بسیاری وجود دارد.

رهبری ایران و به‌ویژه اظهارات رئیس جمهورش و گروه‌هایی که ایران از آن‌ها حمایت می‌کند، حساسیت ما را برمی‌انگیزد.

زلمای خلیل زاد گفت: نوع فنآوری که ایران دنبال می‌کند می‌تواند به دسترسی به سلاح هسته‌ای ختم شود؛ و ایران به قرارداد الحاقی آژانس و یا سوالات دیگرش پاسخ نداده است.

وی گفت: ما می‌دانیم که ایران حداقل در یک‌دوره به‌دنبال دست‌یابی به سلاح اتمی، کلاهک هسته‌ای و طراحی بمب اتمی بوده است که نتیجه این فعالیت‌ها را نمی‌توان متمدنانه و صلح‌آمیز دانست.

خلیل‌زاد تصریح کرد: ما هیچ مشکلی با فعالیت‌های اتمی ایران برای تولید انرژی نداریم، ولی غنی‌سازی اورانیوم، دو سوم راه برای دست‌یابی به سلاح هسته‌ای است و ریسک بزرگی برای جهان محسوب می‌شود.

سفیر آمریکا در سازمان ملل تاکید کرد که: ایران سابقه بدی در زیرپا گذاردن مقررات بین‌المللی همچون نادیده گرفتن دو قطعنامه پیشین شورای امنیت سازمان ملل در زمینه توقف غنی‌سازی اورانیوم دارد.

خلیل‌زاد در پاسخ به سوال دیگری در زمینه توافق با ایران گفت: مشکل ما این است که اگر برای ایران استثناء قائل شویم سایر کشورها نیز خواهان تجهیزات مشابه می‌شوند.

لیلیا شوستوا در این جلسه گفت: به‌نظر می‌رسد سیاست روسیه در قبال ایران، اسب‌سواری برخلاف جهت است. برای روسیه مناقشه هسته‌ای ایران از اولویت برخوردار نیست و توانایی هسته‌ای ایران خطر فوری برای روسیه به حساب نمی‌آید.

بسیاری از سیاستمداران در کرملین و یا خارج از آن معتقدند که ایران حق دارد به مسائل امنیتی خود بیندیشد. اما نگرانی‌هایی نیز وجود دارد. هیچ‌کس در کرملین نمی‌خواهد یک ابرقدرت هسته‌ای دیگر، تنها در فاصله چند صد کیلومتری‌اش سر برآورد.

به‌همین دلیل روسیه دو بار از قطعنامه شورای امنیت علیه ایران پشتیبانی کرده است و اکنون نیز از سومین پیش‌نویس آن برای تحریم حمایت کرده است.

شوستوا تاکید کرد که در همین حال روسیه به بازی با کارت ایران برای حفظ توازن با آمریکا در خاورمیانه نیاز دارد. بنابراین به نظر می رسد دیپلماسی ایران بسیار ماهرانه تر از ما است. از سوی دیگر ایران نقش مهمی در ثبات در آسیای مرکزی به ویژه در تاجیکستان ایفاء کرده است.

شوستوا همچنین گفت که دلیل دیگر همکاری روسیه با ایران در این زمینه دلیل اقتصادی است که میلیاردها دلار تجارت با ایران را شامل می شود.

منوچهر متکی در جلسه بررسی سیاست خارجی ایران

خالد رئیس بانک بحرین در پاسخ به سوال مدیر جلسه در باره اینکه چقدر خطر همسایه شمالی کشورش را جدی می بیند، گفت: اگر نظر مرا بپرسید واگذار کردن این موضوع به کشورهای خلیج بسیار سودمندتر از آن است که آن را به کشور دیگری مثل آمریکا واگذار کنید.

در باره مساله هسته ای من فکر می کنم همه در این منطقه به دنبال انرژی اتمی هستند. اما در مورد سلاح هسته ای مساله فقط بر سر زمان است، اگر شما نگاه کنید به درگیریهای که آمریکا در منطقه با آن دست به گریبان بوده است مانند طالبان یا صدام حسین، ایران از اینکه دشمنانش توسط آمریکا نابود شده اند خشنود است.

از سوی دیگر ایران در پانصد سال گذشته به هیچ کشور دیگری حمله نکرده است. ما در این منطقه از جمله موضوع فلسطین، ایران، لبنان و عراق را باید همه مشکلات موجود را در یک مجموعه ببینیم و آنها را حل کنیم.

وی گفت سه روز پیش کاندالیزا رایس یک سخنرانی فوق العاده در باره منطقه کرد ولی یک چیز مهم را فراموش کرد و آن اینکه در غزه چه اتفاقی دارد می افتد، مردم دارند در غزه کشته می شوند.

در پایان این جلسه نماینده سازمان بهداشت جهانی پرسید: چرا در زمینه تامین سوخت هسته ای یک راه حل جهانی در نظر گرفته نمی شود؟

متکی به جای پاسخ به این سوال بار دیگر موضوع رویارویی شناورهای ایران و آمریکا در تنگه هرمز را پیش کشید و به انگلیسی ادامه داد: آمریکایی ها یک سناریو از یک ردیابی معمول توسط شناورهای ایرانی درست کردند تا چند جمله را از چند فیلم به این واقعه اضافه کنند. چه کسی می خواهد ایران را تهدیدی در ذهن مردم منطقه جلوه دهد؟

متکی افزود در پنج سال گذشته ایران با وجود همکاری با سازمان ملل هدف پروپاگاندا علیه خود بوده است. سازمان های اطلاعاتی آمریکا در زمانی که دولت بوش ما را متهم به تلاش برای دستیابی به بمب هسته ای می کرد، تصریح کرده اند که ایران در پی این سلاح ها نبوده است.

اگر این گزارش درست است که ما سی درصد ابتدای آن را نیز قبول نداریم، واکنش شجاعانه آقای بوش در برابر ملت خودش می توانست این باشد که برای یک بار هم که شده حقیقت را بگوید و یا پیام متفاوتی به ایران بدهد.

وزیر خارجه ایران گفت: نظر شخصی من این است که عجله پنج به علاوه یک برای درنظر گرفتن دور جدیدی از تحریم ها علیه ایران پوشاندن اشتباهات قبلی خود بوده است.

زلمای خلیل زاد نیز در پایان جلسه گفت هم در افغانستان و هم در عراق، دولت ایران در ابتدا نشان داد که مایل به همکاری با ائتلاف است ولی همزمان از شورشیان حمایت کرده است.

ثمره هاشمی در پاسخ گفت که مشکلات منطقه ناشی از دخالت بیگانگان است و گفته زلمای خلیل زاد مبنی بر حمایت ایران از شورشیان عراق را تکذیب کرد.

سی و هشتمین اجلاس مجمع جهانی اقتصاد فردا (یکشنبه) به کار خود خاتمه خواهد داد.

زمانه، زوریخ 26 ژانویه 2008

مطلب مرتبط

گزارشی از سومین روز اجلاس داووس، سرمایه داران جهان متحد شوید